Andrzej Strug

---

Życiorys

Andrzej Strug, znany polski pisarz i działacz polityczny, przyszedł na świat w rodzinie Władysława, który prowadził sklep kolonialny w Lublinie, oraz Pauliny z Miklaszewskich. Jego edukacja rozpoczęła się w Instytucie Rolnictwa i Leśnictwa w Puławach, gdzie rozwijał swoją wiedzę i umiejętności. Od najmłodszych lat wchodził w interakcje z życiem społecznym, angażując się w Kole Oświaty Ludowej oraz Polskiej Partii Socjalistycznej. W 1895 roku znalazł się w rękach służb, co doprowadziło do jego uwięzienia w X Pawilonie Cytadeli Warszawskiej. Dwa lata później, w 1897 roku, został skazany na zesłanie do guberni archangielskiej, gdzie pozostawał aż do roku 1900.

Po powrocie do rodzimych stron, kontynuował studia na Uniwersytecie Jagiellońskim. W czasie rewolucji 1905 roku odegrał kluczową rolę jako lider Wydziału Chłopskiego, a później Wydziału Wiejskiego w ramach PPS, gdzie redagował pismo „Gazetę Ludową”. Niestety, jego działalność nie umknęła uwadze władz, co skutkowało aresztowaniem w 1907 roku. W wyniku tego zmuszony był opuścić rosyjskie granice, osiedlając się w Paryżu. W 1910 roku był jednym z sygnatariuszy listu otwartego popierającego pochówek Juliusza Słowackiego na Wawelu, co spotkało się z protestem biskupa krakowskiego Jana Puzyny.

Po powrocie z Francji, Strug włączył się w działalność organizacji „Strzelca” oraz uczestniczył w zjeździe w Zakopanem w sierpniu 1912 roku, który miał na celu powołanie Polskiego Skarbu Wojskowego. W trakcie I wojny światowej wstąpił do Legionów Józefa Piłsudskiego, gdzie zdobył stopień wachmistrza sztabowego. W okresie od 1915 do 1918 pełnił funkcję referenta politycznego w Polskiej Organizacji Wojskowej i 9 lutego 1916 roku został oficjalnie zwolniony z Legionów Polskich.

Przebywając w niepodległej Polsce, z powodzeniem reprezentował PPS. W 1918 roku aktywnie uczestniczył w tworzeniu Rządu Ludowego, obejmując stanowisko wiceministra propagandy. W roku 1920 był jednym z członków założycieli Wielkiej Loży Narodowej Polskiej. Wyróżniony nagrodą literacką im. Elizy Orzeszkowej w 1927 za bogaty dorobek twórczy, zyskał uznanie również w polityce, zasiadając w Senacie w 1928 roku z ramienia PPS. W 1934 roku objął przewodnictwo Ligi Obrony Praw Człowieka i Obywatela. Jako współzałożyciel Związku Zawodowego Literatów Polskich, pełnił funkcję prezesa w latach 1924 i 1935. W 1928 roku przyszło mu współtworzyć scenariusze do filmów „Pan Tadeusz” (wspólnie z Ferdynandem Goetlem) oraz „Przedwiośnie” (razem z Anatolem Sternem).

W 1933 roku zyskał prestiżową nagrodę Miasta Łodzi za całokształt działalności literackiej. W 1934 roku odmówił przystąpienia do Polskiej Akademii Literatury, protestując przeciwko procesowi brzeskiemu oraz wydarzeniom w Berezie Kartuskiej. Jego pisarska twórczość obejmowała tematy związane z wojnami oraz walką o sprawiedliwość społeczną, co znalazło odzwierciedlenie w dziełach takich jak „Ludzie podziemni”, „Dzieje jednego pocisku” czy „Mogiła nieznanego żołnierza”. Krytycznie odnosił się nawet do istniejącego kapitalizmu, co ukazują powieści „Pieniądz” oraz „Żółty krzyż”. Od czasu swoich studiów w Krakowie, regularnie wracał w Tatry oraz Zakopane, co zaowocowało jego groteskowo-satyryczną książką „Zakopanoptikon”.

Strug był związany z masonerią i w latach 1922-1923 pełnił rolę Wielkiego Mistrza Wielkiej Loży Polskiej. Aktywizm społeczny oraz polityczny towarzyszył mu przez całe życie. Po zakończeniu kariery został pochowany na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera A19-lewe półkole-9).

Ordery i odznaczenia

Andrzej Strug, znany ze swoich znaczących osiągnięć, był również odznaczony licznymi wyróżnieniami. Oto lista jego nagród oraz odznaczeń:

• krzyż srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 5419, przyznany 17 maja 1922,
• krzyż Niepodległości, otrzymany 4 listopada 1933,
• krzyż oficerski Orderu Odrodzenia Polski, który nadano 30 kwietnia 1925,
• krzyż walecznych,
• złoty wawrzyn akademicki, przyznany 5 listopada 1935,
• odznaka pamiątkowa POW nr 620, otrzymana 6 sierpnia 1919.

Twórczość

Andrzej Strug jest znanym polskim pisarzem, który w swojej twórczości pozostawił po sobie wiele znaczących dzieł literackich. Poniżej przedstawiamy chronologiczny zbiór jego najważniejszych publikacji:

• 1908: Ludzie podziemni,
• 1908: Jutro,
• 1910: Dzieje jednego pocisku,
• 1911: Ojcowie nasi,
• 1912: Portret,
• 1913–1914: Zakopanoptikon (druk w odcinkach we lwowskim „Wieku Nowym”; I wyd. całości 1957),
• 1914: Pieniądz,
• 1918: Chimera,
• 1920: Wyspa zapomnienia,
• 1921: Odznaka za wierną służbę,
• 1922: Mogiła nieznanego żołnierza,
• 1925: Pokolenie Marka Świdy,
• 1926: Wielki dzień. Kronika niedoszłych wydarzeń (ukazała się w warszawskim dzienniku „Kurier Poranny”; I wyd. całości 1957),
• 1928: Fortuna kasjera Śpiewankiewicza,
• 1930–1931: Pisma,
• 1932–1933: Żółty krzyż,
• 1937: Miliardy,
• 1937: W Nienadybach byczo jest.

Każda z tych pozycji wniosła coś nowego do polskiej literatury, pokazując bogactwo talentu Andrzeja Struga oraz jego zrozumienie dla otaczającego świata.

Filmografia

Andrzej Strug, znany jako wybitny twórca, ma na swoim koncie wiele znakomitych scenariuszy filmowych. Jego prace zyskały uznanie zarówno w Polsce, jak i za granicą.

W 1928 roku stworzył scenariusz do dwóch ważnych filmów:

• Pan Tadeusz,
• Przedwiośnie.

Filmowa adaptacja jego twórczości obejmuje także inne istotne tytuły:

• Mogiła nieznanego żołnierza z 1927 roku,
• Grzeszna miłość z 1929 roku,
• Niebezpieczny romans z 1930 roku,
• Fortuna z 1972 roku,
• Gorączka z 1980 roku.

Scenariusze Struga są ważnym elementem polskiej kinematografii, a ich adaptacje pokazują, jak literackie dzieła można z powodzeniem przenieść na ekran.

---

Oceń: Andrzej Strug

---