Stanisław Westfal

---

Życiorys

Stanisław Westfal, po ukończeniu gimnazjum w Lublinie, podjął studia w Warszawie. Studiował polonistykę pod kierunkiem profesora Witolda Doroszewskiego na Uniwersytecie Warszawskim, a swoją naukę zakończył w 1934 roku.

Po zdobyciu wykształcenia w Warszawie, przez kolejne trzy lata kształcił się z zakresu lituanistyki na Uniwersytecie w Kownie. W 1937 roku wrócił do stolicy, gdzie objął stanowisko młodszego asystenta w Katedrze Językoznawstwa Indoeuropejskiego na Uniwersytecie Warszawskim. Jako lektor języka litewskiego również współpracował z Komisją Językową Polskiej Akademii Umiejętności.

Rok później, w 1938 roku, został attaché prasowym Poselstwa RP w Kownie. Po wybuchu II wojny światowej zdołał przedostać się do Francji, gdzie zajął się pracą w Prezydium Rady Ministrów Rządu na Uchodźstwie w Angers. Po okupacji Francji przez Niemców ewakuował się do Wielkiej Brytanii, gdzie pracował w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych RP w Londynie.

Od 1941 do zakończenia wojny, Westfal był zatrudniony w Ministerstwie Spraw Zagranicznych RP jako specjalista ds. państw bałtyckich. Po wojnie postanowił na stałe pozostać na emigracji. Od 1947 roku mieszkał w Szwecji, gdzie przez dwa lata pełnił rolę starszego asystenta na Uniwersytecie w Lund. W 1949 roku powrócił do Wielkiej Brytanii, a wkrótce potem rozpoczął pracę jako wykładowca filologii polskiej na Uniwersytecie w Glasgow.

W 1953 roku obronił swoją pracę doktorską na Uniwersytecie Londyńskim, jednak z powodu pogarszającego się zdrowia musiał przedwcześnie zakończyć karierę akademicką. Westfal był aktywnym członkiem Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie. Zmarł w wieku 48 lat, pozostawiając po sobie znaczący dorobek naukowy.

Dorobek

Stanisław Westfal znacząco wpłynął na rozwój polskiej lingwistyki oraz językoznawstwa, a jego dorobek naukowy nadal budzi zainteresowanie. Przed wybuchem II wojny światowej opublikował liczne prace oraz artykuły w różnych periodykach. Wymienić tutaj należy takie tytuły jak:

• „Sprawozdania Towarzystwa Naukowego Warszawskiego”,
• „Poradnik Językowy”,
• „Język Polski”,
• „Pamiętnik Lubelski”,
• „Balticoslavica”, która była publikowana w Wilnie.

Po 1945 roku Westfal miał przyjemność współpracować z londyńskim czasopismem „The Slavonic and East European Review”, a także pisał do różnych pism emigracyjnych, w tym:

• „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”,
• „Wiadomości”,
• „Orzeł Biały”,
• „Kultura”.

W 1950 roku jego rozprawa o tytule „Radziecki czy sowiecki”, poruszająca problematykę terminologii narzucanej przez komunistyczną biurokrację, ukazała się na łamach „Kultury”. Praca ta została wznowiona w 1973 roku. Na początku lat 50. w Londynie wydano jego książkę „Rzecz o Polszczyźnie”, co dodatkowo potwierdziło jego rolę jako istotnej postaci w obrębie polskiego dyskursu językowego.

Osobnym wątkiem w jego twórczości była recenzja nowo wydanych książek, w której skoncentrował się na indywidualnych cechach językowych. Dr hab. Henryk Duda, analizując dorobek Westfala, wysunął tezę, że był on prekursorem badań nad lingwistyką płci. W zbiorze felietonów „Teka językowa”, opublikowanym w Glasgow w 1975 roku, Westfal podjął problem nierówności płci w polskim języku. Jego analizom podlegało użycie gatunkowe rzeczowników męskich oraz rozróżnienia między rodzajem męskoosobowym a niemęskoosobowym w liczbie mnogiej.

Naukowiec spostrzegł także wtórność nazw kobiet w odniesieniu do nazw mężczyzn. Choć Westfal nie stosował ówczesnej terminologii, jego prace dowodzą, że zdawał sobie sprawę z istotnych braków w lingwistyce, dlatego można go uznać za pioniera feministycznych badań językowych. Również jego wpływ doceniono pośmiertnie; w 1990 roku na Uniwersytecie w Glasgow, dzięki funduszowi ustanowionemu testamentem przez Krystynę Westfalową, wprowadzono stypendium jego imienia, które jest przyznawane corocznie najzdolniejszemu studentowi badającemu historię polskiej literatury i języka.

Materiały archiwalne Stanisława Westfala są przechowywane w Archiwum Polskiej Akademii Nauk w Warszawie, gdzie można je znaleźć pod sygnaturą III-99.

---

Oceń: Stanisław Westfal

---