Marcin Świetlicki

---

Życiorys

Marcin Świetlicki, syn Lucjana Świetlickiego oraz Anny z Łysakowskich Świetlickiej, w młodości zaznał wpływu rodziny o silnych korzeniach intelektualnych. Jego ojciec, jako historyk i regionalista, przyczynił się do uformowania zainteresowań Marcina w zakresie kultury i literatury regionu Piasków.

W swoim młodzieńczym życiu uczęszczał do Szkoły Podstawowej im. Mikołaja Kopernika w Piaskach, a następnie do III Liceum Ogólnokształcącego im. Unii Lubelskiej w Lublinie, gdzie rozwijał swoje pasje literackie. Dalszą edukację kontynuował na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, na kierunku polonistyka.

W latach 1984–1986 pełnił zasadniczą służbę wojskową w Słupsku, po której osiedlił się w Krakowie, gdzie mieszka do dnia dzisiejszego. W tym czasie pracował w różnych miejscach, w tym w Pałacu Sztuki, był dozorcą w kamienicy przy ul. Ziai oraz zajmował się korektą tekstów, co zdobyło mu reputację w środowisku literackim.

Jego debiut literacki miał miejsce w harcerskim czasopiśmie młodzieżowym „Na przełaj”. Pierwszym tomikiem jego poezji były Zimne kraje, ukazujące się w 1992 roku dzięki fundacji „brulionu”. Marcin szybko zyskał uznanie krytyków, co umożliwiło mu zaistnienie jako jeden z czołowych przedstawicieli tzw. pokolenia brulionu. Do roku 2009 jego dorobek pisarski wzbogacił się o siedemnaście tomików poezji.

Świetlicki był również związany z redakcją podziemnego czasopisma „Tumult”, gdzie przeprowadził jeden z pierwszych wywiadów z znanym artystą Maciejem Maleńczukiem. W 1992 roku, wspólnie z muzykami zespołu Trupa Wertera Utrata, założył rockowy zespół Świetliki, w którym występuje jako wokalista. Zespół, charakteryzujący się oryginalnym brzmieniem, wydał siedem płyt długogrających.

Marcin Świetlicki współpracował z wieloma artystami ze sceny alternatywnej, takimi jak Robert Brylewski, Cezary Ostrowski oraz Mikołaj Trzaska, zyskując uznanie w tym środowisku.

Do 2004 roku Marcin był korektorem w „Tygodniku Powszechnym” w Krakowie. Ma również doświadczenie telewizyjne, prowadząc program Pegaz z Grzegorzem Dyduchem. Wystąpił w dramacie Wojciecha Smarzowskiego – Małżowina (1998) oraz gościnnie w filmie Anioł w Krakowie (2002).

Od 2010 do 2015 roku był członkiem redakcji pisma mówionego Gadający Pies. Ponadto, jako dziennikarz, współpracował ze stacją Roxy FM, gdzie razem z Dyduchem prowadził audycję „Ostatnia Niedziela”. W 2006 roku zadebiutował w prozie wydając powieść Dwanaście, która zapoczątkowała trylogię. Kolejne części to Trzynaście (2007) oraz Jedenaście (2008). Główny bohater trylogii, opisywany jako mistrz, wzbudza kontrowersje i spekulacje na temat jego inspiracji, chociaż sam autor stara się zdystansować od takich interpretacji.

Wyróżnienia

Marcin Świetlicki, znany polski poeta i prozaik, zdobył liczne wyróżnienia w dziedzinie literatury, co stanowi dowód jego talentu i uznania w środowisku literackim. Wielokrotnie nagradzany, był laureatem m.in. promocyjnej nagrody im. Georga Trakla oraz nagrody Kościelskich. Jego prace były doceniane również w konkursach takich jak Grand Prix w „brulionie” czy nagroda im. ks. Jana Twardowskiego, przy czym w przypadku Paszportu Polityki odmówił jego przyjęcia.

Warto zaznaczyć, że Świetlicki czterokrotnie był nominowany do prestiżowej Nagrody Literackiej Nike. Swoją pierwszą nominację otrzymał w 1999 roku za tom Pieśni profana, następnie w 2002 za Czynny do odwołania, w 2007 za Muzyka środka, a ostatni raz w 2014 roku za Jeden, przy czym również w tym przypadku odmówił udziału w rywalizacji. W listopadzie 2006 roku jego książka Muzyka środka została nagrodzona tytułem Krakowskiej Książki Miesiąca i w 2007 roku została także nominowana do Nagrody Literackiej Gdynia.

Dnia 13 czerwca 2009 roku, otrzymał Nagrodę Literacką Gdynia w kategorii proza za kryminał Jedenastkę. Z kolei w czerwcu 2014 roku, ponownie uhonorowano go Nagrodą Literacką Gdynia, tym razem za tom Jeden. Ten znakomity zbiór wierszy, poza tym, że przyniósł mu wyróżnienie, znalazł się także w gronie nominowanych do Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej „Silesius”.

Warto również dodać, że w 2012 roku laureatem Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej „Silesius” za całokształt twórczości. Poeta był nominowany do tej nagrody w 2010 roku w kategorii książka roku za tom Niskie pobudki. W dniu 7 listopada 2014 roku odsłonił swoją płytę w Alei Pisarzy przy Miejskiej Bibliotece Publicznej im. Ł. Górnickiego „Galeria Książki” w Oświęcimiu.

W 2016 roku został jeszcze raz nominowany do Nagrody Poetyckiej im. Wisławy Szymborskiej za tom Delta Dietla. Dodatkowo, po uhonorowaniu go przez prezydenta RP Bronisława Komorowskiego 30 maja 2014 roku, Świetlicki został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Otrzymał to wyróżnienie za swoje znaczące osiągnięcia w tworzeniu oraz działalności na rzecz kultury polskiej.

Na koniec, warto wspomnieć, że jego książka Ale o co ci chodzi? zdobyła główną nagrodę w 60. Konkursie Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek – Najpiękniejsze Książki Roku 2019. Natomiast w 2024 roku, Marcin Świetlicki został laureatem Poznańskiej Nagrody Literackiej – Nagrody im. Adama Mickiewicza.

Twórczość

Poezja

Marcin Świetlicki jest jednym z najbardziej wpływowych współczesnych poetów w Polsce. Jego twórczość poetycka obejmuje wiele wydań, które zdobyły uznanie zarówno w kraju, jak i za granicą. Na początku swojej kariery, w roku 1992, opublikował „Zimne kraje” (Wydawnictwo bruLion), a jego dorobek szybko się powiększał.

W przeciągu lat wydawał szereg tomików, w tym:

• 1994: Schizma (Wydawnictwo Obserwator),
• 1995: Zimne kraje 2 (Agencja Wydawnicza Zebra),
• 1995: Berlin,
• 1996: 37 wierszy o wódce i papierosach (Instytut Wydawniczy Świadectwo),
• 1996: Trzecia połowa (Wydawnictwo a5),
• 1996: 20 niezapomnianych przebojów i 10 kultowych fotografii (Baran i Suszczyński),
• 1997: Zimne kraje 3 (Centrum Sztuki – Teatr Dramatyczny),
• 1998: Stare chłopy prowadzą rowery na techno (Wydawnictwo Pomona),
• 1998: Pieśni profana (Wydawnictwo Czarne),
• 2001: Czynny do odwołania (Wydawnictwo Czarne),
• 2003: Nieczynny (Wydawnictwo Lampa i Iskra Boża),
• 2003: Wiersze wyprane (Wydawnictwo Biuro Literackie),
• 2004: 49 wierszy o wódce i papierosach (Wydawnictwo Biuro Literackie),
• 2007: Muzyka środka (Wydawnictwo a5),
• 2007: Nieoczywiste (Wydawnictwo EMG),
• 2009: Niskie pobudki (Wydawnictwo EMG),
• 2011: Wiersze (Wydawnictwo EMG),
• 2013: Jeden (Wydawnictwo EMG),
• 2015: Delta Dietla (Wydawnictwo EMG),
• 2015: Zło, te przeboje (Wydawnictwo EMG). ISBN 978-83-63464-05-9,
• 2016: Drobna zmiana (Wydawnictwo a5), ISBN 978-83-61298-99-1,
• 2018: Polska (wiązanka pieśni patriotycznych) (Wydawnictwo Wolno), ISBN 978-83-946297-7-9,
• 2019: Ale o co ci chodzi? (Wydawnictwo Wolno) ISBN 978-83-953756-2-0,
• 2021: Wybór (Wydawnictwo Wolno), ISBN 978-83-959390-4-4,
• 2022: Wiersze (autor, lektor i przypadkowe lafiryndy), Wydawnictwo Wolno, ISBN 978-83-965822-3-2,
• 2023: Sierotka, Wydawnictwo Wolno, ISBN 978-83-965822-5-6.

Proza

Oprócz poezji, Świetlicki również pisze prozę, co czyni go artystą wszechstronnym. Jego literackie osiągnięcia w tej dziedzinie zaczynają się od „Katecheci i frustraci” z 2001 roku, w którym występuje pod pseudonimem Marianna G. Świeduchowska, w kooperacji z G. Dyduchem.

Wśród jego notable dzieł należą:

• 2005: Kotek (w antologii „Trupy polskie”),
• 2006: Dwanaście (Wydawnictwo EMG),
• 2007: Trzynaście (Wydawnictwo EMG),
• 2008: Jedenaście (Wydawnictwo EMG),
• 2009: Orchidea (wraz z: Gaja Grzegorzewska, Irek Grin) (Wydawnictwo EMG),
• 2011: Powieści (Wydawnictwo EMG),
• 2011: Plus nieskończoność (Wydawnictwo EMG) (w zbiorze Powieści),
• 2017: Nieprzysiadalność (autobiografia – wywiad rzeka), (Wydawnictwo Literackie).

Opracowania

Świetlicki jest również tematem wielu analiz i opracowań, które pomagają zrozumieć jego bogaty wkład w literaturę. Warto wspomnieć o kilku istotnych publikacjach:

• Mistrz świata. Szkice o twórczości Marcina Świetlickiego, red. Piotr Śliwiński, Poznań 2011,
• Pierwsza połowa Marcina. Szkice o twórczości Marcina Świetlickiego, red. Joanna Roszak i Emilia Kledzik, Poznań 2012,
• Katarzyna Niesporek, „Ja” Świetlickiego, Katowice 2014,
• Paweł Panas, Opisanie świata. Szkice o poezji Marcina Świetlickiego, Kraków 2014.

Rysunki

Rysunki Marcina Świetlickiego zostały również zebrane i wydane w publikacji z 2009 roku, a ich układ został opracowany przez Teodora Jeske-Choińskiego oraz Jarosława Borowca. To dzieło stanowi ciekawe dopełnienie jego literackiej twórczości, ukazując jego artystyczne spojrzenie na świat.

Dyskografia

Z zespołem Świetliki

Niektóre z prac Marcina Świetlickiego są powiązane z zespołem Świetliki. Aby poznać szczegóły, zachęcamy do zapoznania się z artykułem, w którym zawarte są informacje w sekcji Dyskografia.

Jako współlider lub członek zespołu

Z The Users

• 1999: Nie idź do pracy (LP),

Z Mikołajem Trzaską

• 2000: Cierpienie i wypoczynek (LP),

Z grupą Czarne Ciasteczka

• 2003: Tradycyjne Polskie Pieśni Wielkopostne (LP),

Z Cezarym Ostrowskim

• 2004: Czołgaj się (LP),

Współpraca z grupą Najprzyjemniejsi zaowocowała w 2015 roku albumem zatytułowanym Wzięli i zagrali (LP).

Z grupą Julia i Nieprzyjemni

• 2017: Wojaczek (LP),

Z grupą Zgniłość

• 2017: Siedmiościan (LP),

Z grupą Morświn

• 2021: Rewolucjaaa (LP),

Gościnnie

• 1998: Pidżama Porno – Styropian (LP),
• 2003: Pidżama Porno – Koncertówka 2. Drugi szczyt (LP),
• 2003: Dolina Lalek: Tribute to Kryzys vol. 1 (LP),
• 2006: Chupacabras – Chupacabras (LP),
• 2019: Projekt „Janerka na basy i głosy” – Janerka na basy i głosy (LP),
• 2020: Kapela ze Wsi Warszawa – Uwodzenie (LP),
• 2021: Kirszenbaum – Się (LP),
• 2021: Projekt „I milczeć i śpiewać. Piosenki z wierszy Tadeusza Różewicza” (LP) (jako członek zespołu Morświn).

Filmografia

Marcin Świetlicki, znany polski artysta, może poszczycić się interesującą filmografią, która odzwierciedla jego różnorodne talenty i role. W jego dorobku znajdziemy szereg znaczących produkcji filmowych, które przyczyniły się do jego popularności oraz uznania w branży.

• 1998: Małżowina (dramat, reż. W. Smarzowski, w roli głównej jako M.),
• 1999: Człowiek zwany „Świnia” (film biograficzny, reż. Aleksandra Czernecka, Dariusz Pawelec, jako on sam),
• 2002: Anioł w Krakowie (komedia, reż. A. Więcek, jako on sam),
• 2008: Historia polskiego rocka (dokument, reż. L. Gnoiński, W. Słota).

---

Oceń: Marcin Świetlicki

---