Feliks Dutkiewicz

---

Życiorys

Feliks Dutkiewicz był synem lekarza Feliksa Bonifacego oraz Julii z domu Hajkowicz. Po ukończeniu gimnazjum w Lublinie w 1892 roku, rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie Warszawskim. Już w czasie nauki aktywnie angażował się w politykę, stając się członkiem „Zetu”. W 1894 roku, w konsekwencji udziału w patriotycznej demonstracji, został skazany na zesłanie do guberni ufimskiej. Po powrocie kontynuował naukę na Uniwersytecie w Dorpacie, gdzie ponownie padł ofiarą represji, tym razem za kolportaż czasopisma „Przedświt”, co zakończyło się deportacją do wschodniej Syberii. Dyplom uzyskał na Uniwersytecie w Kazaniu.

Od 1904 roku pracował jako sędzia pokoju w takich miastach jak Irkuck, Krasnojarsk czy Kiszyniów, gdzie zastał go wybuch rewolucji w 1917 roku. W obliczu chaosu objął stanowisko szefa miejscowej milicji, stosując działania mające na celu przywracanie porządku.

W 1918 roku pełnił funkcję posła do besarabskiej Rady Kraju. W dniu głosowania nad projektem przyłączenia Besarabii do Rumunii, 27 marca 1918 roku, jako reprezentant Polaków z tego regionu, wygłosił wzruszające przemówienie:

Przykro mi, że w tak ważnym dla mołdawskiego narodu dniu zmuszony jestem mówić w języku rosyjskim, który był symbolem uciemiężenia tak mołdawskiego, jak i polskiego narodu. (…) W imieniu besarabskich Polaków w pełni popieram zjednoczenie Besarabii z Rumunią, jak tego chcą Mołdawianie, rdzenni mieszkańcy tego kraju.

II Rzeczpospolita

Po powrocie do Polski w 1918 roku, Dutkiewicz objął stanowisko wiceprezesa Sądu Okręgowego w Warszawie. Od września 1919 roku był delegowany na funkcję szefa sekcji wymiaru sprawiedliwości Zarządu Cywilnego Ziem Wschodnich. 15 listopada 1920 roku został wiceprezesem Sądu Apelacyjnego w Warszawie, z krótką przerwą w 1924 roku, kiedy pełnił obowiązki podsekretarza stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych w rządzie Władysława Grabskiego. Odszedł z tego stanowiska w atmosferze krytyki związanej z działalnością Policji Państwowej, co czyni go najkrócej urzędującym podsekretarzem stanu w tym resorcie po Norbercie Barlickim.

W 1921 roku uczestniczył w sądzie obywatelskim w sprawie gen. Wiktora Niesiołowskiego, natomiast w 1926 roku w sprawie ministra Józefa Radwana. Po zamachu majowym opowiadał się za reformą konstytucji w kierunku wzmocnienia władzy wykonawczej. W grudniu 1927 roku, przed wyborami parlamentarnymi, został mianowany przez prezydenta Ignacego Mościckiego zastępcą Generalnego Komisarza Wyborczego Stanisława Cara. Warto zaznaczyć, że jego powołanie na to stanowisko odbyło się zgodnie z prawem i było poprzedzone rekomendacją Zgromadzenia Sędziów Sądu Najwyższego.

W styczniu 1929 roku awansował na prezesa Sądu Apelacyjnego w Warszawie, pełniąc to zadanie do swojej śmierci, z wyjątkiem okresu, kiedy kierował resortem sprawiedliwości. Dodatkowo był aktywnym członkiem Zarządu Głównego Zrzeszenia Sędziów i Prokuratorów RP.

Minister sprawiedliwości

29 grudnia 1929 roku został mianowany ministrem sprawiedliwości oraz naczelnym prokuratorem w piątym gabinecie Kazimierza Bartla, który intensywnie wspierał jego kandydaturę, aby wyeliminować Stanisława Cara z rządu. Jako minister kładł nacisk na niezawisłość sądownictwa oraz liberalizację podejścia do mniejszości narodowych.

Jego kadencja była określana jako odwilż w relacjach sanacji z opozycją. Zrealizował szereg reform, takich jak zmiana na stanowisku generalnego komisarza wyborczego, uchwalenie ustawy z 12 lutego 1930 roku mającej na celu ochronę wyborów przed nadużyciami władzy urzędników oraz publikacja w „Dzienniku Ustaw” uchwały sejmowej z 19 września 1927 roku, uchylającej niektóre regulacje dotyczące przestrzegania przepisów karnych. Opracował także instrukcję dotyczącą zasad stosowania tymczasowego aresztu jako środka zapobiegawczego.

Niestety, jego polityka odprężenia zakończyła się z dymisją rządu 17 marca 1930 roku. Zmarł 25 maja w Warszawie i został pochowany na cmentarzu Powązkowskim (kwatera pod murem IV-1-217, 218). W 2022 roku, z inicjatywy premiera Mateusza Morawieckiego, Fundacja „Stare Powązki” przywróciła blask jego grobowi w ramach projektu odrestaurowywania miejsc spoczynku ministrów II RP.

Życie prywatne

Feliks Dutkiewicz związał się małżeństwem 16 października 1930 roku. Jego żoną była Maria Antonina, z domu Leparska lub Nowicka.

---

Oceń: Feliks Dutkiewicz

---