Górki Czechowskie

---

Położenie

Na zachodzie terenu Górek Czechowskich przebiega ul. Poligonowa, która stanowi wyraźną granicę. Od południowej strony teren sąsiaduje z ul. Północną, natomiast wschodnia część ograniczona jest częściowo przez ul. Ireny Kosmowskiej. Znajduje się tu również przedwojenne osiedle jednorodzinne, należące do Towarzystwa Osiedli Robotniczych, a także ul. Koncertowa. Z kolei od strony północnej teren ogranicza ul. Aleksandra Zelwerowicza. W tej części główny wąwóz Górek Czechowskich staje się mniej stromy i przyjmuje formę płytszej doliny, która kieruje się w stronę północnej granicy miasta.

Historia

W historii Górek Czechowskich istotnym momentem był okres przed końcem lat 80. XX wieku, kiedy teren ten był wykorzystywany jako poligon dla rekrutów z Garnizonu Lubelskiego. Stąd pochodzi także alternatywna nazwa tego obszaru. Na jego południowej części można znaleźć zachowane transzeje, bunkry oraz strzelnicę. W jednym z pobliskich wąwozów mieści się symboliczny grób legionistów, który datowany jest na rok 1916. Interesujące jest to, że badania przeprowadzone w 2008 roku ujawniły szczątki jednej osoby, które później przeniesiono na cmentarz wojskowy znajdujący się przy ul. Unickiej.

W związku z oddaleniem Górek Czechowskich od zabudowy mieszkalnej oraz urozmaiconym ukształtowaniem terenu, przez pewien czas teren ten pełnił rolę miejsca do nauki jazdy na quadach oraz organizacji zawodów motocyklowych enduro. Niestety, zaniedbanie i dewastacja tych terenów, spowodowane niedoborem ochrony dla lokalnej przyrody oraz wpływem budów w okolicy, skutkują szybką ekspansją roślinności ruderalnej. Mimo tego, inwentaryzacje przyrodnicze przeprowadzone w latach 1998-2011 nadal potwierdzały obecność wielu cennych gatunków flory i fauny, w tym również gatunków chronionych.

W roku 2000 Agencja Mienia Wojskowego podjęła decyzję o sprzedaży tego terenu podmiotowi planującemu jego zabudowę, co było sprzeczne z wcześniejszymi ustaleniami dotyczącymi zagospodarowania przestrzennego. Od tego momentu zamiary kolejnych właścicieli spotykały się z licznymi protestami ze strony ekologów oraz okolicznych mieszkańców.

Jednym z kluczowych momentów w dalszej historii Górek Czechowskich miało miejsce 31 stycznia 2019 roku. Wtedy to Rada Miasta podjęła decyzję o organizacji referendum lokalnego dotyczącego przyszłości tego terenu, co stanowiło pierwszy taki przypadek w historii Lublina. Pytanie, jakie postawiono mieszkańcom, brzmiało: „Czy jest Pan/Pani za tym, aby Gmina Lublin zmieniła obecnie dopuszczony miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego rodzaj zabudowy z usługowej, komercyjnej i sportowo-rekreacyjnej na zabudowę mieszkalno-usługową?” Hadło brzmiało również, że w zamian za zmianę planu, właściciel zobowiązał się do urządzenia parku naturalistycznego na pozostałej części terenu. Jednym z założeń tego projektu były pięciokilometrowe trasy rowerowe oraz biegowe, a także monitoring i parking dostępny dla publiczności.

W odniesieniu do tego planu była też propozycja dotycząca zabudowy mieszkalnej, która miała obejmować około 40-50 budynków wielorodzinnych zaprojektowanych przez architekta Bolesława Stelmacha, które miały mieć od 4 do 8 pięter. W trakcie kampanii referendalnej zapewniono, że park zostanie przekazany miastu w ciągu pięciu lat od rozpoczęcia budowy.

Jednak inicjatywa referendum spotkała się z krytyką. Niektórzy twierdzili, że takie rozwiązanie jest niedopuszczalne, jako że kwestie planistyczne powinny być regulowane zgodnie z obowiązującymi przepisami. Wskazywali również, że teren Górek powinien być już objęty ochroną na podstawie przepisów krajowych i międzynarodowych. Uchwała o przeprowadzeniu referendum została zaskarżona, ale 3 kwietnia 2019 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny odrzucił skargę, co pozwoliło na dalsze działania.

W dniu 7 kwietnia 2019 roku odbyło się referendum, które jednak nie przyniosło ostatecznej decyzji. Choć większość uczestników (68%) opowiedziała się przeciw zmianom, frekwencja wyniosła zaledwie 13%, co oznaczało, że referendum było niewiążące. Tym samym decyzja o przyszłości Górek Czechowskich wciąż pozostaje w gestii Rady Miasta i sprzeciw wobec planów zabudowy nie ustaje.

Planowany rezerwat (1992)

Dnia 1992 roku na obszarze Górek Czechowskich planowano utworzenie rezerwatu florystyczno-krajobrazowego. Teren ten miał zajmować około 21,4 ha, a jego celem była ochrona specyficznych zespołów wąwozów oraz muraw kserotermicznych, w których występują rzadkie gatunki roślin.

Jednak badania przeprowadzone w 2018 roku przez międzyuczelniany zespół przyrodników i urbanistów, działający w ramach Biura Rewitalizacji, które zostało powołane przez Prezydenta Miasta Lublin, ujawniły niepokojące informacje. Teren poligonu w obszarze Górek uległ 50% degradacji, co jest w dużej części rezultatem ekspansji inwazyjnej rośliny, znanej jako nawłoć. Zespół, liczący 15 osób i kierowany przez prof. Mariana Harasimiuka, podkreślił, że projekt parku, obejmujący około 70% powierzchni Górek, a pozostałe 30% przeznaczone na zabudowę, mógłby zabezpieczyć ten obszar przed dalszą degradacją.

Jednak, aby ten plan był skuteczny, niezbędne jest uwzględnienie waloryzacji przyrodniczej oraz podjęcie działań zmierzających do poprawy stanu środowiska w ramach realizacji projektu. Tylko w ten sposób będzie można ochronić ten cenny obszar przed dalszymi negatywnymi skutkami degrady.

---

Oceń: Górki Czechowskie

---