Synagoga w Jeszywas Chachmej Lublin

---

Historia

Synagoga, umiejscowiona w kompleksie Jeszywas Chachmej Lublin, została wzniesiona w 1930 roku jako element szerszej koncepcji architektonicznej. Oprócz spełniania tradycyjnych funkcji religijnych, stanowiła także aulę wykładową dla studentów jesziwy, mieściła jednocześnie ponad 200 osób. Niestety, podczas II wojny światowej, budowla uległa poważnym zniszczeniom na skutek działań hitlerowskich, przez co jej cenne wyposażenie zostało zredukowane do ruin oraz rozproszone.

Po wojnie, budynek stał się własnością Akademii Medycznej, która zmodernizowała wnętrze, przekształcając je w aulę uniwersytecką. Wprowadzono zmiany w kolorystyce wnętrz, zamurowano okna znajdujące się na ścianie wschodniej, co znacznie wpłynęło na pierwotny wygląd obiektu. Dopiero w 2003 roku, po zakończeniu działalności akademickiej, budynek został zwrócony Gminie Wyznaniowej Żydowskiej w Warszawie; zapoczątkowano decyzję o remoncie oraz rekonstrukcji synagogi.

Prace renowacyjne rozpoczęły się w 2005 roku. Wymieniono zniszczony strop, który spoczywał nad salą modlitewną, oraz położono nowy parkiet. Oryginalna kolorystyka kolumn została odtworzona na podstawie przedwojennych fotografii, a także przywrócono okna, które wcześniej zamurowano. Bimę oraz stopnie prowadzące do Aron ha-kodesz także zrekonstruowano, jednak nie nastąpiła jeszcze rekonstrukcja samego Aron ha-kodesz. W jej miejsce znalazła się tymczasowa szafa oraz ogromny żyrandol o średnicy dwóch metrów, wyposażony w 16 punktów świetlnych. W 2007 roku, gmina żydowska zleciła snycerzom i innym fachowcom wykonanie brakujących elementów wyposażenia.

Ponowne otwarcie

Oficjalna ceremonia otwarcia synagogi po przebudowie miała miejsce 11 lutego 2007 roku. Była to pierwsza tego rodzaju uroczystość w powojennej Polsce, ponieważ rekonstrukcję sfinansowano w całości przez polską społeczność żydowską. W trakcie obchodów przybito dwie repliki mezuz z wizerunkiem orła polskiego – jedna na drzwiach wejściowych do jeszywas, a druga na drzwiach synagogi. Oryginalna mezuzę przekazano podczas inauguracji w 1930 roku przez cadyka z Czortkowa, Israela Friedmana.

Uroczystość zwieńczył rabin Michael Schudrich, wniesieniem zwojów Tory, które zostały ufundowane 17 czerwca 2005 roku przez Harleya i Marie Lippmanów z okazji bat micwy ich córki, Juliet. Zwoje te pierwotnie znajdowały się w synagodze Nożyków w Warszawie i 22 stycznia 2006 roku uroczyście przeniesiono do małej bożnicy na parterze Jeszywasu, aby po pewnym czasie znowu przyjechać do Warszawy. Warto również wspomnieć, że Fundacja Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego podarowała synagodze pozłacaną menorę oraz tablicę pamiątkową ku pamięci ofiar zagłady lubelskich Żydów.

Na ceremonii obecnych było ponad 600 gości, w tym reprezentanci polskiej oraz międzynarodowej społeczności żydowskiej, środowisk akademickich, kulturalnych oraz religijnych. W zaszczytnym gronie byli m.in. naczelny rabin Polski, Michael Schudrich, przewodniczący ZGWŻ, Piotr Kadlčik, przewodniczący lubelskiej filii, Roman Litman, ambasador Izraela, Dawid Peleg, arcybiskup Lublin, Józef Życiński oraz prezydent miasta, Adam Wasilewski. Licznie przybyli również mieszkańcy Lublina, w tym rabin Yehiel Kaufman z Brooklynu oraz Jehuda Widawski.

Odsłonięcie Aron ha-kodesz

4 listopada 2008 roku odbyły się uroczystości związane z 75. rocznicą śmierci rabina Majera Szapiry, podczas których uroczyście odsłonięto zrekonstruowany Aron ha-kodesz. Uroczystość zaszczycił rabin Jisra’ela Me’ira Lau, a także członkowie Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Warszawie, biskup pomocniczy Lublina, Mieczysław Cisło oraz przedstawiciele władz lokalnych. Wśród atrakcji znalazł się koncert kantora z synagogi Park East w Nowym Jorku, Yitzchaka Meira Helfgota.

Wnętrze

Wnętrze synagogi o powierzchni 200 m² jest ulokowane na drugim i trzecim piętrze południowego skrzydła budynku. Główna sala modlitewna, która jest jednoprzestrzenna, zawiera galerię dla kobiet, do której dostęp prowadzi osobna klatka schodowa. Klatka ta jest umiejscowiona na wysokości trzeciego piętra. Sala modlitewna wspierana jest na ośmiu zielonych, okrągłych kolumnach korynckich, które obiegają ją z trzech stron.

Wschodnia ściana mieści aron ha-kodesz, przed którym widnieje podwyższenie otoczone kutą balustradą, prowadzącą na pięć schodków. Po lewej stronie szafy znajduje się niewielki ner tamid oraz tablica z hebrajską inskrypcją, a po prawej stronie znajduje się również tablica z hebrajskim napisem, pozłacana menora oraz tablica pamiątkowa w języku angielskim, upamiętniająca zagładę Żydów lubelskich. Tekst na tablicy brzmi: This menorah, symbolizing the reborn State of Israel is a gift to Jewish community in Lublin in memory of 40.000 Lublin Jews killed by Nazi Germans during World War II. On the day synagogue was rededicated.

W centrum synagogi znajduje się kwadratowa, dwuwejściowa bima, otoczona kutą balustradą. Dawniej w tym miejscu stał kilkumetrowy świecznik ośmioramienny, który ważył około 180 kg i został podarowany przez gminę żydowską z Przemyśla. Całe wyposażenie wnętrza jest rekonstrukcją przeprowadzoną na podstawie zdjęć sprzed wojny.

Do dziś zachował się jedynie bogato haftowany parochet, który prawdopodobnie pochodził właśnie z tej synagogi. Przez długi czas był przechowywany w synagodze Chewra Nosim przy ulicy Lubartowskiej 10, jednak obecnie znajduje się w mniejszej synagodze na parterze budynku. W przyszłości planowane jest przeniesienie parochetu na jego pierwotne miejsce po wykonaniu nowego aron ha-kodesz, którego rekonstruowaniem zajęła się architekt Sylwia Piechnik. Przedwojenne zdjęcie arki jest niestety czarno-białe, co utrudnia określenie koloru oryginalnej drewnianej skrzyni.

Ostatecznie zdecydowano, że nowa skrzynia będzie miała zielono-brązowy kolor, wzbogacona o pozłacane elementy. Szafa jest bogato zdobiona, głównie elementami roślinnymi. W drugiej połowie 2008 roku zawieszono zrekonstruowany żyrandol, wzorowany na tym, który zdobił synagogę przed 1939 rokiem.

---

Oceń: Synagoga w Jeszywas Chachmej Lublin

---