Jerzy Roman Krzyżanowski


Jerzy Roman Krzyżanowski, znany również pod pseudonimem „Szpic”, to postać o bogatym dorobku twórczym oraz naukowym. Urodził się 10 grudnia 1922 roku w Lublinie, a swoje życie zakończył 7 października 2017 roku w Columbus.

Był on nie tylko literaturoznawcą, ale również pisarzem i publicystą, co czyni go osobą o wszechstronnych zainteresowaniach i osiągnięciach w dziedzinie kultury oraz literatury.

Życiorys

Jerzy Roman Krzyżanowski urodził się jako syn Juliana Krzyżanowskiego oraz Emilii Roszkowskiej, z domu Sobieszczańskiej. Swoje młodzieńcze lata spędził w Lublinie, gdzie uczęszczał do Gimnazjum im. Stefana Batorego. Przed wybuchem II wojny światowej był aktywnie związany z ZHP. Po rozpoczęciu konfliktu zbrojnego w 1939 roku, uczestniczył w obronie Lublina. W tym okresie należał do konspiracyjnego zastępu „Rysie”, kierowanego przez Jerzego Najmołę, a od 1942 roku również do Szarych Szeregów.

W jego życiorysie zasługują na uwagę liczne akcje, w których brał udział, organizowane przez oddział Aleksandra Sarkisowa. Oddział ten był jednostką Armii Krajowej, odpowiedzialną za odbiór zrzutów lotniczych z Zachodu, a jednym z bardziej znanych działań była Akcja Most pod Bełżycami. Po włączeniu oddziału do Ludowego Wojska Polskiego, w listopadzie 1944 roku, został aresztowany i umieszczony w obozie w Skrobowie koło Lubartowa, a następnie deportowany do Rosji. Krzyżanowski spędził swoją więzienną na Riazaniu oraz Stalinogorsku.

Po powrocie do Polski w 1947 roku, kontynuował swoją edukację, zapoczynając studia z zakresu polonistyki na Uniwersytecie Warszawskim. Zdobywając doświadczenie zawodowe, w latach 1947–1959 pracował w różnych instytucjach wydawniczych, w tym w Państwowym Wydawnictwie Naukowym, gdzie był jednym z pionierów Redakcji Encyklopedii PWN.

Rok 1959 przyniósł mu kolejny krok w karierze, gdy wyjechał do USA, aby pełnić rolę lektora języka polskiego na University of California w Berkeley. W 1965 roku uzyskał tytuł doktora filozofii (temat: literatura porównawcza) na University of Michigan, gdzie wyróżniono go najwyższym odznaczeniem, Stowarzyszeniem Honorowym Phi Beta Kappa. Jego ścieżka akademicka obejmowała wykłady z literatury polskiej w Michigan, Kolorado, Kansas oraz Ohio.

Jerzy Krzyżanowski był również aktywnym członkiem polonijnych organizacji, takich jak Stowarzyszenie Rozwoju Studiów Polskich oraz Polski Instytut Naukowy. Ostatnie lata jego życia spędził w Columbus, stan Ohio, gdzie zmarł 7 października 2017 roku w swoim domu.

Jako autor wielu prac dotyczących literatury oraz historii Polski, Krzyżanowski publikował swoje teksty w renomowanych periodykach, w tym paryskiej Kulturze, londyńskich Wiadomościach oraz Zeszytach Historycznych. Ostatnie jego książki ukazały się nakładem lubelskiego wydawnictwa Norbertinum.

Publikacje

Poniżej przedstawiamy całą gamę publikacji Jerzego Romana Krzyżanowskiego, które ukazały się na przestrzeni lat. Jest to autor znany z literackiego dorobku, który obejmuje zarówno eseje, jak i powieści.

  • Ernest Hemingway. Warszawa: Wiedza powszechna, 1963,
  • Władysław Stanisław Reymont. New York: Bicentennial Publishing Corporation, 1972, ISBN 0-912757-11-6,
  • Generał. Opowieść o Leopoldzie Okulickim. Londyn: Odnowa, 1980,
  • Diana. New York: Bicentennial Publishing Corporation, 1986, ISBN 0-912757-11-6,
  • Legenda Samosierry i inne szkice krytyczne. Warszawa: „Czytelnik”, 1987, ISBN 83-07-01578-2,
  • Banff. Paryż: Instytut Literacki, 1988, ISBN 2-7168-0106-1,
  • Katyń w literaturze. Międzynarodowa antologia poezji, dramatu i prozy. wyd. 1: Lublin: Norbertinum, 1995, ISBN 83-85131-75-2, wyd. 2 popr. i uzup.: Lublin: Norbertinum, 2002, ISBN 83-7222-124-3, wyd. 3 poszerz.: Lublin: Norbertinum, 2010 ISBN 978-83-7222-402-6,
  • Ariadne. Lublin: Norbertinum, 1998, ISBN 83-86837-85-3,
  • Afrodyte. Lublin: Norbertinum, 1999, ISBN 83-7222-029-8,
  • Myślę, że wrócę kiedyś… Londyn: Polska Fundacja Kulturalna, 2001, ISBN 1-872286-79-8,
  • U Szarugi: Partyzancka opowieść. wyd. 1: Lublin: Norbertinum, 1995, ISBN 83-85131-63-9, wyd. 2 popr. i poszerz.: Lublin: Norbertinum, 2004 ISBN 83-7222-173-1 – opowieść autobiograficzna o oddziale AK „Szarugi”,
  • Dekady. Opowiadania lubelskie. Lublin: Norbertinum, 2006, ISBN 83-7222-265-7,
  • Gdybym cię opuścił… Lublin: Norbertinum, 2007, ISBN 978-83-7222-313-5,
  • Widziane z Ameryki. Szkice literackie i historyczne. Lublin: Norbertinum, 2009, ISBN 978-83-7222-375-3,
  • Iść za marzeniem… Opowiadania i eseje krytyczne. Lublin: Norbertinum, 2014, ISBN 978-83-7222-517-7.

Publikacje te oferują bogaty zbiór różnorodnych tematów i stylów literackich, co potwierdza wszechstronność Krzyżanowskiego jako pisarza.

Ordery i odznaczenia

Jerzy Roman Krzyżanowski, znany ze swojej działalności na rzecz kultury oraz historii Polski, otrzymał wiele odznaczeń za swoje zasługi. W szczególności warto wyróżnić:

  • Krzyż Komandorski Orderu Zasługi Rzeczypospolitej, przyznany w 2004 roku za wybitne zasługi w propagowaniu i krzewieniu historii i kultury polskiej,
  • Krzyż Oficerski Orderu Zasługi Rzeczypospolitej, nadany w 1995 roku za wybitne zasługi w działalności na rzecz Polski,
  • Krzyż Walecznych,
  • Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami,
  • Nagroda Literacka im. Bolesława Prusa, przyznawana w latach 1998 i 2006,
  • Nagroda Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie, zdobyta w Londynie w 1997 oraz 2013 roku.

Przypisy

  1. Kultura paryska [online], www.kulturaparyska.com [dostęp 18.11.2017 r.]
  2. Maria Bokszczanin: Julian Krzyżanowski (1892 – 1976). Historyk literatury, badacz folkloru, komparatysta. monikarogozinska.pl. [dostęp 09.05.2014 r.]
  3. M.P. z 2004 r. nr 42, poz. 727.
  4. M.P. z 1995 r. nr 65, poz. 720.

Oceń: Jerzy Roman Krzyżanowski

Średnia ocena:4.98 Liczba ocen:19