Teatr im. Juliusza Osterwy w Lublinie

---

Historia

Historia budynku

Budynek, w którym obecnie mieści się teatr, został zbudowany w latach 1884–1886 jako Teatr Wielki, co było jego pierwotną nazwą aż do 1921 roku. Uroczyste otwarcie miało miejsce 6 lutego 1886 roku, a jego powstanie było wynikiem inicjatywy „Spółki Cywilnej Teatr Lubelski”, zorganizowanej przez lokalnych przemysłowców oraz ziemian, którzy pragnęli stworzyć w Lublinie miejsce kulturalne.

Obiekt zbudowano w przepięknym stylu neorenesansowym, a jego projektantem był Karol Kozłowski. Cała konstrukcja to przykład elegancji i nowoczesności tamtych czasów, przyciągająca uwagę swoim monumentalnym wyglądem. Początkowo w teatrze wprowadzono ścisły podział widzów według statusu społecznego; z westybulu prowadziły osobne korytarze do parteru oraz trzech pięter loży, a łączna pojemność widowni wynosiła 671 osób. Wnętrze budynku wyróżniały efektowne dekoracje, takie jak: loże oraz portal sceny ozdobione sztukaterią, malowana bordiura sufitu, medaliony na ścianach z postaciami sztuk pięknych i malowany olejno kurtyna, na której widniał widok na Bramę Krakowską.

Pomiędzy widownią a sceną znajdująca się kanał orkiestry, a sama scenę wzbogacono o mechaniczną zapadnię, która służy do dziś. Gmach przystosowano nie tylko do celów teatralnych, ale i do szerokiej działalności artystycznej, co skutkowało utworzeniem dużej sali koncertowej na pierwszym piętrze, z osobnym system garderób i dostępem do mniejszych pomieszczeń kameralnych, takich jak kawiarnia czy sala redutowa. Z braku wystarczających funduszy, budowę przeprowadzono w wersji uproszczonej, co objęło m.in. uproszczenie wystroju fasady i wnętrz, a także odstąpienie od budowy pełnego skrzydła administracyjno-technicznego.

Mimo tych ograniczeń, budynek pozostał w swoim pierwotnym kształcie aż do dzisiaj, nie doznając uszkodzeń podczas II wojny światowej.

Historia teatru

Na samym początku działalność teatr była impresaryjna, co oznaczało, że zarządzali nim prywatni przedsiębiorcy, wynajmujący od miasta budynek. Głównie wiązało się to z ciągłymi zmianami dyrekcji, brakiem stałego zespołu aktorskiego oraz nieregularnością w otwieraniu teatru dla publiczności, co skutkowało długimi okresami jego zamknięcia. Teatr gościł licznie wędrowne trupy teatralne oraz znanych aktorów. Mimo tego, wciąż podejmowano wysiłki w celu utworzenia stałego zespołu aktorskiego i ustabilizowania jego działalności, niestety z braku odpowiednich funduszy, plany te nie mogły być realizowane do roku 1945.

W latach dwudziestych XX wieku kierownikami Teatru Miejskiego zostali m.in. Stanisława Wysocka oraz Ryszard Wasilewski. To właśnie za ich dyrekcji zrealizowano pierwsze w Lublinie przedstawienie „Dziady” Adama Mickiewicza. Niestety lata trzydzieste przyniosły trudności w zapewnieniu finansowania, a władze miejskie miały problem z utrzymywaniem teatru. Pożądane było jego reaktywowanie, co miało miejsce w 1939 roku poprzez utworzenie Lubelsko-Wołyńskiego Teatru im. Juliusza Słowackiego, jednak wybuch II wojny światowej wstrzymał jego działalność.

W trakcie okupacji, aktorzy pozostali w Lublinie, gotowali się d wszelkich sił do reaktywacji teatru po wyzwoleniu w 1944 roku. W tym czasie teatr działał, a jego przedstawienia wizytował gubernator Generalnego Gubernatorstwa, Hans Frank. W 1945 roku powstał Teatr Miejski, którego dyrektorem mianowano Antonia Różyckiego. Można było wówczas podziwiać na deskach teatru znane nazwiska polskiej sceny i kina, jak Jerzy Pichelski, Alina Żeliska, Maria Gorczyńska, Irena Malkiewicz, Józef Kondrat oraz Zygmunt Chmielewski.

W 1949 roku Teatr Miejski upaństwowiono, a imię Juliusza Osterwy nadano mu kilka lat później. W kolejnych latach na scenie prezentowali się m.in.: Zofia Kucówna, Wiesław Michnikowski, Henryk Bąk, Henryk Bista, Jan Machulski czy Stanisław Mikulski. Reżyserowali takie postacie jak: Jan Kreczmar, Maria Wiercińska, Jan Maciejowski, Helmut Kajzar, Adam Hanuszkiewicz oraz Jerzy Rakowiecki.

Do 31 sierpnia 2020 roku dyrektorem był Dorota Ignatjew, pod której kierownictwem teatr prezentował różnorodny repertuar od komedii po klasykę oraz nowoczesne dramaty. Wśród realizacji znajdowały się adaptacje utworów znanych autorów, takich jak Szekspir czy Molier oraz utwory współczesnych dramatopisarzy. Podczas 120-lecia Teatru im. Juliusza Osterwy w 2006 roku, marszałek województwa lubelskiego Edward Wojtas wręczył instytucji Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, nadany przez Kazimierza Michała Ujazdowskiego.

W 2019 roku, za dyrekcji Doroty Ignatjew, na nowo uruchomiono kameralną scenę „Redutę”, poświęconą legendarnemu teatrowi objazdowemu, który prowadził Juliusz Osterwa. Nowa scena, mieszcząca się na pierwszym piętrze teatru, umożliwia widowni ośmiu do pięćdziesięciu osób, a jej uruchomienie było efektem wyłącznie sprzedaży biletów na spektakle teatru.

Spektakle w repertuarze (w sezonie 2019–2020)

Teatr im. Juliusza Osterwy w Lublinie prezentuje szeroką gamę spektakli, które przyciągają miłośników sztuki teatralnej. W sezonie 2019–2020 widzowie mieli okazję zobaczyć następujące przedstawienia:

• Woody Allen, Seks nocy letniej, reż. Paweł Aigner – premiera 29 listopada 2014 (duża scena),
• Michaił Bułhakow, Mistrz i Małgorzata, reż. Artur Tyszkiewicz – premiera 27 czerwca 2014 (duża scena),
• Michał Buszewicz, Kowboje, reż. Anna Smolar – premiera 12 kwietnia 2019 (duża scena),
• Anton Czechow, Trzy siostry, reż. Jędrzej Piaskowski – premiera 9 marca 2018 (duża scena),
• Marc Fayet, Ludzie inteligentni, reż. Grzegorz Chrapkiewicz – premiera 5 listopada 2016 (duża scena),
• Janusz Głowacki, Antygona w Nowym Jorku, reż. Jan Hussakowski – premiera 1 marca 2020 (scena kameralna),
• Johann Wolfgang Goethe, Czemu do ciebie nie piszę (na podstawie Cierpień młodego Wertera), reż. Magda Szpecht i Aleksandra Jakubczak – premiera 2016 (instalacja teatralna),
• Molier, Świętoszek, reż. Remigiusz Brzyk – premiera 8 czerwca 2018 (duża scena),
• Sławomir Mrożek, Emigranci, reż. Franciszek Szumiński – premiera 6 października 2019 (scena kameralna),
• Edmund Niziurski, Sposób na Alcybiadesa, reż. Piotr Ratajczak – premiera 6 października 2017 (duża scena),
• George Orwell, Rok 1984/2081, reż. Radosław B. Maciąg – premiera 2019 (scena kameralna),
• Eliza Orzeszkowa, Nad Niemnem, reż. Jędrzej Piaskowski – premiera 28 czerwca 2020 (duża scena),
• Leon Schiller, Kram z piosenkami. Obrazki śpiewające, reż. Jerzy Jan Połoński – premiera 15 września 2018 (duża scena),
• Tomasz Śpiewak, Bracia Grimm dla dorosłych (na podstawie wyboru baśni Braci Grimm), reż. Remigiusz Brzyk – premiera 27 października 2018 (duża scena),
• William Szekspir, Wieczór Trzech Króli, reż. Łukasz Kos – premiera 6 stycznia 2019 (duża scena),
• Tennessee Williams, Tramwaj zwany pożądaniem, reż. Kuba Kowalski – premiera 26 października 2019 (duża scena),
• Gabriela Zapolska, Ich czworo, reż. Paweł Aigner – premiera 3 stycznia 2020 (duża scena),
• Florian Zeller, Prawda, reż. Paweł Aigner – premiera 30 grudnia 2017 (duża scena),
• Stefan Żeromski, Przedwiośnie. Ćwiczenia z wyobraźni historycznej, reż. Klaudia Hartung-Wójciak i Marta Aksztin – premiera 2017 (instalacja teatralna).

Każde z tych przedstawień wpisało się w bogaty repertuar teatru, wzbogacając kulturalną ofertę regionu.

Dyrektorzy teatru (od 1949 roku)

Historia dyrektorów Teatru im. Juliusza Osterwy w Lublinie od 1949 roku jest bogata w różnorodne osobowości, które przyczyniły się do rozwoju tej instytucji kultury.

• Jerzy Ukleja (1952–1954),
• Wiktor Biegański (1954–1955),
• Zdzisław Lorenowicz – dyrektor naczelny oraz Wanda Laskowska – dyrektorka artystyczna (1955–1958),
• Jerzy Torończyk (1958–1971),
• Kazimierz Braun (1971–1974),
• Antoni Niemczynowski (1975),
• Zbigniew Sztejman (1976–1980),
• Ignacy Gogolewski (1980–1985),
• Andrzej Rozhin (1985–1993),
• Cezary Karpiński (1993–2000),
• Krzysztof Torończyk – dyrektor naczelny oraz Krzysztof Babicki – dyrektor artystyczny (2000–2016),
• Dorota Ignatjew (2016–2020),
• Redbad Klynstra-Komarnicki – p.o. dyrektora (2020–2021, dyrektor (2021–).

Zespół artystyczny (sezon 2019/20)

W zespole artystycznym, który działał w sezonie 2019/2020 w Teatrze im. Juliusza Osterwy w Lublinie, znalazły się następujące osoby:

• Tomasz Bielawiec,
• Hanka Brulińska,
• Michał Czyż,
• Jolanta Deszcz-Pudzianowska,
• Daniel Dobosz,
• Wojciech Dobrowolski,
• Włodzimierz Dyła,
• Przemysław Gąsiorowicz,
• Maciej Grubich,
• Justyna Janowska,
• Artur Kocięcki,
• Witold Kopeć,
• Paweł Kos,
• Jerzy Kurczuk,
• Marta Ledwoń,
• Halszka Lehman,
• Anna Nowak,
• Krzysztof Olchawa,
• Edyta Ostojak,
• Wojciech Rusin,
• Jowita Stępniak,
• Marek Szkoda,
• Jolanta Rychłowska-Żarnecka,
• Daniel Salman,
• Nina Skołuba-Uryga,
• Magdalena Sztejman-Lipowska,
• Magdalena Zabel.

---

Oceń: Teatr im. Juliusza Osterwy w Lublinie

---