Franciszka Arnsztajnowa

---

Zarys biograficzny

Franciszka Arnsztajn była córką Bernarda (Berka) Meyersona, który pełnił funkcję kupca oraz dyrektora Towarzystwa Kredytowego Miasta Lublina. Jej matką była powieściopisarka Malwina (Małka) z Horowitzów, prawnuczka ortodoksyjnego rabina Azriela Horowitza, a także siostra znanego filozofa Emila Meyersona.

W swojej młodości uczęszczała do gimnazjum żeńskiego w Lublinie, a następnie kontynuowała edukację, studiując nauki przyrodnicze w Niemczech. Po powrocie do Lublina, wspólnie z mężem Markiem Arnsztajnem, zaangażowała się w działalność społeczną, charytatywną oraz patriotyczną, co miało szczególne znaczenie zwłaszcza w okresie I wojny światowej.

Debiut literacki Franciszki miał miejsce w „Kurierze Codziennym”, a pierwszy zbiór jej wierszy, zatytułowany „Poezje”, ukazał się w 1895 roku. W późniejszych latach wydawała kolejne zbiory poezji, często współpracując z Józefem Czechowiczem. W 1932 roku założyli razem Lubelski Związek Literatów, przyczyniając się do rozwoju życia literackiego w regionie.

W 1934 roku Franciszka przeprowadziła się do Warszawy, gdzie kontynuowała swoje działania artystyczne. Niestety, okoliczności jej śmierci są niejasne; istnieją przypuszczenia, że zginęła w obozie zagłady w Treblince. Jej rodzinne życie także zawierało istotne postaci – była żoną Marka Arnsztajna, lekarza oraz działacza społecznego i politycznego, a ich syn Jan Arnsztajn również zajął się medycyną oraz działalnością na rzecz niepodległości kraju.

Twórczość

Franciszka Arnsztajnowa, uznana postać w literaturze, miała swoje wiersze publikowane w wielu szanowanych czasopismach. Wśród nich znalazły się takie tytuły jak „Kamen” oraz wydawane w stolicy i Krakowie „Życie”, a także „Kurier Polski”, „Kurier Warszawski”, „Kłosy”, „Tygodnik Ilustrowany”, „Głos”, „Sfinks” i „Ateneum”.

Oprócz twórczości poetyckiej, Arnsztajnowa działała także jako tłumaczka literatury angielskiej. Wśród tłumaczeń znalazły się dzieła takich autorów jak Douglas Jerrold, Rudyard Kipling, Herbert George Wells, oraz William Somerset Maugham, w tym renomowane Malowany welon.

Ważniejsze prace

Tomiki poezji

Franciszka Arnsztajn była autorką wielu tomików poezji, które znacznie wzbogaciły polski krajobraz literacki. Jej pierwsze wydanie, Poezje, ukazało się w 1895 roku, wprowadzając czytelników w jej niezwykły świat. W kolejnych latach publikowała nadal, a w 1899 roku opublikowała Poezje. Seria druga, która była kontynuacją poprzedniego zbioru. W 1924 roku wyszedł tom Archanioł jutra, ukazujący jej rozwój artystyczny oraz tematykę. Kolejne znaczące dzieło, Odloty, pojawiło się w 1932 roku. Jej współpraca z Józefem Czechowiczem zaowocowała natomiast tomem Stare kamienie, wydanym w 1934 roku.

Dramaty teatralne

Poza poezją, Arnsztajn stworzyła również dramaty teatralne, które zasługują na uwagę. W 1905 roku zadebiutowała utworem Widmo: Ballada w I akcie, który zyskał uznanie wśród krytyków teatralnych. Kolejnym istotnym dziełem jest Luxoniolo, wydane w 1911 roku, które również podkreśla jej talent dramatopisarski.

Ordery i odznaczenia

Franciszka Arnsztajnowa była wybitną osobą, która otrzymała szereg prestigowych odznaczeń i nagród za swoje zasługi. Poniżej przedstawiamy listę jej odznaczeń:

• Krzyż Niepodległości, przyznany 12 marca 1931 roku,
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, nadany 10 listopada 1928 roku,
• Krzyż Walecznych,
• Srebrny Wawrzyn Akademicki, otrzymany 7 listopada 1936 roku,
• Odznaka „Za wierną służbę”,
• Krzyż Legionowy,
• Odznaka pamiątkowa Polskiej Organizacji Wojskowej.

Nawiązania i upamiętnienia

W literaturze dotyczącej Franciszki Arnsztajnowej istotne nawiązania można znaleźć w dziele autorstwa Hanny Krall, która w swojej książce Wyjątkowa długa linia przybliża postać tej wyjątkowej kobiety.

Dodatkowo, w 2013 roku Andrzej Titkow, znany scenarzysta i reżyser, stworzył film dokumentalny pt. Album rodzinny, którego tematem przewodnim jest życie i twórczość Franciszki Arnsztajnowej, wnikliwie ukazując jej wpływ oraz dziedzictwo.

---

Oceń: Franciszka Arnsztajnowa

---