Teatr Stary w Lublinie

---

Informacje ogólne

Teatr Stary w Lublinie jest uznawany za najstarszą instytucję teatralną w Polsce, zaraz po Starym Teatrze im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie. Obiekt, którego budowa miała miejsce w XIX wieku, z dumą znajduje się w malowniczej okolicy lubelskiego Starego Miasta. Charakteryzuje się on klasycystycznym stylem architektonicznym, zdobionym ślepymi arkadami oraz prostokątnymi płytami. Dodatkowo na fasadzie można podziwiać bogate dekoracje sztukateryjne, w tym płaskorzeźby przedstawiające maski i groźne gryfy, które umieszczone zostały od strony ulicy Jezuickiej.

Historia budynku obejmuje pierwotny podział na cztery piętra: parter, pierwsze piętro z krzesłami, balkon oraz galerię. Oświetlenie sceny na początku odbywało się przy użyciu lamp olejowych, a później naftowych. W wyniku przeprowadzonej modernizacji w latach 2007–2012 teatr zyskał również dwie podziemne kondygnacje, w których ulokowano magazyny oraz niezbędne zaplecze sanitarne, ponieważ pierwotnie obiekt nie był podpiwniczony. Mimo tych zmian zachowany został oryginalny układ: foyer – widownia – scena – zaplecze.

Teatr Stary, w swoim obecnym kształcie, pełni rolę miejsca o bogatej ofercie kulturalnej. W repertuarze znajdują się zarówno spektakle teatralne, jak i koncerty. Dodatkowo odbywają się tutaj spotkania, debaty oraz edukacyjne zajęcia dla dzieci, co potwierdza jego interdyscyplinarny charakter, otwartość na różnorodność oraz dynamiczne działanie.

Historia

Teatr Stary w Lublinie ma bogatą historię, która sięga roku 1822, kiedy to nieszczęśliwie zrujnowane szesnastowieczne kamienice ustąpiły miejsca nowemu obiektowi teatralnemu. Jego budowę rozpoczęto 5 lipca 1822, według projektu według kamienicy Łukasza Rodakiewicza. Już 20 października tego samego roku odbyło się pierwsze przedstawienie. Mimo że ówczesny budynek był niewielki, niewygodny i dość prymitywnie urządzony, pełnił funkcję zimowego teatru aż do 1886 roku.

Pod koniec XIX wieku, po skonstruowaniu znacznie większego i nowocześniejszego Teatru im. Juliusza Osterwy, w Starym Teatrze coraz częściej występowały wędrowne trupy teatralne oraz artyści cyrkowi. W 1907 roku w gmachu uruchomiono kino pod nazwą Théâtre Optique Parisien, co spowodowało, że obiekt stał się kinoteatrem. W okresie międzywojennym trenowano tu liczne żydowskie grupy teatralne, a później kino zmieniało nazwy na Rialto i Staromiejskie. Ostatni seans filmowy odbył się w 1981 roku, po czym budynek stopniowo popadał w ruinę.

Na przestrzeni lat teatr był świadkiem wypadków, w tym serii pożarów, z których jeden miał miejsce w 1993 roku. W 1994 roku Fundacja Galeria na Prowincji zakupiła obiekt za symboliczną kwotę 100 zł z obietnicą jego remontu w ciągu dwóch lat. Niestety, fundacja nie wywiązała się ze zobowiązań, a budynek coraz bardziej niszczał. W latach 2000 i 2003 konserwator zabytków wielokrotnie apelował o wywłaszczenie fundacji, jednak prezydent Andrzej Pruszkowski odmawiał takiego rozwiązania, obawiając się o możliwość wypłaty odszkodowania. W styczniu 2005 roku prokuratura postawiła zarzuty osobom zarządzającym fundacją związane z niedopełnieniem obowiązków remontowych, co przyczyniło się do odzyskania zabytku przez Skarb Państwa.

W 2007 roku obiekt przeszedł pod zarząd miasta. W wyniku stałej degradacji historycznego gmachu, został on wpisany na listę 100 Najbardziej Zagrożonych Obiektów Światowej Straży Zabytków w programie Światowego Funduszu Zabytków (WMF). Oczekiwanie na renowację trwało wiele lat, jednak prace remontowe rozpoczęto w 2007 roku. Całkowity koszt renowacji wyniósł ponad 26 milionów złotych, z czego 20 milionów złotych pozyskano z unijnego programu Infrastruktura i Środowisko.

W grudniu 2010 roku ogłoszono konkurs na dyrektora Teatru Starego, który miał zaprezentować koncepcję jego funkcjonowania w 2016 roku, w związku z staraniami Lublina o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury. Lata 2011-2024 to czas kierownictwa Karoliny Rozwód, związanej z Urzędem Miasta, TVP Kultura oraz Polskim Instytutem Sztuki Filmowej. Od lutego 2024 kierownikiem teatru będzie Michał Karapuda, dotychczasowy lider Wydziału Kultury Urzędu Miasta Lublin.

Ogłoszenie dnia otwartego miało miejsce 16 lutego 2012 roku, kiedy to zaprezentowano odrestaurowane wnętrze Teatru Starego. Pierwszy spektakl po remoncie odbył się 11 marca 2012 roku, a wśród widzów zasiadł Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Bronisław Komorowski. Koncert inaugurujący działalność artystyczną teatru poprowadził gitarzysta flamenco José Fernándeza Torres z zespołem i odbył się pod tytułem „Luz de Guia” – transmitowany przez TVP Kultura oraz na telebimie na placu po Farze w Lublinie, a całe wydarzenie prowadziła Grażyna Torbicka.

---

Oceń: Teatr Stary w Lublinie

---