Johannes Zukertort

Sport i rekreacja

Johannes Hermann Zukertort, znany również jako Jan Hermann Cukiertort, urodził się 7 września 1842 roku w Lublinie. Był on żydowskiego pochodzenia i w dużej mierze związany z różnymi krajami, co w szczególności odnosi się do jego działalności jako szachisty. Zmarł 20 czerwca 1888 roku w Londynie.

W swojej karierze Zukertort zasłynął jako jeden z najlepszych szachistów na świecie w drugiej połowie XIX wieku, jego zdolności strategiczne i innowacyjne podejście do gry przyczyniły się do rozwoju bogatej tradycji szachowej, którą doceniamy do dziś.

Życiorys

Johannes Zukertort, wybitny szachista, swoje pierwsze kroki w edukacji stawiał w Lublinie, a następnie kontynuował naukę w Piotrkowie, gdzie rozpoczął gimnazjum. W 1855 roku rodzina Zukertorta podjęła ważną decyzję o przeprowadzce z Lublina do Wrocławia. Tam, po kilku latach, Zukertort związał swoje życie ze studiami medycznymi na Uniwersytecie Wrocławskim. W trakcie tego okresu miał zaszczyt być uczniem Adolfa Anderssena, który wprowadził go w fascynujący świat prestiżowych rozgrywek szachowych.

W 1868 roku miał miejsce pamiętny mecz, w którym mistrz Anderssen stawił czoła swojemu byłemu uczniowi. Spotkanie odbyło się w Berlinie i zakończyło się zdecydowanym zwycięstwem Anderssena, który wygrał 8½ – 3½. Jednak Zukertort, nie zrażając się porażką, w 1871 roku w Berlinie wziął rewanż, odnosząc zwycięstwo 5 – 2. Po pięciu latach, w 1872 roku, mistrz spotkał się z Wilhelmem Steinitzem w Londynie, gdzie musiał uznać wyższość rywala, przegrywając mecz w wyniku 3 – 9. Mimo tego Zukertort umacniał swoją pozycję na międzynarodowej scenie szachowej, odnosząc liczne sukcesy w kolejnych turniejach.

W 1878 roku, podczas turnieju kołowego w Paryżu, doświadczył jednego z największych osiągnięć, dzieląc pierwsze miejsce z Szymonem Winawerem. W decydującej dogrywce pokonał rywala 3 – 1, co było wielkim triumfem, zważywszy na silną konkurencję, w tym obecność Anderssena, który ostatecznie zajął szóstą lokatę. W latach osiemdziesiątych Zukertort wygrał szereg meczów z czołowymi szachistami, w tym dwa pojedynki w Londynie z Samuelem Rosenthalem (12½ – 6½) oraz Josephem Blackburnem, którego pokonał wynikiem 9½ – 4½.

W atmosferze szachowej rywalizacji Zukertort zdobył jeszcze jeden ważny tytuł w 1883 roku, kiedy wygrał prestiżowy turniej w Londynie, z przewagą trzech punktów nad Steinitzem. Na dalszych pozycjach znaleźli się Blackburne oraz Michaił Czigorin. Zukertort był osobą o nietuzinkowej osobowości, z tendencją do przesady w opowieściach o swoim życiu. Tomasz Lissowski zauważa, że wiele z tak zwanej „legendy Zukertorta”, w tym rzekome bohaterskie wyczyny na polu bitwy w armii pruskiej, mogło wynikać z jego wyobraźni.

W 1886 roku historia Zukertorta przybrała nowy zwrot, gdy zorganizowano wyjątkowy mecz o mistrzostwo świata pomiędzy nim a Steinitzem. Mecz ten miał miejsce w Nowym Jorku, Saint Louis oraz Nowym Orleanie, rozpoczynając się 11 stycznia i kończąc 29 marca 1886 roku. Zukertort rozpoczął rozgrywki z dużym rozmachem, prowadząc 4 – 1 po pięciu partiach. Niestety, w dalszej części meczu zdołał wygrać tylko jedną partię, remisując pięć, co ostatecznie zakończyło się porażką 12½ – 7½ na rzecz Steinitza, który tym samym został pierwszym mistrzem świata.

Po tej klęsce, stan formy Zukertorta gwałtownie spadł. Rok później przegrał z Blackburnem 5 – 9. Pomimo dalszego uczestnictwa w silnych turniejach, jego osiągnięcia były zdecydowanie mniej imponujące. Jak pisze Krzysztof Pytel, po przegranym meczu Zukertort popadł w depresję, co poważnie wpłynęło na jego zdrowie. W 1888 roku, w wyniku wylewu krwi do mózgu, zmarł, mając zaledwie 46 lat.

Zgodnie z systemem Chessmetrics, najwyższy ranking Zukertorta osiągnął w lutym 1886 roku, uzyskując 2798 punktów, co sprawiło, że przez pewien czas zajmował pierwsze miejsce na świecie. W 2012 roku, dzięki wspólnym wysiłkom na międzynarodową skalę oraz wsparciu polskich instytucji, przeprowadzono renowację nagrobka Zukertorta na londyńskim cmentarzu Brompton. Jego sylwetce poświęcona jest książka autorstwa Cezarego Domańskiego oraz Tomasza Lissowskiego pt. „Arcymistrz z Lublina”.

Przypisy

  1. Tomasz Lissowski: Zukertort w Brompton. Panorama szachowa 2012, nr 6, s. 54.
  2. Johannes Zukertort and the First World Chess Championship Match | ChessBase
  3. Felietony: Arcymistrz z Lublina. [dostęp 01.10.2009 r.]
  4. Chessmetrics Player Profile: Johannes Zukertort. [dostęp 13.06.2009 r.]
  5. Bill Price: Historia szachów w 50 ruchach. Warszawa, s. 126.
  6. Bill Price: Historia szachów w 50 ruchach, s. 120 n.
  7. Krzysztof Pytel: Wilhelm Steinitz. Pierwszy mistrz świata w szachach. Warszawa, s. 16 n.
  8. Jak pisze Krzysztof Pytel, po przegraniu meczu Zukertort wpadł w depresję, stan jego zdrowia gwałtownie się pogorszył, i w roku 1888 zmarł.
  9. Tomasz Lissowski: Zukertort w Brompton ..., s. 53.
  10. W. Litmanowicz, J. Giżycki, „Szachy od A do Z”, t. II, Warszawa 1987, s. 1363.
  11. W. Litmanowicz, J. Giżycki, „Szachy od A do Z”, s. 1364.
  12. "Magazyn Szachista" nr 7/2010, str. 3
  13. 1883 London Tournament.

Oceń: Johannes Zukertort

★★★★★
Średnia ocena:4.56 Liczba ocen:24