Czesław Martyniak

---

Życiorys

Czesław Martyniak urodził się jako syn Stanisława Martyniaka i Leokadii z Wasilewskich. Jego ojciec był aktywnym członkiem „Zrzeszenia Restauratorów Ziemi Lubelskiej”, co łączyło go z rodziną, w tym z jego stryjem – Tomaszem, który również odgrywał ważną rolę w życiu społeczności lokalnej. W 1920 roku wspierał Polski Czerwony Krzyż, a cztery lata później otworzył kawiarnię na Sławinku, wydarzenie to zostało odnotowane na pierwszej stronie „Głosu Lubelskiego”. Czesław był harcerzem, a także należał do szkolnej reprezentacji Lublina w skoku w dal, uczestnicząc w zawodach sportowych, które miały miejsce 23 września 1923 roku, rywalizując z przedstawicielami Lwowa.

W 1924 roku Czesław ukończył Gimnazjum realne im. Jana Zamoyskiego w Lublinie, a następnie rozpoczął studia na Wydziale Prawa oraz Nauk Społeczno-Ekonomicznych Uniwersytetu Lubelskiego. W trakcie studiów aktywnie uczestniczył w życiu akademickim, współpracując z katolickim ruchem społecznym, reprezentowanym m.in. przez Stowarzyszenie Katolickiej Młodzieży Akademickiej „Odrodzenie”. Duchowym przewodnikiem tego stowarzyszenia był ks. prof. Antoni Szymański, który był rektorem KUL. W roku akademickim 1925/26, razem z przyszłym Prymasem Polski, Stefanem Wyszyńskim oraz Heleną Janczewską, uczestniczył w zarządzaniu sekcją filozoficzno-religijną tego stowarzyszenia.

Studia prawnicze ukończył w 1928 roku, uzyskując tytuł magistra prawa na Wydziale Prawa KUL, a następnie kontynuował naukę na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, gdzie zdobył tytuł magistra ekonomii. Czesław, będąc studentem prawa, miał także zainteresowania filozoficzne, które rozwijał w równoległym toku studiów na czołowych uczelniach, w tym w Institucie Catholique we Francji, gdzie uzyskał licencjat oraz tytuł doktora ze swojej rozprawy na temat św. Tomasza z Akwinu. Jego całokształt zainteresowań intelektualnych miał wpływ na jego akademicką karierę.

Po powrocie do kraju został starszym asystentem w Katedrze Teorii i Filozofii Prawa na KUL, gdzie równocześnie prowadził wykłady z socjologii. W 1933 roku obronił doktorat z prawa na Uniwersytecie Jana Kazimierza. Wziął również udział w III Polskim Zjeździe Filozoficznym w Krakowie, gdzie debatował z czołowymi myślicielami, takimi jak prof. Władysław Tatarkiewicz. Jako jeden z absolwentów w 1936 roku podpisał odezwę do byłych słuchaczy Katolickiego Uniwersytetu, nawołując do udziału w organizacji długofalowych działań na rzecz uczelni.

Czesław Martyniak był także krytykiem teorii prawa Hansa Kelsena i był zwolennikiem katolickiej koncepcji prawa, w której człowiek w swojej doskonałości doczesnej oraz wieczności miał dążyć do połączenia z Bogiem. Prawo, według niego, powinno afirmować ludzką wolność i rozumność. Poświęcił wiele artykułów na temat analizy pozytywizmu prawnego, w tym jego znaczącej pracy „Moc obowiązująca prawa a teoria Kelsena” z 1938 roku, co doprowadziło do jego habilitacji na Uniwersytecie Jagiellońskim.

Jego zainteresowania sportowe również miały ogromne znaczenie. Czesław był zapalonym sportowcem, uprawiał m.in. piłkę nożną, tenis, a także narciarstwo. Jako pierwszy prezes Akademickiego Związku Sportowego KUL, reprezentował uczelnię w rozgrywkach międzyuczelnianych. W 1934 roku był fundatorem pucharu im. dr Jana Arnsztajna, który propagował tenis na ziemiach polskich. Uznawany był za jednego z najlepszych tenisistów Lublina, a jego osiągnięcia w grze deblowej z bratem stryjecznym Zygmuntem Martyniakiem przyniosły mu wiele sukcesów.

W wyniku wybuchu II wojny światowej, Czesław Martyniak musiał opuścić Lublin, by wkrótce powrócić, będąc świadkiem dramatycznych wydarzeń. W obliczu zbliżającego się rozpoczęcia roku akademickiego, rektor Szymański zwołał naradę profesorów, w trakcie której część z nich postanowiła kontynuować działalność wykładową. Martyniak, wierny idei uniwersytetu, brał w tym udział. Jednak tuż po jego ostatnim wykładzie, 11 listopada 1939 roku, miało miejsce aresztowanie profesorów uczelni, których losy były tragiczne.

Wkrótce potem, Czesław Martyniak został rozstrzelany 23 grudnia 1939 roku w Lublinie, w ramach tragicznej akcji Sonderaktion Lublin, która polegała na likwidacji lokalnej inteligencji. Bibliografia jego prac obejmuje około 24 publikacji, w tym monografie oraz artykuły naukowe, które przyczyniły się do rozwoju myśli prawniczej w Polsce. Wśród ich autorstwa znajdują się m.in.:

• Moc obowiązująca prawa a teoria Kelsena, TN KUL, Lublin 1938,
• Obiektywna podstawa prawa według św. Tomasza z Akwinu, TN KUL, Lublin 1949,
• Problem filozofii prawa: filozofia prawa, jej przedmiot, metoda i podział, TN KUL, Lublin 1949.

W XXI wieku zebrane prace Martyniaka zostały opublikowane pod redakcją Rafała Charzyńskiego i Moniki Wójcik, a także w 2001 roku wydano zbiór jego pism pod redakcją Bogdana Szlachty.

Życie prywatne

26 grudnia 1934 roku, Czesław Szymon Martyniak wziął ślub z Aliną Ludmiłą z Borkowskich, która była asystentką na Uniwersytecie Lubelskim. Ceremonia odbyła się w Kaplicy uniwersyteckiej w Lublinie, a mężowski związek został pobłogosławiony przez Rektora Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, księdza dr Antoniego Szymańskiego, na mocy udzielonej mu delegacji. W wyniku tego związku przyszły na świat dwie córki: Biruta oraz Bożena.

Koledzy z czasów studenckich wspominali Martyniaka jako szczupłego bruneta średniego wzrostu, z dużymi oczami oraz wyrazistymi rysami twarzy. Wśród ich opinii na jego temat pojawiały się stwierdzenia, że miał znakomite predyspozycje do bycia uczonym, a jego sposób wykładania był przyjemny i atrakcyjny. Warto zaznaczyć, że w uroczystości ślubnej uczestniczył również znany świadek, Zygmunt Martyniak, który dodaje jeszcze większej wagi do tego ważnego wydarzenia.

---

Oceń: Czesław Martyniak

---