Alfred Gauda to postać, która niewątpliwie wpisała się w historię polskiej kultury. Urodził się 7 grudnia 1940 roku w Lublinie, a jego kariera zakończyła się 24 listopada 2005 roku, kiedy to zmarł w tym samym mieście.
Był nie tylko muzealnikiem, ale również znakomitym etnografem oraz grafikiem. W szczególności zasłynął jako twórca ekslibrisów, które stanowią unikalne połączenie sztuki i funkcjonalności. Jego prace są cenione zarówno w kraju, jak i za granicą, a ich estetyka często odzwierciedlała bogactwo polskiej kultury ludowej.
W latach 1977–1992 sprawował urząd dyrektora Muzeum Lubelskiego w Lublinie, które obecnie funkcjonuje jako Muzeum Narodowe. Pod jego kierownictwem instytucja ta zyskała na znaczeniu, przyciągając coraz większą liczbę zwiedzających oraz angażując się w różnorodne projekty, które promowały lokalną kulturę i sztukę.
Wykształcenie i praca zawodowa
Alfred Gauda, wykształcenie i karierę zawodową rozpoczął od ukończenia Szkoły Podstawowej oraz Liceum im. Hetmana Jana Zamojskiego w Lublinie. W 1965 roku zdobył dyplom magistra na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, specjalizując się w etnografii oraz etnologii.
Po zakończeniu studiów, w latach 1965-1973, pracował w Muzeum Okręgowym w Lublinie. Tam piastował najpierw stanowisko asystenta, a później awansował na kierownika Działu Etnografii. W 1973 roku przyjął ofertę na zastępcę dyrektora Wydziału Kultury i Sztuki Urzędu Wojewódzkiego w Lublinie. Jego kariera nabrała tempa, gdy w 1977 roku powrócił do Muzeum Okręgowego, tym razem jako dyrektor, gdzie pełnił tę funkcję aż do 1992 roku.
Następnie, w latach 1992-1995, miał możliwość pracy w Muzeum Wsi Lubelskiej, gdzie był starszym kustoszem oraz kierownikiem Działu Historii i Kultury Wsi. W 1995 roku, po pomyślnie przeprowadzonym konkursie, został dyrektorem Krajowego Domu Twórczości Ludowej w Lublinie, a to stanowisko sprawował do chwili swojej śmierci.
Działania pozazawodowe
Alfred Gauda, znany ze swojej kariery artystycznej, równocześnie angażował się w różnorodne funkcje społeczne w różnych organizacjach i stowarzyszeniach. Pełnił rolę członka rad programowych oraz komitetów organizacyjnych. Jego doświadczenie i wiedza zostały wykorzystane w licznych publikacjach naukowych oraz jako recenzent czy prelegent w obszarze sztuki ludowej Lubelszczyzny oraz kultury wsi.
W ciągu swojej kariery organizował liczne wystawy i festiwale dotyczące sztuki ludowej, ukazując bogactwo lokalnej kultury. Gauda gromadził również ekslibrisy, które następnie prezentował na specjalnie zorganizowanych wystawach. W latach 70. XX wieku z pasją zajął się twórczością lubelskiego drzeworytnika, Henryka Zwolakiewicza. Przez szereg lat, dokładnie 30, stworzył 361 ekslibrisów, korzystając z różnych technik, takich jak linoryt, drzeworyt, cynkotypia, a także z innowacyjnych metod własnych.
Większość jego prac powstała na zlecenie bibliofilów, w szczególności tych z Lublina. Ostatnio artysta odstąpił od tradycyjnych technik linorytu, decydując się na wycinanie ekslibrisów przy użyciu nożyc do strzyżenia owiec. Dzięki temu jego dzieła nabrały odmiennej formy i treści. Mimo że zmieniła się technika, możliwości reprodukcji w technologii offsetu pozwoliły zachować ich charakterystyczną rolę jako znaków książkowych.
Gauda w swojej twórczości nawiązywał do polskiej sztuki ludowej, wykorzystując różne spękania materiałów, wysychającego tuszu lub farby jako tło dla swoich projektów graficznych. Łączył różne techniki, co tworzyło niezwykłe efekty wizualne. Wiele z jego znaków zostało poświęconych ważnym wydarzeniom zarówno w jego rodzinnym mieście, jak i w całej Polsce.
Dzięki swoim wykonaniom w dziedzinie grafiki warsztatowej, osiągniętym nagrodom oraz licznych wystawom indywidualnym i zbiorowym, Gauda uzyskał w 1986 roku upragnione uprawnienia od Ministra Kultury i Sztuki do wykonywania zawodu artysty plastyka w zakresie grafiki. Jego prace przedstawiają także wydarzenia polityczne, a większe formaty jego grafik ukazują istotne momenty w historii Polski.
Artysta wykonał również szereg udanych fotogramów przedstawiających twórców ludowych oraz piękne pejzaże Lublina, Kazimierza nad Wisłą, a także okolicy Zakopanego i Szczawnicy, apa gromadząc tym samym dziedzictwo kulturowe regionu.
Nagrody i wyróżnienia
Ek-sta-ty: Ekslibrisy Alfreda Gaudy zdobyły wiele nagród podczas ogólnopolskich konkursów, co świadczy o ich wysokiej jakości oraz uznaniu w środowisku artystycznym.
Wśród osiągnięć wymienia się:
- I nagrodę w konkursie w Puławach,
- I nagrodę w ogólnopolskim konkursie na ekslibris w Kazimierzu Dolnym,
- wyróżnienie w międzynarodowym konkursie na ekslibris w Grudziądzu,
- oraz inne wyróżnienia.
Warto również podkreślić, że w roku 1997 Gauda otrzymał nagrodę Ministra Kultury i Sztuki, wyróżniającą się docenieniem jego wkładu w upowszechnianie kultury.
Pozostali ludzie w kategorii "Kultura i sztuka":
Józef Czechowicz (poeta) | Junior Stress | Ludomir Michał Rogowski | Maciej Sieńczyk | Maria Gorczyńska | Andrzej Kot | Marcin Świetlicki | Piotr Szczepanik | Zbigniew Hołdys | Krzysztof Woliński (muzyk) | Andrzej Markowski (muzyk) | Etel Szyc | Jerzy Onuch | Dariusz Sułkowski | Robert Chmielewski | Feliks Brodowski | Magdalena Welc | Barbara Zworska-Raziuk | Michał Wójcik (komik) | Sławomir MarzecOceń: Alfred Gauda