Danuta Mostwin

Kultura i sztuka

Danuta Mostwin to postać niezwykła, której życie i twórczość zapisane są na kartach polskiej kultury. Urodziła się 31 sierpnia 1921 roku w Lublinie, a swoje dni zakończyła 11 stycznia 2010 roku w Baltimore. Jej osiągnięcia obejmują szeroki zakres zainteresowań, które obejmują zarówno pisarstwo, jak i psychologię oraz socjologię.

Mostwin pozostawiła po sobie znaczący ślad w tych dziedzinach, a jej prace nadal inspirują wiele osób. Była nie tylko autorką książek, ale również badaczką i myślicielką, której analizy społeczne cieszyły się dużym uznaniem.

Biografia i kariera

Danuta Mostwin, córka Józefa Tadeusza Pietruszewskiego, który był oficerem Wojska Polskiego, oraz Ireny Bronisławy Paździor, swoje młodzieńcze lata spędziła w Warszawie. Uczyła się w Gimnazjum im. Emilii Plater. Jej debiut literacki miał miejsce w 1939 roku, kiedy to wiersz pt. Junacy został opublikowany w warszawskim piśmie „Lech” (nr 6/7).

W trakcie hitlerowskiej okupacji, Danuta rozpoczęła studia medyczne w Szkole Zawodowej dla Pomocniczego Personelu Sanitarnego, reputowaną instytucji Jana Zaorskiego, oraz kontynuowała naukę na tajnym Uniwersytecie Warszawskim. Czas powstania warszawskiego spędziła, pełniąc rolę sanitariuszki w Armii Krajowej. Jej mieszkanie przy ul. Francuskiej 12 na Saskiej Kępie stało się punktem przerzutowym dla „cichociemnych” kurierów polskiego rządu w Londynie, którymi opiekowała się jej matka.

W lutym 1945 roku poślubiła Stanisława Edwarda Niedbała (znanego pod pseudonimem „Bask”), który pełnił rolę kuriera dla polskiego rządu londyńskiego, a z zawodu był prawnikiem. W grudniu tego samego roku, po przejściu przez Czechosłowację, Niemcy, Belgię i Francję, dotarła do Szkocji, gdzie rozpoczęła studia medyczne w Paderewski Hospital School of Medicine, otrzymując dyplom w 1948 roku.

W 1951 roku Danuta wyemigrowała do Stanów Zjednoczonych. Już w 1956 podjęła pracę jako social worker w Departamencie Opieki Społecznej Miasta Baltimore, a zaledwie rok później stała się studentką National Catholic School of Social Service przy Uniwersytecie Katolickim w Waszyngtonie. Dzięki synonimicznemu balansowaniu między pracą a nauką, zdobyła tytuł magistra (MSW) ze specjalizacją w zakresie pracy klinicznej.

W drugiej połowie lat 50. Danuta intensywnie publikowała artykuły oraz krótkie opowiadania. Pojawiały się one na łamach różnych czasopism, w tym nowojorskiego dziennika „Nowy Świat”, a potem w „Związkowcu” (Toronto od 1956), londyńskich „Wiadomościach” (1957-1981, z przerwami) oraz paryskiej „Kulturze” (1958-1983, z przerwami). W 1965 roku zdobyła Nagrodę Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie.

W 1967 roku uzyskała stypendium państwowe od National Institute of Mental Health, co pozwoliło jej na dwuletnie studia doktoranckie na Uniwersytecie Columbia w Nowym Jorku. W tym samym roku wstąpiła do Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie. Jej doktorat, którego obrona miała miejsce w 1971 roku, nosił tytuł: The Transplanted Family. A Study of Social Adjustment of the Polish Immigrant Family to the United States after the Second World War.

W latach 1969–1980 pełniła funkcję profesora w zakresie opieki społecznej i zdrowia psychicznego rodziny na National Catholic School of Social Service, a równocześnie prowadziła klinikę zdrowia psychicznego w oddziale psychiatrycznym Johns Hopkins Hospital w Baltimore oraz w szpitalu psychiatrycznym Spring Grove. Podpisywała także list pisarzy polskich, solidarnościowych z protestującymi przeciwko zmianom w Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (znanym jako List 59).

W 1980 roku Danuta stworzyła specjalizację zdrowia psychicznego rodziny w departamencie psychologii Loyola College w Baltimore i otworzyła klinikę Family Mental Health Center, którą kierowała aż do emerytury w 1987 roku. Była aktywnym członkiem Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie oraz członkiem honorowym Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego. Ostatecznie zamieszkała w Baltimore.

Twórczość

Danuta Mostwin jest autorką, której twórczość obejmuje zarówno powieści, jak i prace naukowe. Poniżej prezentujemy wybrane tytuły, które pokazują różnorodność jej działalności literackiej.

  • Nie zapomnij Paulino (powieść drukowana w 1956 na łamach „Ostatnich Wiadomości” w Mannheim),
  • Dom starej lady (powieść; Veritas, Londyn 1958),
  • Ameryko! Ameryko! (powieść; Instytut Literacki, Paryż 1961; Wydawnictwo Pax 1981; Oficyna Wydawnicza Kucharski 2004),
  • Asteroidy (opowiadania; Polska Fundacja Kulturalna, Londyn 1965),
  • Olivia (powieść; Instytut Literacki, Paryż 1965),
  • Ja za wodą, ty za wodą (powieść; Instytut Literacki, Paryż 1972),
  • Odchodzą moi synowie (powieść; Polska Fundacja Kulturalna 1977; Wyd. Polonia 1989),
  • The Transplanted Family. A Study of Social Adjustment of the Polish Immigrant Family to the United States after the Second World War (praca naukowa; Arno Press, New York 1980),
  • American Families of East European Heritage. A Capitol Seminar on the Family Sponsored by the American Family Institute (praca naukowa; Waszyngton 1980),
  • Social Dimenssion of Family Treatment (praca naukowa; National Association of Social Workers, Waszyngton 1980),
  • Cień księdza Piotra (powieść; Wyd. Pax 1985; Oficyna Wydawnicza Kucharski 2004),
  • Trzecia wartość. O formowaniu się nowej tożsamości polskiego emigranta w Ameryce (praca naukowa; Wydawnictwo KUL 1985, 1995),
  • Szmaragdowa zjawa (powieść; Wyd. Pax 1988; Oficyna Wydawnicza Kucharski 2004),
  • Emgranci polscy w USA (Wydawnictwo KUL 1991),
  • Przestrzeń życiowa rodziny. Ekologiczny model terapii rodziny w stanie kryzysu (Wydawnictwo Synapsis 1992),
  • Tajemnica zwyciężonych (powieść; Polska Fundacja Kulturalna 1992; Oficyna Wydawnicza Kucharski 2005),
  • Odkrywanie Ameryki (opowiadania; Norbertinum 1992),
  • Nie ma domu (Norbertinum 1996; Oficyna Wydawnicza Kucharski 2005),
  • Testaments. Two Novellas of Emigration and Exile (opowiadania; USA 2005),
  • Ptaki (Oficyna Wydawnicza Kucharski 2005),
  • Magda (Oficyna Wydawnicza Kucharski 2006).

Nagrody i wyróżnienia

Danuta Mostwin, znana polska pisarka, zdobyła wiele prestiżowych nagród i wyróżnień w trakcie swojej kariery literackiej, które odzwierciedlają jej talent i wkład w kulturę. Oto niektóre z nich:

  • 1965 – Nagroda Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie za powieść Olivia, wręczona w Londynie,
  • 1971 – Nagroda Fundacji Kościuszkowskiej za pracę doktorską, przyznana w Nowym Jorku,
  • 1973 – Nagroda im. Anny Godlewskiej za całokształt twórczości w Szwajcarii,
  • 1987 – Nagroda im. Włodzimierza Pietrzaka „za twórczość literacką na emigracji o Polakach i Polsce”,
  • 1990 – Nagroda im. Bolesława Prusa „za powieści Cień księdza Piotra i Szmaragdowa zjawa, będące artystyczną kreacją epickiego obrazu losów polskiej inteligencji od czasów powstania styczniowego aż po I wojnę światową”, przyznana w Lublinie,
  • Nagroda „Wiadomości”, otrzymana w Londynie,
  • 1993 – Nagroda Światowej Federacji Stowarzyszenia Polskich Kombatantów za powieść Tajemnica zwyciężonych, również w Londynie,
  • 1995 – Nagroda Fundacji im. Władysława i Nelli Turzańskich w Kanadzie,
  • 1997 – Krzyż Oficerski Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej,
  • 2003 – Krzyż Komandorski Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej,
  • 2006 – Przedstawienie do literackiej Nagrody Nobla przez Międzynarodowy Komitet Polsko-Amerykański,
  • Krzyż Armii Krajowej,
  • Medal „Zasłużony dla Kultury Polskiej”.

Wszystkie te wyróżnienia świadczą o jej znaczącej roli w polskiej literaturze i kulturze.

Przypisy

  1. Danuta Mostwin (1921-2010)
  2. M.P. z 2004 r. nr 2, poz. 39
  3. M.P. z 1998 r. nr 1, poz. 21
  4. Kultura 1976/03/342 Paryż 1976, s. 34.
  5. Lista laureatów – 1951-2011

Oceń: Danuta Mostwin

★★★★★
Średnia ocena:4.92 Liczba ocen:8