Jan Kajetan Trojański

---

Życiorys

Jan Kajetan Trojański był osobą o bogatym życiorysie, synem Stanisława, który zyskał tytuł magistra chirurgii. Swoją edukację rozpoczął w Lublinie, gdzie ukończył gimnazjum. Następnie podjął studia na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, kładąc nacisk na filologię klasyczną, a później zdecydował się na prawo we Wrocławiu. Po dwóch latach studiów prawniczych, jednak porzucił ten kierunek na rzecz powrotu do filologii klasycznej.

W 1817 roku za swoje badania naukowe został nagrodzony sumą 50 talarów od Uniwersytetu Wrocławskiego. Po zakończonych studiach podjął pracę jako lektor języka i literatury polskiej na Uniwersytecie Wrocławskim. W 1819 roku, po zdaniu egzaminu nauczycielskiego, rozpoczął karierę w gimnazjum Marii Magdaleny w Poznaniu.

W grudniu 1821 roku obronił doktorat na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Następnie pracował w Poznaniu, gdzie wspólnie z Józefem Muczkowskim zajmował się organizowaniem akt miejskich oraz tworzeniem inwentarza na polecenie pruskiego magistratu. Prace te zakończono w 1826 roku, siedem lat po rozpoczęciu dzieła, które pierwotnie zainicjował Jan Wilhelm Cassius.

W 1828 roku Trojański przeniósł się do Krakowa, gdzie przez następne dwadzieścia lat skupił się na działalności dydaktycznej oraz studiowaniu języka niemieckiego w Katedrze Literatury Łacińskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego. Wykładał zarówno literaturę polską, jak i łacińską, pełniąc równocześnie dyżury jako członek Wielkiej Rady Uniwersyteckiej. Jego kariera obejmowała również okresy, w których działał jako dziekan Wydziału Filozoficznego w latach 1835–1837 oraz rektor Uniwersytetu w latach 1841–1843, kiedy to był także prezesem Towarzystwa Naukowego Krakowskiego.

W latach 1845–1848 ponownie pełnił funkcję dziekana, a w 1849 roku został powołany do komisji, która miała na celu tworzenie 'kompletnego planu naukowego’ dla Uniwersytetu. Jan Kajetan Trojański zmarł latem 1850 roku w Mariańskich Łaźniach (Marienbad), a miejsce jego pochówku do dziś pozostaje nieznane.

Publikacje

Jan Kajetan Trojański był ważną postacią w dziedzinie edukacji, słynącą z tworzenia popularnych oraz wysoko cenionych podręczników i słowników. W 1819 roku, prace jego zaowocowały Gramatyką łacińską, której celem było wsparcie szkół polskich. Publikacja ta, opracowana we Wrocławiu, odniosła wielki sukces, co zaowocowało kilkoma wydaniami i trwałym zastosowaniem w szkołach wielkopolskich.

W tym samym roku, opracował także Słownik polsko-łaciński przeznaczony do użytku szkolnego oraz Zadania do tłumaczenia z polskiego na łacińskie, które powstały w 1828 roku. Kolejnym jego osiągnięciem było stworzenie artykułu dotyczącego dydaktyki języków klasycznych, które zostało wydane przez gimnazjum poznańskie w 1824 roku.

Choć jego prace powstały w różnych lokalizacjach, największy rozgłos zyskał w Krakowie, gdzie w 1833 roku opublikował Gramatykę niemiecką, która była przeznaczona zarówno do użytku szkolnego, jak i prywatnego. Oprócz tego, stworzył również szereg słowników polsko-niemieckich oraz niemiecko-polskich, w tym dobrze znany Dokładny niemiecko-polski słownik do podręcznego użycia dla Polaków i Niemców, wydany w 1844 roku.

Trojański był autorem wielu znaczących prac leksykograficznych. Jego słownik polsko-niemiecki z 1835 roku liczy 1148 stron oraz ok. 30 000 haseł, zaś niemiecko-polski z 1844 roku ma aż 1500 stron i około 60 000 haseł. Oba z nich pełnią w pierwszej kolejności funkcję pasywną, co oznacza, że służą jako narzędzia do tłumaczenia tekstów z języka polskiego na niemiecki oraz odwrotnie.

W porównaniu do innych słowników, takich jak te autorstwa Mrongowiusza czy Bandtkiego, dzieła Trojańskiego charakteryzują się bogatszą mikrostrukturą. Oferują one obszerne informacje morfologiczne, takie jak formy dopełniacza przy rzeczownikach, oraz różnorodne formy fleksyjne czasowników, które są umieszczone przy poszczególnych haseł.

---

Oceń: Jan Kajetan Trojański

---