Klemens Junosza

---

Życiorys

„Klemens Junosza, syn Władysława, podprokuratora sądowego, oraz Leontyny z Brodowskich (zm. 1855), w młodym wieku stracił swoich rodziców. Swoją edukację rozpoczął w pijarskich szkołach w Łukowie, a następnie kontynuował ją w Siedlcach w latach 1862–1865. Z powodu trudnych warunków finansowych nie udało mu się dokończyć nauki, więc powrócił do Lublina, gdzie przez kilka lat pracował w Izbie Obrachunkowej.

Po 1875 roku przeniósł się do Warszawy, gdzie zaangażował się w działalność literacką oraz dziennikarską. Zajmował się również zarządzaniem majątkiem rodzinnym, który znajdował się w Woli Korytnickiej pod Węgrowem. W latach 1877–1883 pełnił funkcję sekretarza redakcji dziennika „Echo”, a następnie został członkiem redakcji „Wieku”. Był także redaktorem „Wędrowca” oraz wydawnictwa „Biblioteka Dzieł Wyborowych”. Mieszkając w Warszawie, utrzymywał kontakt z rodziną w Lublinie i publikował liczne teksty w „Gazecie Lubelskiej” oraz „Kalendarzu Lubelskim”.

W 1875 roku zawarł związek małżeński z Karoliną (Zofią) Piasecką, córką rejenta z Lublina. Para doczekała się trzech synów: Władysława, Stefana i Jerzego. Jego żona również była utalentowaną literatką, publikującą opowiadania zarówno w czasopismach lubelskich, jak i warszawskich. W „Kalendarzu Lubelskim” ukazały się jej dwie znane prace: sztuka dla dzieci, a także powieść dla młodych panien, zatytułowane „Teatr dla dzieci” oraz „Nacię” (obie z 1896 roku).

Klemens Junosza zmarł 21 marca 1898 roku na gruźlicę w sanatorium w Otwocku. Spełniając jego ostatnią wolę, został pochowany przy grobie matki na cmentarzu w Lublinie przy ul. Lipowej (kwatera 18b). Jego rodzinne miasto zorganizowało uroczysty pogrzeb, który przerodził się w wielką manifestację społeczną i był relacjonowany przez liczne polskie czasopisma. W tym samym roku na jego grobie stanął imponujący pomnik zaprojektowany przez budowniczego W. Krzesińskiego. Monument, stworzony w kamieniarsko-rzeźbiarskim zakładzie A. S. Timmego w Lublinie, przypominał półkolistą kapliczkę. Czołówka pomnika zdobiona była atrybutami pisarskimi, takimi jak pióro i gałązka laurowa, a w arkadowej wnęce umieszczono popiersie Klemensa autorstwa Ludwika Pyrowicza.

W Lublinie, na osiedlu Wieniawa, znajduje się ulica nosząca jego imię. Dodatkowo, jedną z ulic w krakowskiej dzielnicy Łagiewniki również nazwano na jego cześć.

Twórczość

Klemens Junosza, z całą pewnością jednym z bardziej znanych pisarzy, zadebiutował na łamach czasopisma „Kolce” w 1874 roku. W swojej twórczości szczególnie wyróżniał się w zakresie małych form prozatorskich takich jak nowela, opowiadanie, obrazek, czy szkic.

W swoich dziełach z zamiłowaniem portretował różnorodne środowiska, od chłopskich i drobnoszlacheckich, po postaci warszawskich mieszczan i Żydów. Przykładem może być jego opowiadanie „Cud na kirkucie” z 1888 roku, które nawiązuje do miejscowych żydowskich tradycji.

Kolejnym istotnym utworem jest „Szpada Hamleta” z 1894 roku, w którym autor wspomina o starym aktorze teatru lubelskiego, Zarębie. W szkicu zatytułowanym „Lublin” zawarł kilka obrazów związanych z tym miastem. Z kolei w Lubartowie rozgrywa się akcja powieści „Pan sędzia” z 1887 roku oraz opowiadania „Dworek przy cmentarzu” z 1900 roku.

Junosza był świetnym odtwórcą, zwłaszcza postaci żydowskich oraz relacji społecznych zarówno na wsi, jak i w mieście. W jego twórczości można przeczytać takie utwory jak: Czarnebłoto, Pająki, Łaciarz, Panowie bracia, Syzyf, Synowie pana Marcina, Buda na karczunku, Na bruku, Zagrzebani, Za mgłą.

Niektóre publikacje

Klemens Junosza to autor, którego twórczość obejmuje szereg różnorodnych publikacji. Poniżej przedstawiono wybór jego najbardziej znaczących dzieł, które ukazują bogactwo jego twórczości.

• Z mazurskiej ziemi, 1884 (opowiadanie),
• Przy kominku, 1896 (opowiadanie),
• Pan sędzia, 1887 (powieść),
• Nasi Żydzi w miasteczkach i na wsiach, 1889,
• Obrazki szare, 1890,
• Panowie bracia, 1891,
• Pająki, 1894 (powieść),
• Z Warszawy. Nowelle, 1894 (opowiadania),
• Czarnebłoto. Pająki wiejskie, 1895,
• Żywota i spraw imć pana Symchy Borucha Kaltkugla ksiąg pięcioro, 1895,
• Fotografie wioskowe, 1895,
• Na bruku, 1897,
• Z pola i z bruku, 1897,
• Kłusownik, 1898,
• Na zgliszczach, 1898,
• Z „Zapisek myśliwego”, 1898.

---

Oceń: Klemens Junosza

---