Marian Wajsbrot

---

Życiorys

Marian Wajsbrot urodził się w Wieniawie, znajdującej się w pobliżu Lublina, w zamożnej rodzinie żydowskiej. Jego rodzina miała długoletnią tradycję w branży związanej ze zbożem i młynami, ponieważ posiadali młyny oraz składy ziarna. W czasie II wojny światowej, gdy rodzina została zmuszona do życia w getcie w Wieniawie, ich los stał się dramatyczny. Po likwidacji getta, przeniesiono ich do getta lubelskiego.

W tragicznych okolicznościach, podczas wywózki do obozu zagłady, matka Mariana, działając instynktownie, siłą wypchnęła go z wagonu, ratując w ten sposób jego życie, lecz sama oraz reszta rodziny zostali wkrótce zamordowani. Marian, aby przetrwać, ukrywał się w lasach. Został jednak schwytany przez polskiego wspólnika swojego ojca, który związał go i wiózł na posterunek niemieckiej policji. Na szczęście, zdołał się uwolnić i uciec do lasu.

Po wojnie powrócił do Lublina, gdzie założył rodzinę. Na początku zatrudnił się w różnych przedsiębiorstwach handlowych, ale wkrótce otworzył własny sklep z częściami samochodowymi i motoryzacyjnymi. Ciekawostką jest fakt, że był właścicielem jednego z pierwszych prywatnych Fiatów 125p w Lublinie. Jego aktywność nie ograniczała się jednak tylko do biznesu; aktywnie działał w Kongregacji Wyznania Mojżeszowego w Lublinie oraz w lubelskim oddziale Towarzystwa Społeczno Kulturalnego Żydów w Polsce.

W 1963 roku był jednym z głównych inicjatorów wzniesienia pomnika Ofiar Getta Lubelskiego, co świadczy o jego zaangażowaniu w pamięć ofiar Holokaustu. Niestety, w 1968 roku, na skutek antysemickiej nagonki związanej z wydarzeniami marcowymi, został pozbawiony sklepu, poddany inwigilacji i prześladowaniu przez kontrole finansowe, co całkowicie uniemożliwiło mu prowadzenie jakiejkolwiek działalności. Ostatecznie został zmuszony do emigracji. Przez Włochy dotarł do Stanów Zjednoczonych, gdzie osiedlił się w Nowym Jorku i przez wiele lat prowadził supermarket.

Marian Wajsbrot zmarł w Nowym Jorku. Jego ostatnie pożegnanie miało miejsce 12 grudnia, a pochowano go na żydowskim cmentarzu Beth David w Elmont. Tego samego dnia odbyły się również uroczystości upamiętniające Mariana Wajsbrota w Jeszywas Chachmej Lublin, którym przewodniczył Roman Litman.

Działalność społeczna

Marian Wajsbrot pełnił istotną rolę w działalności na rzecz Żydów lubelskich, zarówno w Stanach Zjednoczonych, jak i w Polsce. Był prezesem New Lubliner & Vicinity Society, gdzie jego działania miały na celu wsparcie wspólnoty. W wyniku jego starań powstała specjalna sekcja na cmentarzu Beth David w Elmont, gdzie dochodzi do pochówków lubelskich Żydów, a także zrealizowano budowę pomnika na tym terenie.

Wajsbrot dążył do zachowania w Lublinie pamięci o żydowskiej obecności. Jego zdecydowane działania umożliwiły zablokowanie planów usunięcia pomnika Ofiar Getta Lubelskiego z centrum miasta. Działając na rzecz zachowania dziedzictwa kulturowego Żydów, udało mu się również zatrzymać rozbudowę stadionu Klubu Sportowego Lublininka, którego teren częściowo pokrywał się z cmentarzem żydowskim w Wieniawie. Pomnik upamiętniający to miejsce jest jednym z jego sukcesów.

Marian Wajsbrot aktywnie sprzeciwiał się planom budowy krematorium komunalnego, które miało się znajdować w bezpośrednim sąsiedztwie Muzeum na Majdanku. Jego protesty dotyczyły także wystawienia w tym obozie wiadomości musicalu Jesus Christ Superstar, co uznawał za niewłaściwe. Dzięki jego zaangażowaniu, jedna z ulic w Lublinie została nazwana imieniem Jana Karskiego, co jest niezwykle symbolicznym działaniem.

Dodatkowo, Wajsbrot aktywnie wspierał przywrócenie budynkowi Jeszywas Chachmej Lublin jego sakralnego charakteru, co miało na celu odzyskanie budynku dla społeczności żydowskiej w Lublinie.

---

Oceń: Marian Wajsbrot

---