Kościół Najświętszego Zbawiciela to rzymskokatolicki kościół rektoralny, który znajduje się na terenie cmentarza przy ulicy Unickiej w Lublinie. Jego budowa zakończyła się w roku 1935, a pierwotnie pełnił funkcję kaplicy pogrzebowej.
Obiekt ten jest doskonałym przykładem stylu klasycyzującego modernizmu, który zawiera cechy charakterystyczne dla narodowego budownictwa sakralnego z okresu międzywojennego. Należy on do cennych zabytków architektury, które warto odwiedzić podczas pobytu w Lublinie.
Historia kościoła
W 1932 roku zainicjowano budowę nowego cmentarza rzymskokatolickiego przy ulicy Unickiej, co przyczyniło się do stworzenia dużej kaplicy pogrzebowej. Proces ten zakończono w latach 1934–1935. Projekt tej kaplicy powstał dzięki pracy lubelskiego architekta Aleksandra Gruchalskiego, a sama świątynia została poświęcona 3 listopada 1935 roku.
Od 1985 roku kaplica została przekształcona w kościół rektoralny pod wezwaniem Najświętszego Zbawiciela. Ciekawe jest, że na zewnętrznych ścianach tej świątyni umieszczono rzędy tablic z nazwiskami osób, które zginęły lub zostały pomordowane w latach 1939–1956, co nadaje jej dodatkowego znaczenia historycznego.
W 2014 roku, Kościół Najświętszego Zbawiciela w Lublinie zdobył uznanie poprzez wpisanie go na listę zabytków, co podkreśla jego znaczenie w kontekście kulturowym i historycznym regionu.
Architektura
Kościół Najświętszego Zbawiciela w Lublinie to interesująca budowla, która powstała według projektu Aleksandra Gruchalskiego. Jest to jednonawowa struktura murowana, zrealizowana w stylu klasycyzującym z wpływami modernizmu i cechami narodowymi. Ta architektoniczna koncepcja w niezwykły sposób łączy różnorodne motywy z różnych epok historycznych.
Na imponującą sylwetkę budynku wpływa harmonijny układ proporcjonalnych brył, które przykryte zostały stromym dachem pokrytym czerwoną dachówką. W ogólnym wyglądzie kościoła wyróżniają się takie elementy jak niewysoka wieża, wysunięty ryzalit kruchty oraz charakterystyczne detale, które przywodzą na myśl faramu w Kazimierzu Dolnym.
Fasada świątyni została ozdobiona dwoma posągami Apostołów Piotra i Pawła, które majestatycznie ją zwieńczają. Kruchta zyskała wygląd romańskich kościołów dzięki tynkowi z boniowaniami, a także stworzono arkadowy podcień nawiązujący do traditioni występujących w dawnym budownictwie drewnianym. Podobne rozwiązania architektoniczne można znaleźć w modernistycznej budowli św. Jana Marii Vianney, również zaprojektowanej przez Gruchalskiego w Polichnie. Dodatkowo, na wzór gotyckich kościołów, nawa lubelskiej kaplicy została otoczona skarpami, a na zewnętrznej części absydy umieszczono niszę z rzeźbą, przypominającą średniowieczne ogrojce.
Wnętrze świątyni
Wnętrze kościoła jest otynkowane na biało, co nadaje mu surowy i minimalistyczny charakter, pozbawiony zbędnych zdobień architektonicznych. Zastosowane łuki oraz sklepienia kolebkowe nawiązują do romańskiego stylu budownictwa. W prezbiterium umieszczono witraż, który przedstawia Chrystusa Ukrzyżowanego, a po przeciwnej stronie znajduje się chór muzyczny wsparty na trzech arkadach.
Wnętrze kościoła skrywa kilka ołtarzy. W głównym znajduje się obraz Najświętszego Serca Pana Jezusa. W jednym z bocznych ołtarzy zlokalizowane są obrazy: Matki Bożej, św. Maksymiliana Marii Kolbego oraz bł. Marii Teresy Ledóchowskiej. Drugi ołtarz, zwany chrzcielnym, mieści chrzcielnicę oraz figury Mieszka I i Dąbrówki.
Układ urbanistyczny
Kaplica, która znajduje się na cmentarzu przy ulicy Unickiej, od momentu jej budowy była centralnym punktem nowej nekropolii. W latach 70. XX wieku, wraz z wybudowaniem obwodnicy Lublina, cmentarz został podzielony na dwie części. Obecnie Kościół Najświętszego Zbawiciela usytuowany jest w północnej części cmentarza, przy głównej alei, tuż naprzeciwko wejścia, co sprawia, że stanowi on kluczowy element w układzie urbanistycznym tej okolicy.
Przypisy
- Rejestr zabytków nieruchomych – województwo lubelskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30.09.2024 r. [dostęp 21.12.2015 r.]
- a b J. Żywicki. Aleksander Gruchalski – lubelski architekt okresu międzywojennego. „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki”. 2, s. 60-61, 2015 r.
- a b A. Stawinoga. Zabytki nieruchome objęte ochroną konserwatorską poprzez wpis do wojewódzkiego rejestru zabytków „A” w 2014 r. „Wiadomości Konserwatorskie Województwa Lubelskiego”, s. 220-221, 2015 r.
- A. Frąckiewicz. Sprawozdanie Wydziału Rejestru Zabytków i Dokumentacji Zabytków WUOZ w Lublinie z działalności merytorycznej w 2014 r. „Wiadomości Konserwatorskie Województwa Lubelskiego”. s. 170, 2014 r.
- Kościół pw. Najświętszego Zbawiciela. Archidiecezja Lubelska. [dostęp 21.12.2015 r.]
- a b H. Mącik: Kaplica na cmentarzu przy ulicy Unickiej w Lublinie, „Leksykon Lublin”. Teatr NN. [dostęp 05.01.2016 r.]
- a b Rzymskokatolicki cmentarz przy ulicy Unickiej w Lublinie. Historia. [dostęp 05.01.2016 r.]
- Nowa kaplica cmentarna. „Głos Lubelski”, s. 5, 30.10.1935 r.
- red. M.T. Zahajkiewicz: Archidiecezja Lubelska. Historia i administracja. Lublin: 2000 r., s. 385-386. ISBN 83-87143-71-5.
Pozostałe obiekty w kategorii "Kościoły":
Kościół św. Teresy od Dzieciątka Jezus w Lublinie | Parafia św. Jadwigi Królowej w Lublinie | Kościół św. Jozafata w Lublinie | Parafia św. Teresy od Dzieciątka Jezus w Lublinie | Parafia bł. Władysława Gorala w Lublinie | Parafia Świętej Rodziny w Lublinie | Parafia Trójcy Przenajświętszej w Lublinie | Parafia Matki Bożej Królowej Polski w Lublinie | Archikatedra św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty w Lublinie | Kościół i klasztor kapucynów w Lublinie | Parafia św. Pio z Pietrelciny w Lublinie | Parafia św. Jana Kantego w Lublinie | Parafia Nawrócenia św. Pawła Apostoła w Lublinie | Parafia św. Jakuba Apostoła w Lublinie | Parafia Wieczerzy Pańskiej w Lublinie | Parafia cywilno-wojskowa Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Lublinie | Kościół i klasztor pomisjonarski w Lublinie | Kościół garnizonowy Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Lublinie | Kościół św. Jakuba Apostoła w Lublinie | Kościół Świętego Krzyża w LublinieOceń: Kościół Najświętszego Zbawiciela w Lublinie