Jacek Woroniecki

---

Życiorys

Pochodzenie i młodość

Adam Marian Tomasz Pius Leon Woroniecki, znany jako Jacek, przyszedł na świat 21 grudnia 1878 roku w Lublinie. Pochodził z dostojnego rodu książąt Woronieckich, będącego gałęzią kniaziów Nieświckich. Jego dzieciństwo spędzone w majątku Kanie koło Chełma, który był w rękach rodziny, ukształtowało jego osobowość. Mieczysław Woroniecki – jego ojciec, oraz Maria z Drohojowskich – matka, zapewnili mu solidne podstawy edukacyjne. Był drugim z ośmiorga dzieci.

W otoczeniu rodzinnym stawiano na wszechstronny rozwój intelektualny, co sprawiło, że już od najmłodszych lat Jacek interesował się naukami humanistycznymi oraz literaturą. Jego wyniki w nauce były bardzo dobre, a zamiłowanie do sportów objawiało się także w umiejętności jazdy konnej. Szczególnie odznaczał się wysoką religijnością od ранych lat życia.

Pierwsze kroki edukacyjne stawiał w domu, gdzie uczył się pod okiem guwernantki, sprowadzonej z Anglii. W 1892 roku dołączył do IV Gimnazjum Męskiego w Warszawie, które ukończył, uzyskując maturę w 1898 roku. Pod wpływem swojego ojca rozpoczął służbę wojskową w pułku huzarów w Warszawie, co miało otworzyć mu drzwi do przyszłych karier. Służbę tę zakończył w stopniu korneta. Następnie, od 1899 roku, podjął studia na katolickim Uniwersytecie Fryburskim w Szwajcarii, uzyskując licencjat z nauk przyrodniczych w 1902 roku oraz z teologii w 1905 roku.

Kapłaństwo

W 1905 roku Jacek Woroniecki zdecydował się wstąpić do Seminarium Duchownego w Lublinie. Jego wybór formacji duchowej wspierał o. Honorat Koźmiński, a 10 marca 1906 roku przyjął święcenia kapłańskie z rąk biskupa Franciszka Jaczewskiego. Nowo wyświęcony kapłan otrzymał zaszczytne stanowisko osobistego sekretarza oraz kapelana biskupa, a równocześnie wykładał katechetykę oraz Pismo Święte w seminarium, pełniąc też rolę prefekta w Prywatnym Męskim Gimnazjum im. Stefana Batorego.

Po pewnym czasie, Jacek wyjechał do Szwajcarii, aby kontynuować swoje studia, które ukończył doktorem teologii w 1909 roku. Jego praca doktorska nosiła tytuł „Główne podstawy socjologii tomistycznej”. 10 września 1910 roku, po obronie tytułu oraz po stracie ojca, wstąpił do zakonu dominikanów, przyjmując imię zakonne Jacek. Po zakończeniu nowicjatu w Fiesole pod Florencją, 11 października 1911 roku złożył śluby zakonne i rozpoczął edukację na Collegium Angelicum, a następnie zajął się formacją księży studentów oraz pełnił rolę kapelana wśród młodzieży uniwersyteckiej.

Działalność naukowa

W latach 1913–1914 przebywał w klasztorze dominikańskim w Berlinie, a następnie w Krakowie, gdzie od 1914 do 1919 roku wykładał etykę na studium generalnym dominikanów. Jego praca obejmowała również uporządkowanie archiwum dokumentów pergaminowych w tej instytucji. W 1916 roku o. Ludwig Theissling, generał zakonu, zaproponował mu katedrę filozofii na Angelicum, lecz oferta ta nie mogła zostać zrealizowana w wyniku wybuchu wojny. Z kolei w 1918 roku został powołany do Polskiej Akademii Umiejętności.

Począwszy od 1919 roku, Jacek zaczynał prowadzić wykłady z teologii moralnej oraz etyki na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, gdzie również był dyrektorem konwiktu księży studentów. W trakcie wojny polsko-bolszewickiej działał jako kapelan lotny Wojska Polskiego. Jego zaangażowanie w pomoc narodowi w 1920 roku zaowocowało członkostwem w Wojewódzkim Komitecie Obrony Narodowej w Lublinie. Rok później, w 1922 roku, objął stanowisko rektora uczelni, po zmarłym ks. prof. Idzim Radziszewskim, co oznaczało trudne czasy finansowe dla uniwersytetu. Dzięki jego staraniom uczelnia otrzymała wsparcie finansowe, co uratowało ją przed bankructwem.

W obliczu pogarszającego się stanu zdrowia, w marcu 1924 roku Jacek zrezygnował z rektorskiego stanowiska, pozostając jednocześnie dziekanem Wydziału Teologicznego. 22 sierpnia 1929 roku, dzięki swoim osiągnięciom, dostał tytuł profesora teologii moralnej oraz pedagogiki na papieskim uniwersytecie dominikańskim Angelicum w Rzymie. Również w tym czasie otrzymał tytuł magistra świętej teologii, będący najwyższym tytułem naukowym w zakonie dominikańskim.

Z powodu niskiego stanu zdrowia Jacek Woroniecki w 1933 roku powrócił do Polski, obejmując w Lwowie kierownictwo nad studium filozoficzno-teologicznym. W 1934 roku, na warszawskim Służewie z inicjatywy prowincji dominikanów, rozpoczęto budowę nowego klasztoru. Pomimo krytyki, jaka spotkała go za sprzedaż majątków w Kresach, Jacek dążył do rozwoju działalności dominikanów w dużych miastach. Z perspektywy polskiego historyka Jerzego Kłoczowskiego, jego praktyki w znaczący sposób pomogły w odrodzeniu Zakonu Kaznodziejskiego w Polsce po 1918 roku.

W roku 1932 zainicjował Zgromadzenie Sióstr Dominikanek Misjonarek Jezusa i Maryi, mające na celu ewangelizację terenów pod wpływem ateistycznego reżimu sowieckiego, co doprowadziło do zakupu placówek na Ukrainie, Łotwie oraz w Rosji, a także one dotarły do Boliwii.

W latach 1937–1939 Jacek wrócił do Warszawy, gdzie zainaugurował budowę studium dominikańskiego, a także pełnił rolę rektora. W 1938 roku Kapituła prowincjonalna mianowała go postulatorem do spraw beatyfikacji oraz kanonizacji. W okresie 1938–1939 redagował „Szkołę Chrystusową”. Gdy wybuchła II wojna światowa, znalazł się w Krakowie, gdzie pozostał do końca swoich dni, prowadząc zajęcia oraz wygłaszając rekolekcje.

Od 1944 roku, z powodu złego stanu zdrowia, skoncentrował się jedynie na pisaniu. Oprócz monografii poświęconej św. Jackowi, dokończył również dzieło o modlitwie. 3 kwietnia 1948 roku odprawił po raz ostatni Mszę świętą, a zmarł 18 maja 1949 roku, cierpiąc z powodu ataku serca. Został pochowany w Krakowie na cmentarzu Rakowickim, a w 1960 roku jego szczątki przeniesiono do Kościoła św. Jacka w Warszawie. Proces beatyfikacyjny rozpoczął się 7 grudnia 2004 roku z postulatorem o. Andrzejem Potockim przy jego boku. Ulica w dzielnicy Lublin Wrotków nosi jego imię.

Jacek Woroniecki zmagał się z wieloma dolegliwościami, w tym wagotonią, uremią oraz neurastenią, a jego znajomość rozciągała się na dziesięć języków obcych.

Myśl

O. Jacek Woroniecki nawiązywał głównie do doktryny św. Tomasza z Akwinu, wykorzystując jej elementy w niemal każdej swojej pracy. Wyraz tej myśli znajduje się w jego publikacji Katolickość tomizmu, w której zaznaczał uniwersalny charakter tomizmu. O. Bocheński określił o. Woronieckiego jako najbardziej znaczącego polskiego tomistę swojej epoki.

Był sceptyczny wobec tzw. „nowinek pedagogicznych” i sprzeciwiał się koncentrowaniu pedagogiki wyłącznie na dzieciństwie. W jego przekonaniu, istotne było także dążenie do pełnego rozwoju zarówno cech naturalnych, jak i nadprzyrodzonych u dorosłych. Wychowanie powinno, według niego, rozwinąć sprawności niezbędne do funkcjonowania w dorosłym życiu.

O. Woroniecki przypisywał kluczowe znaczenie wychowaniu sumienia, które jego zdaniem było niezbędnym aspektem edukacji moralnej. Hagiografia zyskała dla niego szczególne znaczenie jako środek do osiągnięcia celów wychowawczych. Główna tematyka jego pisarstwa koncentrowała się na etyce. W oparciu o myśli św. Tomasza, o. Woroniecki stworzył etykę wychowawczą, którą zestawił w dwutomowym dziele Katolicka etyka wychowawcza. W tej pracy zarysowany został chrześcijański model wychowania.

Podkreślał, że nie tylko postępowanie i normy moralne są ważne, ale także cechy charakteru oraz samowe oszkolenie – świadomy i dobrowolny wysiłek mający na celu rozwijanie swojego człowieczeństwa. Etyka i pedagogika według niego były ze sobą ściśle związane, ponieważ etyka określa ideał, a pedagogika wskazuje ścieżkę do jego realizacji.

W swoich rozważaniach o. Woroniecki krytykował intelektualizm moralny, który jego zdaniem faworyzował rozum kosztem wolnej woli człowieka. Był także przeciwnikiem indywidualizmu, który postrzegał jako źródło egoizmu, degradacji religijności oraz wzrostu postaw antyspołecznych, promując zamiast tego personalizm. O. Woroniecki piętnował również sentymentalizm, który uwypuklał uczucie w przeżyciach religijnych, uznając je za mniej ważne niż rozum i wolę.

W publikacji Około kultu mowy ojczystej przekonywał, że edukacja w szkołach średnich powinna być prowadzona w sposób spójny, opierając się na jednym głównym przedmiocie – nauczaniu efektywnego wyrażania się zarówno w mowie, jak i w piśmie, w języku polskim.

Książki

O. Jacek Woroniecki był autorem licznych prac naukowych i dydaktycznych, które znacząco wpłynęły na rozwój katolickiej myśli wychowawczej. Łącznie opublikował 296 pozycji w latach 1903–2005. Poniżej znajduje się zestawienie najistotniejszych wydanych dzieł tego wybitnego teologa i pedagoga.

• Jacek Woroniecki: Katolicka etyka wychowawcza. T. I. Kraków: Wydawnictwo Mariackie, 1948, s. 420,
• Jacek Woroniecki: Katolicka etyka wychowawcza. T. II/1. Kraków: Wydawnictwo Mariackie, 1948, s. 476,
• Jacek Woroniecki: Katolicka etyka wychowawcza. T. II/2. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL, 1986, s. 446,
• Jacek Woroniecki: Katolickość tomizmu. Lublin: Uniwersytet Lubelski, 1924, s. 96,
• Jacek Woroniecki: Królewskie kapłaństwo. Poznań: Księgarnia św. Wojciecha, 1919, s. 168,
• Jacek Woroniecki: Macierzyńskie Serce Maryi. Poznań: Księgarnia św. Wojciecha, 1946, s. 228,
• Jacek Woroniecki: Około kultu mowy ojczystej. Lwów: Książnica-Atlas, 1925, s. 112,
• Jacek Woroniecki: Pełnia modlitwy. Poznań: Księgarnia św. Wojciecha, 1925, s. 156,
• Jacek Woroniecki: Św. Jacek Odrowąż i wprowadzenie zakonu kaznodziejskiego do Polski. Katowice: Księgarnia Św. Jacka, 1947, s. 347,
• Jacek Woroniecki: Tajemnica Miłosierdzia Bożego. Poznań: Księgarnia św. Wojciecha, 1945, s. 155.

---

Oceń: Jacek Woroniecki

---