UWAGA! Dołącz do nowej grupy Lublin - Ogłoszenia | Sprzedam | Kupię | Zamienię | Praca

Grażyna Chrostowska

Kultura i sztuka

Grażyna Chrostowska to postać, którą warto przybliżyć każdemu, kto interesuje się historią literatury i walki o wolność w trudnych czasach. Urodziła się 20 września 1921 roku w Lublinie, a jej życie, choć krótkie, miało istotny wpływ na polski ruch oporu w okresie II wojny światowej.

Była nie tylko utalentowaną poetką, ale również działaczką podziemia, co czyni ją ważną osobą w kontekście tamtych wydarzeń. Jej przynależność do pokolenia Kolumbów, artystów i literatów, którzy reagowali na dramatyczne zmiany w Polsce, dopełnia obraz jej działalności i twórczości.

Śmierć Grażyny Chrostowskiej 18 kwietnia 1942 roku w Ravensbrück, obozie koncentracyjnym, jest smutnym zakończeniem jej krótkiego, lecz znaczącego życia.

Życiorys

Grażyna Chrostowska wywodziła się z szlacheckiej rodziny, związanej z heraldycznym rodem Ostoi. Była córką Michała Chrostowskiego oraz Wandy z Pomianowskich. Wraz z siostrą Apolonią dorastały w duchu patriotyzmu, co miało istotny wpływ na ich przyszłe życie i działalność.

Chrostowska zdobyła wykształcenie w Liceum im. Heleny Czarnieckiej na ulicy Bernardyńskiej w Lublinie. W okresie nauki wykazywała niezwykłe zainteresowania humanistyczne, tworząc wiersze oraz inne formy literackie. Oprócz tego angażowała się w teatrzyk szkolny, a także w harcerstwo, a jej pasje obejmowały również sztukę filmową.

W czasie niemieckiej okupacji rodzina Chrostowskich uczestniczyła w konspiracji. Jej ojciec, Michał Chrostowski, był jednym z założycieli KOP (Komenda Obrońców Polski), pierwszej grupy konspiracyjnej w Lublinie, która powstała po inwazji Niemców na Polskę. Grażyna aktywnie włączyła się do tej organizacji, wspólnie z siostrą redagując i kolportując pismo Polska Żyje. Niestety, ich działalność zakończyła się aresztowaniem 8 maja 1941 roku w czasie wizyty u zatrzymanej siostry, Apolonii, w więzieniu Pod Zegarem.

23 września 1941 roku, Grażyna została deportowana do obozu koncentracyjnego w Ravensbrück, gdzie nadano jej numer obozowy 7714. Pracowała tam przy produkcji słomianych ocieplaczy do żołnierskich butów. Niestety, 18 kwietnia 1942 roku została rozstrzelana razem z siostrą Apolonią. W tym tragicznym dniu napisała swój ostatni wiersz zatytułowany Niepokój.

Wiersze Grażyny, takie jak Kamienie, Wędrowałabym, Obczyzna oraz Niepokój, zostały przetłumaczone na język francuski przez Ninę Iwańską i opublikowane w zbiorze wydanym w Ravensbrück (Neuchâtel 1945, Êd. de la Baconnière, str. 106–109). W 2002 roku ukazała się także książka z jej zbiorami pod redakcją Alojzego Leszka Gzelli, zatytułowana Jakby minęło już wszystko.

Warto podkreślić, że część jej wierszy ostała się dzięki działaniom współwięźniarek, które nauczyły się ich na pamięć. W 2018 roku zrealizowano fabularyzowany film dokumentalny o Grażynie Chrostowskiej, noszący tytuł Za kratą są zielone drzewa, w reżyserii Magdaleny i Rafała Kołodziejczyków. Obie siostry, Grażyna i Apolonia, miały stopień podporucznika oraz zostały odznaczone Krzyżami Walecznych i Złotymi Krzyżami Zasługi.

Niepokój
Dzień ten taki właśnie, jak
„Niepokój” Szopena.
Ptaki nisko kołują nad ziemią.
Niespokojne.
Spłoszone z gniazd swych.
Nadsłuchują…
W przyrodzie cisza. Ciepło, jak
przed burzą.
Z zachodu płyną niskie, ciemne
chmury.
Przewalają się po niebie wiosenne
wichury.
Przyczajony lęk w sercu.
Tęsknota… tęsknota …
Chcę chodzić po rozmokłych, po
dalekich drogach,
Słuchać szumu wichrów … Łowić
oddech wiosny,
Czuć najgłębiej. Odnaleźć ciszę
miłości.
Idę. Nie znajduję. Wciąż
zmierzam i wracam.
Gdzieś daleko zostały chałupy
wieśniacze,
Chmury poszły na wschód. I na
wschodniej stronie
Stoją drzewa samotne, ciemne,
pochylone.
W wichrze stoją i w ciszy.
Chwiane niepokojem.

Przypisy

  1. G. Michalska, Mniej znana siostra, [w:] „PA.RA”, wyd. Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”, Lublin 2018 r., nr 11, s. 6.
  2. I trzeba było żyć... Kobiety w KL Ravensbrück, red. T. Skoczek, wyd. Muzeum Więzienia Pawiak, oddział Muzeum Niepodległości w Warszawie, 2012 r., s. 11.
  3. I trzeba było żyć... Kobiety w KL Ravensbrück, red. T. Skoczek, wyd. Muzeum Więzienia Pawiak, oddział Muzeum Niepodległości w Warszawie, 2012 r., s. 9.
  4. T. Krzyżak, Poezja wyrwana z Piekła, [w:] „Rzeczpospolita”, 23–24.09.2007 r., s. 26.
  5. I trzeba było żyć... Kobiety w KL Ravensbrück, red. T. Skoczek, wyd. Muzeum Więzienia Pawiak, oddział Muzeum Niepodległości w Warszawie, 2012 r., s. 8.
  6. Za kratą są zielone drzewa w reżyserii Magdaleny i Rafała Kołodziejczyków.

Oceń: Grażyna Chrostowska

★★★★★
Średnia ocena:4.7 Liczba ocen:7