Alicja Iwańska

---

Życiorys

Urodzona w Gardzienicach, a następnie wychowana w Mikorzynie, Alicja Iwańska zyskała uznanie jako utalentowana poetka. Jej debiut literacki przypadł na 1935 rok, kiedy to zadebiutowała na łamach „Okolicy Poetów”. Pierwszy zbiór jej wierszy ukazał się w 1938 roku. W 1936 podjęła studia filozoficzne na Uniwersytecie Warszawskim, które udało jej się zakończyć w czasie II wojny światowej, uzyskując dyplom w 1941 roku w ramach tajnych studiów.

Alicja była zaangażowana w działalność Armii Krajowej, służąc w Oddziale II Komendy Głównej, a także walcząc w Powstaniu warszawskim. Jej mąż, Jan Gralewski, pełnił rolę kuriera AK i poniósł śmierć w katastrofie gibraltarskiej. Po zakończeniu II wojny światowej Iwańska kontynuowała swoją działalność konspiracyjną. W obliczu zagrożenia aresztowaniem, w 1947 roku zdecydowała się na wyjazd do Stanów Zjednoczonych, planując powrócić do kraju najdalej w dwa lata. Ostatecznie jednak pozostała na emigracji.

W Stanach Zjednoczonych wykładała na różnych uczelniach amerykańskich, w tym na instytucjach edukacyjnych dla czarnoskórej młodzieży, takich jak Atlanta oraz Talladega College w Alabamie. Alicja Iwańska współpracowała również z Margaret Mead przy projekcie „Research on Contemporary Civilization”. W 1957 roku obroniła pracę doktorską z socjologii na Uniwersytecie Columbia, zatytułowaną „Polish intelligentsia in Nazi concentration camps and American exile: a study of values in crisis situations”. Od 1957 roku przez wiele lat prowadziła badania etnograficzne w Meksyku, a efektem jej pracy były książki „Świat przetłumaczony” oraz „Ucieczki”.

Na stałe związała się z State University of New York w Albany od 1965 roku. W 1974 roku podpisała list polskich pisarzy na Obczyźnie, który solidaryzował się z autorami protestującymi przeciwko zmianom w Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Po przejściu na emeryturę w 1985 roku, Alicja Iwańska osiedliła się w Londynie, gdzie kontynuowała współpracę z paryską „Kulturą” oraz Polskim Uniwersytetem na Obczyźnie.

Otrzymała szereg wyróżnień, w tym Nagrodę Fundacji im. Kościelskich w 1974 roku, Nagrodę Związku Polskich Pisarzy na Obczyźnie w 1983 roku oraz Nagrodę Fundacji Alfreda Jurzykowskiego w 1995 roku.

Twórczość

Twórczość Alicji Iwańskiej obejmuje szereg znaczących dzieł, które ukazują jej szerokie zainteresowania oraz głęboką analizę społeczno-kulturową. Wśród najważniejszych pozycji można wymienić:

• wielokąty (1938),
• 21 wierszy (1958),
• świat przetłumaczony (1968),
• purgatory and utopia: a Mazahua Indian village of Mexico (1971),
• the truths of others: an essay on nativistic intellectuals in Mexico (1977),
• karnawały (1980),
• exiled governments: Spanish and Polish: an essay in political sociology (1981),
• wojenne odcinki: Warszawa 1940-1943 (1982) (na podstawie zapisków jej i Jana Gralewskiego),
• ucieczki (1983),
• niezdemobilizowani: (Poznań – Warszawa 1945-1946) (1987),
• baśń amerykańska (1988),
• niektóre (1991),
• właśnie tu!: rzecz o dziewiętnastowiecznym Jean Marie Guyau i dwudziestowiecznej sobie samej (1992),
• potyczki i przymierza (1993),
• British American Loyalists in Canada and U.S. southern Confederates in Brazil: exiles from the United States (1993),
• kobiety z firmy: sylwetki pięciu kobiet z AK pracujących w wywiadzie i kontrwywiadzie (1995),
• tylko trzynaście. Wojenne opowiadania (1996).

Te dzieła są nie tylko przykładem jej twórczości literackiej, ale także świadectwem historii oraz refleksji nad społecznością i tożsamością kulturową.

---

Oceń: Alicja Iwańska

---