Zofia Lindorf

---

Życiorys

Zofia Lindorf przyszła na świat w rodzinie Karola Lindorfa, który zmarł w 1939 roku, oraz Anny z Bończa-Waśniewskich, która odeszła w 1945 roku. Od roku 1913 mieszkała w Warszawie, gdzie ukończyła Gimnazjum im. Marii Konopnickiej, a następnie w 1922 roku zrealizowała Kursy Wokalno-Dramatyczne prowadzone przez H. J. Hryniewiecką. W tym samym roku, po udanym popisie szkolnym, została zaangażowana do Teatru Rozmaitości przez znanego reżysera Ludwika Solskiego.

W trudnym okresie okupacji niemieckiej, aż do wybuchu powstania warszawskiego, Zofia pracowała jako kelnerka w kawiarniach Cafe Bodo oraz U Aktorek. Po upadku powstania, przez długi czas przebywała na tułaczce, kolejno w Radomiu, Zakopanem, Nałęczowie oraz Podkowie Leśnej. Otaczająca ją rzeczywistość była trudna, ale obok tego utrzymywała nadzieję na powrót do ukochanej Warszawy.

W październiku 1945 roku powróciła do stolicy. 19 stycznia 1955 roku na wniosek Ministra Kultury i Sztuki otrzymała Medal 10-lecia Polski Ludowej. Z rokiem 1959 związana była z Towarzystwem Filologii Klasycznej, co z pewnością świadczy o jej zaangażowaniu w życie kulturalne. Na Uniwersytecie Warszawskim prowadziła dorywczo zajęcia dotyczące recytacji klasyków literatury greckiej oraz rzymskiej. W trakcie swojej kariery artystycznej pozostawała związana wyłącznie z warszawskimi teatrami.

W 1968 roku z powodu poważnej choroby serca przeszła na rentę, co zakończyło jej aktywną działalność sceniczną. W maju 1973 roku otrzymała zaszczytny tytuł członka zasłużonego SPATiF-ZASP, co było ukoronowaniem jej wieloletniej pracy artystycznej. Jubilantka obchodziła swoje pięćdziesięciolecie pracy artystycznej 14 lipca 1973 roku, co miało ogromne znaczenie w jej karierze.

Zofia była żoną znanego aktora Józefa Węgrzyna, następnie prawnika Aleksandra Dziewałtowskiego-Gintowta, a później Stefana Martyki. Jej życie, pełne skomplikowanych relacji i zawodowych wyzwań, zakończyło się w wieku niespełna 70 lat.

Po śmierci Zofia Lindorf znalazła swoje miejsce na zawsze nacmentarzu Powązkowskim, w kwaterze 53-4-16, gdzie jej pamięć jest czczona pośród innych wybitnych postaci kultury polskiej.

Przebieg pracy

W ciągu swojej długiej, 46-letniej kariery aktorskiej, Zofia Lindorf miała okazję pracować na deskach siedmiu różnych teatrów w Warszawie. Jej kariera rozpoczynała się w Teatrach Miejskich, w których występowała w latach 1922-1933. Do tych teatrów należy między innymi TR Warszawa, w którym zadebiutowała w 1922 roku, a także Teatr Letni w Warszawie, gdzie miała występ w 1930 roku.

Następnie, w okresie 1933-1939, Zofia związała się z Teatrami TKKT w Warszawie, a szczególnym momentem jej kariery był czas spędzony w Teatrze Nowym w Warszawie w latach 1937-1939. Po II wojnie światowej, wróciła na deski Teatru Polskiego im. Arnolda Szyfmana w Warszawie, z którym współpracowała zarówno w 1935 roku, jak i ponownie w latach 1946-1958.

Warto również zaznaczyć, że Zofia Lindorf występowała w Teatrze Narodowym w Warszawie, gdzie grała w latach 1924-1939 oraz ponownie od 1958 do 1967 roku. Te wszystkie doświadczenia miały kluczowe znaczenie dla jej artystycznego rozwoju oraz kariery.

Kariera sceniczna

Debiutancki występ Zofii Lindorf na warszawskiej scenie miał miejsce 17 października 1922 roku. Wtedy to zadebiutowała w sztuce „Sublokatorka”, której autorem był Adam Grzymała-Siedlecki. Warto zaznaczyć, że od tego momentu rozpoczęła się jej długa i znacząca kariera sceniczna, która w dużej mierze koncentrowała się na warszawskim Teatrze Narodowym.

Wśród szeregu spektakli, w których wystąpiła, można wymienić:

• 27 XII 1922: „Popas króla jegomości”, scenariusz i reżyseria Adam Grzymała-Siedlecki – rola Nagości w kwiaty,
• 3 X 1924: „Wyzwolenie” Stanisława Wyspiańskiego, reżyseria Tadeusza Frenkiela-Niwieńskiego – jako Córka II,
• 18 X 1924: „Dożywocie” Aleksandra Fredry, reż. Ludwik Solski – jako Rózia,
• 8 V 1925: „Panna na wydaniu” Adama Kazimierza Czartoryskiego, reż. Paweł Owerłło,
• 6 XI 1925: „Żeglarz” Jerzego Szaniawskiego, reż. Stefan Jaracz – jako Med,
• 28 XII 1925: „Polityka i miłość” Józefa Rączkowskiego, reż. Stefan Jaracz – jako Jadwiga,
• 19 II 1926: „W cichym dworze” Ludwika Hieronima Morstina, reż. Paweł Owerłło – jako Zofia,
• 30 IX 1927: „Król Agis” Juliusza Słowackiego, reż. Emila Chaberskiego – jako Chelonida,
• 29 XI 1927: „Dziady” Adama Mickiewicza, reż. Aleksandra Zelwerowicza – jako Dziecię,
• 7 II 1928: „Romans florencki” Stefana Kiedrzyńskiego, reż. Józefa Węgrzyna – jako Simona,
• 27 IV 1928: „Budowniczy Solness” Henrika Ibsena, reż. Aleksander Zelwerowicz – jako Kaja Fosli,
• 18 V 1928: „Majster i czeladnik” Józefa Korzeniowskiego, reż. Aleksander Zelwerowicz – jako Basia,
• 30 X 1928: „Pan Jowialski” Aleksandra Fredry, reż. Emil Chaberski – jako Helena,
• 29 XI 1928: „Lelewel” Stanisława Wyspiańskiego, reż. Emil Chaberski – jako Ludwika Szczaniecka,
• 23 VIII 1929: „Wiosna Narodów (w Cichym Zakątku)” Adolfa Nowaczyńskiego, reż. Emil Chaberski – jako Melania,
• 20 III 1930: „Maman do wzięcia” Adama Grzymały-Siedleckiego, reż. Emil Chaberski – jako Wisienka (Teatr Letni, Warszawa),
• 24 II 1931: „O żonach złych i dobrych” Adolfa Nowaczyńskiego, reż. Ludwik Solski – jako Stefa,
• 11 IV 1931: „Dzień jego powrotu” Zofii Nałkowskiej, reż. Emil Chaberski – jako Bronia,
• 9 I 1932: „Fortepian” Jerzego Szaniawskiego, reż. Emil Chaberski – jako Helena,
• 20 II 1932: „Don Carlos” Fryderyka Schillera, reż. Emil Chaberski – jako Księżniczka Eboli,
• 29 VII 1932: „Bracia Castiglioni” Alberto Colantuoniego, reż. Ludwik Solski,
• 8 X 1932: „Car Iwan Groźny” Aleksieja Tołstoja, reż. Karola Borowskiego – jako Maria,
• 28 XI 1932: „Wesele” Stanisława Wyspiańskiego, reż. Ludwik Solski – jako Rachel,
• 28 I 1933: „Most” Jerzego Szaniawskiego, reż. Karol Borowski – jako Helena,
• 25 II 1933: „Kean, czyli geniusz i …” Aleksandra Dumas, reż. Karol Borowski – jako Demby,
• 19 IV 1933: „Pan Jowialski” Aleksandra Fredry, reż. Emil Chaberski – jako Helena,
• 18 V 1933: „Kobiety i interesy” Kazimierza Wroczyńskiego, reż. Ludwik Solski – jako Piesia,
• 19 V 1934: „Szklanka wody” Eugène’a Scriba, reż. Emil Chaberski – jako Abigail,
• 22 IX 1934: „Ludwik XI” Casimira Delavigne’a, reż. Karol Borowski – jako Maria,
• 5 II 1935: „Nadzieja” Henriego Bernsteina, reż. Janusza Warneckiego – jako Katarzyna Meyran (Teatr Polski, Warszawa),
• 7, 8 VI 1935 (2 spektakle): „Wachlarz lady Windermere” Oscara Wilde’a, reż. Aleksandra Węgierko – jako tytułowa Lady Windermere,
• 7 IX 1937: „Trzy asy i jedna dama” Denysa Amiela, reż. Antoni Cwojdziński – jako Collette,
• 31 XII 1937: „Ależ to nie na serio!” Luigiego Pirandello, reż. Karol Borowski – jako Flora,
• 4 III 1938: „Bunt Absalona” Stanisława Miłaszewskiego, reż. Karol Borowski,
• 31 XII 1938: „Żywy ładunek” Bruno Winawera, reż. Karol Borowski – jako Irma Weszpremowa,
• 4 II 1939: „Odwiedziny o zmroku”, scenariusz i reż. Tadeusz Rittner – jako Pani,
• 13 V 1939: „Samuel Zborowski” Ferdynanda Goetela, reż. Leona Schillera – jako Gryzelda Zamojska.

Po okresie tumultu wojennego, czyli przez blisko 12 lat (od 1946 do 1958 roku) Zofia Lindorf była związana z warszawskim Teatrem Polskim, gdzie z powodzeniem zagrała w:

• 27 III 1946: „Majątek albo imię” Józefa Korzeniowskiego, reż. Arnold Szyfman – jako Aniela Bydgowska,
• 21 V 1947: „Wilki i owce” Aleksandra Ostrowskiego, reż. Karol Borowski – jako Eulampia Kupawina,
• 18 III 1948: „Dom pod Oświęcimiem” Tadeusza Hołuja, reż. Jana Kreczmara – jako Maria,
• 28 X 1949: „Wesołe kumoszki z Windsoru” Williama Szekspira, reż. Ryszard Ordyński – jako pani Ford,
• 25 V 1952: „Dowód wdzięczności narodu” Wojciecha Bogusławskiego, reż. Marian Wyrzykowski – jako pani Podkomorzyna,
• 11 VI 1955: „Dom kobiet” Zofii Nałkowskiej, reż. Marysi Wiercińskiej – jako Joanna Nielewiczowa,
• 17 XII 1955: „Tragedia amerykańska” Teodora Dreisera, reż. Władysława Sheybala – jako jedna z głównych bohaterek (Teatr TV),
• 16 V 1957: „Goście o zmierzchu” Krystyny Salaburskiej, reż. Władysław Sheybal (Teatr TV).

Ostatnia dekada jej kariery (od 1958 do 1967 roku) oznaczała jej powrót do warszawskiego Teatru Narodowego. W tym czasie zagrała w:

• 25 X 1958: „Książę Homburg” Henryka Kleista, reż. Wilam Horzyca – jako Elektorowa,
• 15 XII 1960: „Żywy trup” Lwa Tołstoja, reż. Józef Wyszomirski – jako Anna Pawłowna,
• 3 V 1961: „Szkoła obmowy” Wojciecha Bogusławskiego, reż. Władysława Krasnowieckiego – jako Plotkiewiczowa,
• 21 V 1961: „Zygmunt August” Stanisława Wyspiańskiego, reż. Tadeusza Byrskiego – jako Bona (Teatr TV),
• 15 IX 1961: „Niemcy” Leona Kruczkowskiego, reż. Józef Wyszomirski – jako pani Soerensen,
• 27 II 1963: „Przygoda z Vaterlandem” Leona Kruczkowskiego, reż. Kazimierz Dejmek – jako pani X,
• 6 XI 1963: „Śluby panieńskie, czyli Magnetyzm serca” Aleksandra Fredro, reż. Stefania Domańska – jako pani Dobrójska.

W 1967 roku, na skutek przewlekłej choroby serca, Zofia Lindorf przeszła na rentę, kończąc tym samym swoją wspaniałą karierę sceniczną.

Film

Po raz pierwszy Zofia Lindorf zadebiutowała na dużym ekranie 4 listopada 1925 roku. Jej debiut miał miejsce w melodramacie Iwonka, który został wyreżyserowany przez Emila Chaberskiego.

W trakcie swojej kariery filmowej zagrała w wielu ważnych produkcjach, w tym:

• 15 II 1929: Tajemnica skrzynki pocztowej, film fabularny w reżyserii Aleksandra Reicha,
• 2 I 1930: Halka, film fabularny w reżyserii Konstanty Meglickiego – w roli Zosi,
• 1 IV 1933: Pod twoją obronę, film fabularny w reżyserii Edwarda Puchalskiego – jako zakonnica, siostra Gabriela,
• 25 XII 1934: Córka generała Pankratowa, film fabularny w reżyserii Mieczysława Znamierowskiego – w roli rewolucjonistki,
• 27 II 1936: Pan Twardowski, film fabularny w reżyserii Henryka Szaro – jako duch Barbary Radziwiłłówny,
• 12 IV 1936: Róża, film fabularny w reżyserii Józefa Lejtesa – w roli Grzegorzowej,
• 17 IX 1936: Trędowata, film fabularny w reżyserii Juliusza Gardana – jako Rita Szylinżanka,
• 27 II 1937: Płomienne serca, film fabularny w reżyserii Romualda Gantkowskiego – w roli żony Śmigielskiego,
• 20 III 1937: Ordynat Michorowski, film fabularny w reżyserii Henryka Szaro – jako Rita, żona hr. Trestki,
• 17 III 1939: Trzy serca, film fabularny w reżyserii Michała Waszyńskiego – jako Michalinka, żona Aleksandra,
• 20 IV 1957: Kanał, film wojenny w reżyserii Andrzeja Wajdy – jako kobieta poszukująca córki.

Telewizja

Debiutanckim występem Zofii Lindorf można uznać jej obecność 16 maja 1957 roku na scenie Teatru Telewizji, gdzie zaprezentowała się w sztuce Krystyny Salaburskiej pod tytułem Goście o zmierzchu. Reżyserem tego spektaklu był Władysław Sheybal.

W dniu 21 maja 1961 roku, artystka wystąpiła w przedstawieniu Zygmunt August, którego autorem był Stanisław Wyspiański, w reżyserii Tadeusza Byrskiego, odgrywając rolę Bony.

Radio

Zofia Lindorf zadebiutowała w dniu 3 września 1950 roku w słuchowisku inspirowanym twórczością Siemiona Babajewskiego, zatytułowanym Kawaler Złotej Gwiazdy, w reżyserii Stefana Wronckiego, odgrywając rolę Smaglinki.

Jej artystyczna kariera na falach radia rozwijała się dynamicznie, a oto wybrane etapy jej pracy:

• 16 sierpnia 1953: Błazen Aleksander Świętochowski, reżyser Zbigniew Koczanowicz – w roli Justyny,
• 25 sierpnia 1956: We wtorek wieczorem Agatha Christie, reżyser Janusz Warnecki – wcieliła się w postać Joyce,
• 1 września 1956: Świątynia bogini Astarte, Ojciec Rosario Agatha Christie i Victor Grauning, reżyser Janusz Warnecki,
• 11 października 1956: Chwasty Adam Grzymała-Siedlecki, reż. Janusz Warnecki – wystąpiła jako Iza,
• 15 listopada 1956: Przyjaciółka Agatha Christie, reż. Janusz Warnecki – rola Janiny Helier,
• 4 grudnia 1956: Hydra lerneńska Agatha Christie, reż. Janusz Warnecki – postać Jean Moncrieffe,
• 7 kwietnia 1958: Pierwej mama Józef Korzeniowski, reż. Natalia Szydłowska – grała Pułkownikową,
• 20 kwietnia 1958: Ruchome światełko Frederick Skerry, reż. Janusz Warnecki – jako Mrs Constance Mackie,
• 29 kwietnia 1958: Monika Krystyna Salaburska, reż. Natalia Szydłowska – postać Pani,
• 22 lipca 1958: Miód kasztelański Józef Ignacy Kraszewski, reż. Natalia Szydłowska – występując jako Cześnikowa Barbara Sulimirska,
• 6 stycznia 1959: Wicek i Wacek Zygmunt Przybylski, reż. Rudolf Ratschka – rola Jadwigi,
• 14 czerwca 1959: Deszcz Aniela Jasińska, reż. Natalia Szydłowska – występując jako Matka,
• 22 lipca 1959: Hrabina Cosel Józef Ignacy Kraszewski, reż. Janusz Warnecki – grała Hrabina Reuss,
• 7 września 1960: Aligatory Władysław Lech Terlecki, reż. Natalia Szydłowska – rola Matki,
• 13 września 1960: Ostatni koncert Stanisława Fleszarowa-Muskat, reż. Janusz Warnecki – jako Justyna Chopinowa,
• 6 października 1960: Romans inspektora Lenoir Włodzimierz Odojewski, reż. Wiesław Opałek,
• 4 września 1961: Opowieść o dobrym rycerzu Lancelocie Julia Hartwig, reż. Mieczysław Broniatowski – w roli Księżnej,
• 18 kwietnia 1963: Okno na Koziej Janina Osińska, reż. Wanda Tatarkiewicz-Małkowska – występując jako pani Julia,
• 11 kwietnia 1964: Krzyżacy Henryk Sienkiewicz, reż. Wanda Tatarkiewicz-Małkowska – postać Księżnej Anny Mazowieckiej,
• 24 września 1974: Kalejdoskop krakowski Julia Hartwig, reż. Mieczysław Broniatowski.

---

Oceń: Zofia Lindorf

---