Ewa Pachucka

---

Życiorys

Ewa Teresa Jaroszyńska urodziła się w prawniczej rodzinie, jej ojciec Stanisław Jaroszyński, a matka Lidia Marynowska, zakończyli studia na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim (KUL). Przed wybuchem wojny rodzina Jaroszyńskich przeniosła się do Gdyni, gdzie ojciec nabył dom. Stanisław był radcą prawnym w ambasadzie w Brukseli oraz członkiem Ligi Morskiej i Kolonialnej. Po wybuchu wojny został powołany do wojska i poległ w bitwie pod Iłżą. Matka z trzema córkami wróciła na Zamojszczyznę, gdzie zamieszkały w majątku w Iłowcu. Około roku 1943 przeniosły się do Zamościa, gdzie Ewa uczęszczała do szkoły.

W 1946 roku, Ewa i jej siostra Maria zostały przyjęte do klasztornej szkoły sióstr Sacré Coeur w Zbylitowskiej Górze, mieszczącej się niedaleko Tarnowa, gdzie ukończyły piątą i szóstą klasę. W 1950 roku przebywała u babci „Buni” w Oruni, w majątku, który miał stanowić rekompensatę za stracone ziemie na Wschodzie. Ewa wróciła do Warszawy w 1951 roku, gdzie ukończyła szkołę podstawową, a następnie zapisała się do liceum plastycznego w 1952 roku. Matka Ewy, Lidia (z mężem Zygmuntem Florkiewiczem), pracowała w Ministerstwie Handlu Wewnętrznego w Warszawie.

Po dwóch latach w liceum plastycznym w Warszawie, Ewa przeniosła się do Lublina, gdzie w 1957 roku uzyskała maturę. Mieszkała tam u rodziny ze strony ojca, co umożliwiło jej nawiązanie kontaktów w artystycznym środowisku malarzy i poetów. Jej udział w działalności klubu “Piwnica” oraz występy z utworami Gombrowicza przyciągnęły uwagę. Najmłodsza członkini Grupy Zamek, Ewa brała udział w trzeciej wystawie grupy w CBWA w Lublinie w 1957 roku (w katalogu wystawy zarejestrowana jako Jarewa) oraz w 1958 roku w wystawie w Pałacu Sztuki w Krakowie, gdzie pokazała swoje monotypie.

W latach 1957–1958 Ewa studiowała w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Łodzi (na wydziale wzornictwa z drukiem na tkaninie). W liście do władz uczelni z lipca 1957 roku opisała, dlaczego pragnie studiować w Łodzi, wspominając o pracowni Zofii Tchorkowej, która zainspirowała ją do pracy w tej dziedzinie. Niestety, jej problemy zdrowotne uniemożliwiły kontynuację nauki, co skutkowało urlopem dziekańskim i ostatecznym zrezygnowaniem ze studiów.

Po powrocie do Warszawy, Ewa poznała Mariusza Tchorka, syna rzeźbiarza Karola Tchorka i artystki Zofii Tchorek (z domu Kochanowicz). Mariusz stał się współzałożycielem Galerii Foksal razem z Hanką Ptaszkowską i Włodzimierzem Borowskim. W tym czasie Ewa poznała wiele osób ze środowiska artystycznego, w tym Bogusława Choińskiego, Mirona Białoszewskiego, Henryka Stażewskiego, Jana Lenice, Jerzego Tchórzewskiego, Andrzeja Partuma, oraz Jerzego Prokopiuka.

W 1958 roku zorganizowano jej indywidualną wystawę w Klubie Literatów w Warszawie, podczas której zaprezentowała cykl grafik charakteryzujących się organiczną formą. Wystawa została zorganizowana przez Mariusza Tchorka, który napisał debiutancki tekst krytyczny o twórczości Ewy, zatytułowany O wykorzystaniu nowych możliwości materii. Jej ulubioną techniką graficzną stała się monotypia. W 1959 roku podjęła współpracę z artystami z Lublina (Grupą Zamek), co zaowocowało esejem napisanym przez Mariusza dla magazynu Struktury pt. W poszukiwaniu trzeciego wymiaru.

W 1965 roku, zainspirowana przez przyjaciółkę, Ewa stworzyła wizerunek oposa szydełkiem. Odkryła tym samym, jak wiele różnorodnych możliwości wyrazu daje ta technika, którą postanowiła wykorzystać w swoich pracach artystycznych. Rozpoczęła tworzenie rzeźb z wykorzystaniem sznurka konopnego, sizalu oraz juty. Jej pierwsze prace czerpały inspirowały z kokonów owadów, co skutkowało barokową, dekoracyjną obfitością. W miarę upływu czasu prace ewoluowały, a kokony ustąpiły miejsca kraterkom, które znikły w jej późniejszych realizacjach, zastąpione przez jednolite powierzchnie w studiach ludzkich. Wypracowała oryginalny styl budowania form, które mogły się rozrastać w różne kierunki, a sposób prowadzenia ściegu nadał jej rzeźbom organiczny charakter.

W 1962 roku Ewa rozstała się z Mariuszem Tchorkiem, a niedługo później poznała Romualda Pachuckiego, wówczas studenta Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Ich małżeństwo miało miejsce w 1969 roku.

Emigracja

W lipcu 1970 roku Ewa Pachucka, razem ze swoim mężem Romualdem, podjęła decyzję o wyjeździe do Danii, gdzie znalazła zaproszenie od młodych tkaczek, z którymi miała okazję się zaprzyjaźnić w Warszawie. Ich dziewięciomiesięczny pobyt w tym kraju przyniósł Ewie możliwość zaprezentowania swoich prac w dwóch wystawach: w 1970 roku w galerii Ved Äaen w Aarhus oraz w 1971 roku w galerii Omme w Silkeborg.

W marcu 1971 roku małżeństwo zdecydowało się na kolejny krok w swoim życiu artystycznym, emigrując do Australii. Początkowo osiedlili się w McMahons Point, w domu na przedmieściu Sydney. W tym czasie artystka nawiązała kontakt z ceramiką Mareą Gazzard, która wprowadziła ją do lokalnego środowiska artystycznego. W 1975 roku Ewa podjęła decyzję o przeprowadzce do Hobart, gdzie jej mąż objął stanowisko konserwatora sztuki w Tasmanian Museum and Art Gallery. Z pragnienia bliskości natury, razem z mężem zbudowała dom oraz budynki gospodarcze w Sandfly, wykorzystując ręcznie robione cegły suszone na słońcu.

W 1974 roku Ewa została wybrana przez krytyków sztuki do reprezentowania Australii na 3. Triennale Sztuki Współczesnej w Nowym Delhi, Indiach. Otrzymała także grant od Visual Arts Board, który umożliwił jej udział w wystawie w lutym 1975.

Jednym z jej najbardziej imponujących oraz spektakularnych dzieł była praca zatytułowana Arkadia: pejzaż i ciała, którą artystka tworzyła przy użyciu szydełka przez około cztery lata. Po raz pierwszy zostało ono zaprezentowane na wystawie w Sydney w 1977 roku. Dzieło to składało się z wieloelementowej sceny, w której znalazły się sylwetki pięciu kobiet naturalnej wielkości, a także elementy architektoniczne, takie jak kamienne łuki i schody, oraz figura świni i psa.

W marcu 1985 roku Ewa udaje się do Banff w Kanadzie, aby w tamtejszej szkole sztuk pięknych zaprezentować swoje prace oraz spotkać studentów. Jej twórczość cieszyła się dużym uznaniem zarówno w Polsce, jak i za granicą.

W roku 2000 artystka wróciła z mężem do Europy, gdzie osiedlili się w Mazamet w Oksytanii, we Francji. W 2010 roku uczestniczyła w III Międzynarodowym Festiwalu Sztuki Struktury Powiązań w Krakowie, gdzie została uhonorowana nagrodą za swój wieloletni dorobek twórczy oraz odwagę w kreowaniu nowych zjawisk i wartości w sztuce. Jej talent oraz postawa inspirowały młodsze pokolenia artystów. Na festiwalu zaprezentowała rzeźbę Pasterz, która następnie została dołączona do zbiorów Centralnego Muzeum Włókiennictwa w Łodzi.

Ewa Pachucka zmarła 28 lipca 2020 roku w Castres, w regionie Oksytania we Francji. Jej twórczość została również doceniona podczas wystawy Poznaj moje imię: Australijskie artystki od 1900 do teraz, która odbyła się w 2021 roku w National Gallery of Australia.

Wystawy indywidualne

Oto wybór wystaw indywidualnych, które miały miejsce w ciągu kariery Ewy Pachuckiej, prezentując jej niezwykłe osiągnięcia w dziedzinie sztuki.

• 1958 – Klub Literatów, Warszawa (grafiki – monotypie),
• 1970 – Grabowski Gallery, Londyn, Wielka Brytania,
• 1970 – Galleria Ved Aaen, Aarhus, Dania,
• 1971 – Galleria Omme, Silkeborg, Dania,
• 1972 – Pejzaż i ciała ‘72 – Galeria Rudy Komona, Sydney, Australia,
• 1972 – Pejzaż i ciała ‘72 – Tasmańskie Muzeum i Galeria Sztuki, Hobart, Australia,
• 1973 – Odciski w farbie – Galeria Rudy Komona, Sydney, Australia,
• 1977 – Arcadia: pejzaż i ciała ’77 – Galeria Rudy Komona, Sydney, Australia (po zakupieniu wystawiona w 1978 w Galerii Sztuki Nowej Południowej Walii),
• 1978 – Survey 5 – Ewa Pachucka, Prace wybrane ze zbiorów – Galeria Narodowa Wiktorii, Melbourne, Australia,
• 2002 – Cytaty z Pamięci – Galeria Michalaka, Kazimierz nad Wisłą.

Wystawy zbiorowe

W ostatnich dziesięcioleciach Ewa Pachucka brała udział w licznych wystawach zbiorowych, które znacząco wpłynęły na rozwój jej kariery artystycznej. W 1957 roku zadebiutowała w Lublinie podczas wystawy Młodzi Plastycy w Centralnym Biurze Wystaw Artystycznych, a także uczestniczyła w ekspozycji zorganizowanej przez Ewy Jaroszyńskiej oraz Mirosława Komendeckiego w Klubie Pracowników Książki, Prasy i Radia. Obie te wystawy były zrealizowane w ramach działalności grupy Zamek.

Kolejne lata przyniosły jej udział w wielu znaczących wydarzeniach artystycznych, jak Grupa “Zamek” w 1958 roku, gdzie prezentowała swoje prace w malarstwie i grafice w Pałacu Sztuki w Krakowie, czy II Festiwal Sztuk Pięknych w Warszawie w 1968 roku.

W 1969 roku Pachucka miała okazję wystawić swoje prace w Museum of Modern Art w Nowym Jorku oraz w Norrköping w Szwecji. Dalsze jej sukcesy miały miejsce w Muzeum Narodowym w Sztokholmie oraz na międzynarodowych festiwalach sztuki w Australii, jak Triennale Rzeźby w Mildura oraz w Sydney w galerii sztuki Nowej Południowej Walii.

Jej prace prezentowane były również w Nowej Zelandii, a w 1975 roku reprezentowała Australię na Triennale Sztuki Współczesnej w New Delhi. W 1980 roku, podczas wystawy Recent Tasmanian Sculpture And Three-Dimensional Art, zaprezentowała swoje prace w Hobart w Australii.

W 1981 roku miała przyjemność wystawiać w Muzeum Sztuki Nowoczesnej (MOMA) w Nowym Jorku. Kolejne ważne wydarzenia miały miejsce w 1995 roku, gdy uczestniczyła w Krajowej Wystawie Sztuki Kobiet w Sydney.

W 2009 roku miała zaszczyt brać udział w wystawie Soft Sculpture, która odbyła się w National Gallery of Australia w Canberze. Także w 2010 roku zaprezentowała swoje prace w ramach 3. Międzynarodowego Festiwalu Sztuki w Krakowie.

W roku 2013 zaproszona została do Zachęta w Warszawie, gdzie wystawiła swoje prace na wystawie Splendor tkaniny. W kolejnych latach jej prace były wystawiane w Australii oraz Londynie, m.in. na wystawie Know My Name oraz Antigone: Women in Fibre Art.

W 2022 roku brała udział w wystawie w Wenecji pod tytułem Niech szyją!, zorganizowanej przez Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku. Ostatnia znana wystawa odbyła się w 2023 roku w Londynie.

Zamówienia publiczne

W okresie swojej twórczości, Ewa Pachucka zrealizowała szereg znaczących projektów rzeźbiarskich.

• W 1987 roku powstała monumentalna rzeźba z piaskowca Skamieniały krajobraz architektoniczny, mająca długość 12,5 metra, która zdobi Ogród Rzeźb na dziedzińcu Izby Reprezentantów w Nowym Parlamencie w Canberze.
• Makieta robocza tej rzeźby znajduje się obecnie w kolekcji TMAG, w Hobart, Tasmania, Australia.
• Natomiast w 1982 roku, jej dziełem była rzeźba Roman Wall, która została umieszczona w budynku Australian Archives w Hobart, a obecnie jest wystawiana w Klasycznej Galerii Tasmańskiego Uniwersytetu, również w Hobart, Australia.

Prace w zbiorach

Twórczość Ewy Pachuckiej jest zróżnicowana pod względem lokalizacji oraz tematów, które eksploruje. W jej twórczości odnajdziemy wiele dzieł znajdujących się w prestiżowych zbiorach na całym świecie.

• Muzeum Sztuki Nowoczesnej (Museum of Modern Art MoMA), Nowy Jork, USA,
• Muzeum Narodowe w Warszawie – kolekcje obejmujące dzieła takie jak Kokon (1967, 1969), Stupa (1969), Ręka (1969) oraz Otwarty człowiek (1970),
• Muzeum Narodowe, Sztokholm, Szwecja – Wieża/Torn,
• Galeria Narodowa Wiktorii, Melbourne, Australia – Dialog (1973–78),
• National Gallery of Australia, Canberra, Australia – Krajobraz i ciała ’72,
• Galeria Sztuki Nowej Południowej Walii (Art Gallery of New South Wales), Sydney, Australia – Arkadia: pejzaż i ciała ’77,
• Power House Muzeum Sztuk Stosowanych (Museum of Applied Arts & Sciences), Sydney, Australia – Krajobraz (1974),
• Centralne Muzeum Włókiennictwa, Łódź – Pasterz,
• Tasmańskie Muzeum i Galeria Sztuki (Tasmanian Museum and Art Gallery), Hobart, Australia – Kobieta z Hybrydą ’78, Dialogues ’73 – monotypie,
• Galeria Rudy Komon, Sydney, Australia,
• Lars Wetterling Collection, Szwecja,
• Galeria Grabowskiego, Londyn, Anglia,
• Galeria Omme, Silkeborg, Dania,
• Galeria Sztuki Ballarat, Ballarat, Australia – Siedzący człowiek,
• Galeria Sztuki Araratu, Ararat, Australia – Kobieta z wężem.

Kolekcje te przedstawiają złożoność jej sztuki oraz jej obecność na międzynarodowej scenie artystycznej.

---

Oceń: Ewa Pachucka

---