Muzeum Narodowe w Lublinie

---

Historia Muzeum

Początek muzealnictwa w Lublinie ma swoje korzenie na początku XX wieku, kiedy to Hieronim Łopaciński, zauważając potrzebę ochrony „starożytności”, stał się jednym z prekursorów tego ruchu. W 1901 roku zorganizowano dwie znaczące wystawy, które skupiły się na sztuce oraz starożytności, a także na etnologii w kontekście wystawy rolniczo-przemysłowej. Po zakończeniu tych wystaw zbiory zostały przekazane Lubelskiemu Towarzystwu Rolniczemu, co można uznać za początki przyszłego muzeum.

W dniu 12 grudnia 1906 roku miało miejsce oficjalne otwarcie muzeum w gmachu podominikańskim. Wkrótce, w wyniku kolejnych działań, do zbiorów dołączono eksponaty z Towarzystwa Higienicznego, pozyskane w trakcie wystawy zorganizowanej w 1908 roku. Następnie, w 1911 roku, całością zgromadzonych zbiorów zajęła się Sekcja Muzealna Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego.

W roku 1914, z inicjatywy Szymona Piotrowskiego, dyrektora lokalnego oddziału Banku Handlowego, powstało Muzeum Lubelskie. Dzięki temu przedsięwzięciu, nabyto posiadłość z budynkami pijarskimi przy ulicy Namiestnikowskiej 4 (obecnie Narutowicza 4). Po przeprowadzeniu remontu, budynki te stały się na 40 lat siedzibą Muzeum Lubelskiego. Muzeum zaczęło zbierać eksponaty z Towarzystw: Rolniczego, Higienicznego, Krajoznawczego oraz Biblioteki im. H. Łopacińskiego, co spowodowało zwiększenie liczby eksponatów zarówno poprzez dary, jak i zakupy. W 1921 roku przejęto część zbiorów Muzeum Nałęczowskiego, a 18 lutego 1923 roku odbyła się uroczystość otwarcia Muzeum w nowej siedzibie. Na stanowisku kustosza zasiadł malarz Marian Trzebiński, a przed wrześniem 1939 roku zbiory muzeum osiągnęły liczbę około 14 000 eksponatów, mających nie tylko regionalny charakter.

Druga wojna światowa przyniosła ze sobą znaczące straty zarówno w infrastrukturze, jak i zbiorach muzealnych. W wyniku polityki okupacyjnej wiele cennych eksponatów zniknęło, zniszczyło się lub zostało rozproszone. Działalność Muzeum wznowiono w sierpniu 1944 roku, po wyzwoleniu Lublina spod okupacji hitlerowskiej. Po wojnie dokonano inwentaryzacji, która ujawniła, że liczba eksponatów zmniejszyła się do około 3 000. W 1950 roku Muzeum zostało upaństwowione i przyjęło status okręgowego.

W 1957 roku muzeum przeniesiono do Zamku Lubelskiego, a w 1987 roku przywrócono mu pierwotną nazwę – Muzeum Lubelskie. Od tego czasu pozostaje ono muzeum wielodziałowym. Obecnie zbiory liczą około 157 000 eksponatów, które można podziwiać na tematycznych wystawach. W siedzibie głównej, zlokalizowanej w Zamku Lubelskim, można znaleźć ekspozycję archeologiczną oraz wystawę monet i medali. W 1999 roku Muzeum zostało wpisane do Państwowego Rejestru Muzeów.

Status Muzeum Narodowego

Do 15 maja 2020 roku muzeum funkcjonowało pod dotychczasową nazwą – Muzeum Lubelskie. Tego dnia, na mocy zarządzenia Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Piotra Glińskiego, nastąpiła zmiana statusu tej instytucji. Muzeum Lubelskie zostało przekształcone w Muzeum Narodowe, co oznaczało również nową nazwę – Muzeum Narodowe w Lublinie.

Muzeum to, głównie współprowadzone przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Województwo Lubelskie, zostało wpisane do rejestru instytucji kultury prowadzonego przez MKiDN. W przyszłości Muzeum Narodowe w Lublinie ma stać się państwową instytucją kultury, której jedynym organizatorem pozostanie Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Zamek w Lublinie

W roku 1957 Muzeum Narodowe w Lublinie zyskało nową siedzibę, przenosząc się do funkcjonalnych pomieszczeń Zamku w Lublinie. Od 1974 roku stał się on jedynym gospodarzem tej instytucji. Tutejsze zbiory są bogate w różnorodne stałe wystawy tematyczne, które przyciągają zarówno mieszkańców, jak i turystów.

Wśród aktualnych ekspozycji można podziwiać:

• Śladami Przeszłości. Najdawniejsze Dzieje Ziemi Lubelskiej – wystawa archeologiczna,
• Monety i Medale na Ziemiach Polskich od X do XX wieku,
• Sztuka Ludowa Regionu Lubelskiego,
• Historia Uzbrojenia i Malarstwo Batalistyczne,
• Grupa Zamek i Awangarda,
• Galeria Malarstwa Cerkiewnego,
• Galeria Malarstwa Polskiego XIX–XX wieku (w tym znane dzieło „Unia Lubelska” autorstwa Jana Matejki),
• Galeria Sztuki Zdobniczej oraz Malarstwa Europejskiego od XVI do XX wieku (w tym dzieło „Piłat umywający ręce” Hendricka ter Brugghena).

W parterze zamku znajduje się również Kaplica Trójcy Świętej, znana ze swoich cennych malowideł bizantyńsko-ruskich, które pochodzą z 1418 roku i zostały ufundowane przez króla Władysława Jagiełłę. Kaplica ta jest jednym z najważniejszych przykładów stylu architektonicznego oraz artystycznego z tego okresu.

Dyrektorzy

Historia dyrektorów Muzeum Narodowego w Lublinie jest fascynującym przejawem rozwoju tej instytucji.

• Wiktor Ziółkowski (1944–1948),
• Janusz Powidzki (1948–1950),
• mgr Irena Iskrzycka (1951–1968),
• mgr Zygmunt Ślusarski (1968–1976),
• mgr Alfred Gauda (1977–1992),
• mgr Zygmunt Nasalski (1992–2014),
• dr Katarzyna Mieczkowska (od 2014).

Każda z tych osób miała kluczowy wpływ na kształtowanie się oferty oraz działalności muzeum, przyczyniając się do jego renomy.

Oddziały

Oddziały miejscowe

W Lublinie znajdują się różnorodne instytucje, które prezentują bogactwo lokalnej historii oraz kultury. Wśród nich wymienia się:

• Muzeum Historii Miasta Lublina,
• Muzeum Martyrologii „Pod Zegarem”,
• Muzeum Literackie im. J. Czechowicza,
• Dworek Wincentego Pola,
• Muzeum Ziem Wschodnich Dawnej Rzeczypospolitej (aktualnie znajduje się w fazie powstawania, a otwarcie planowane jest na 2026 rok).

Oddziały zamiejscowe

Oprócz lokalnych atrakcji, Lublin ma także szereg instytucji rozsianych w pobliskich miejscowościach, które również zasługują na uwagę:

• Muzeum Regionalne w Kraśniku,
• Muzeum 24 Pułku Ułanów w Kraśniku,
• Muzeum Stefana Żeromskiego w Nałęczowie,
• Muzeum Bolesława Prusa w Nałęczowie.

---

Oceń: Muzeum Narodowe w Lublinie

---