Stanisław Arct, urodzony 18 kwietnia 1818 roku w Lublinie, a zmarły 31 grudnia 1900 roku w Warszawie, to postać, która znacząco wpisała się w historię polskiego rynku wydawniczego.
Był on polskim księgarzem oraz wydawcą, który nie tylko prowadził działalność gospodarczą, lecz także angażował się w kwestie społeczne i patriotyczne. Jego wkład w rozwój księgarstwa w Polsce oraz działalność jako aktywnego działacza patriotycznego pozostają ważnym elementem jego biografii.
Biografia
Rodzice Stanisława Arcta, Michał (znany również jako Mojżesz) Arzt, byli lekarzami o żydowskich korzeniach, a ich praca skupiała się na kierowaniu szpitalem więziennym w Lublinie. Jego matką była Judyta. W 1853 roku rodzina postanowiła odejść od wyznania mojżeszowego, przyjmując chrzest w kościele ewangelicko-reformowanym. Stanisław Arct zainicjował działalność swojej księgarni w 1836 roku, którą otworzył przy ulicy Krakowskie Przedmieście w Lublinie. Księgarnia ta specjalizowała się w sprzedaży książek, nut, dzieł sztuki, dewocjonaliów, artykułów piśmienniczych, a także oferowała szeroki wachlarz usług introligatorskich, wypożyczania książek oraz prenumeraty czasopism.
Już w 1850 roku Arct rozpoczął działalność jako nakładca, skupując od innych wydawnictw nakłady książek, a następnie firmując je swoim znakiem. Ten znak to sygnet z dwiema dłońmi w uścisku oraz dewizą „Prawdą i Pracą”, jak również stylizowane słońce, na którym również widniała ta sama dewiza oraz monogram S.A. z datą powstania przedsiębiorstwa. Działalność Stanisława nie ograniczała się jedynie do prowadzenia biznesu; w 1843 roku był przesłuchiwany w związku z przygotowywanym przez Związek Narodu Polskiego zrywem niepodległościowym. Rok później znalazł się w kręgu podejrzeń związanych ze spiskiem Ściegiennego oraz finansowaniem zakupu nielegalnych publikacji. W obu przypadkach jednak śledztwa zostały wstrzymane z braku dowodów.
Na początku lat 60. w jego księgarni kolejny raz objawiło się zaangażowanie w działalność opozycyjną, bowiem pełniła ona rolę punktu kontaktowego dla przerzutu zakazanych książek z Galicji. W 1855 roku przedsiębiorstwo Arcta zaczęło prowadzić działalność wydawniczą, początkowo współpracując z Samuelem Orgelbrandem. Po upadku powstania styczniowego, w obawie przed represjami, Stanisław opuścił Królestwo Polskie, a jego działalnością zajmował się przez następne dwa lata jego bratanek Michał.
Po powrocie Arct przejął ponownie kierownictwo wydawnictwa, które ostatecznie w 1881 roku przekazał Michałowi Arctowi. Almiennie po powrót z zagranicy, zamieszkał w Warszawie, gdzie zmarł i został pochowany na cmentarzu ewangelicko-reformowanym (kwatera F-5-2). Jego wydawnictwo kontynuowało działalność prowadzone przez Michała Arcta, a później przez jego synów oraz wnuka, funkcjonując w stolicy do 1953 roku.
Pozostali ludzie w kategorii "Przedsiębiorczość i ekonomia":
Emil Plage | Juliusz Vetter | Michał Arct | Ewa Bojar | Tomasz Gruszecki | Leszek Skiba | Andrzej Klesyk | Marek Kulczycki | Stanisław Kowalczyk (ekonomista) | Zbigniew JakubasOceń: Stanisław Arct