Stanisław Orłowski (1868–1923)

---

Życiorys

Stanisław Orłowski był znaczącą postacią w dziedzinie neurologii i psychiatrii, której życie i praca miały duży wpływ na rozwój medycyny w Polsce w początku XX wieku. Szkołę średnią ukończył w swoim rodzinnym mieście w 1886 roku, a dyplom lekarski zdobył na Uniwersytecie Moskiewskim w roku 1892. Po ukończeniu studiów, spędził rok w Wiedniu, doskonaląc swoje umiejętności w Klinice Psychiatryczno-Neurologicznej prowadzonej przez Richarda von Krafft-Ebinga oraz w Zakładzie Anatomii i Fizjologii Układu Nerwowego Heinricha Obersteinera. Gdy powrócił do Moskwy, został asystentem Aleksieja Kożewnikowa w Klinice Chorób Nerwowych na Uniwersytecie Moskiewskim. W 1897 roku uzyskał stopień doktora medycyny, składając rozprawę doktorską na temat kiły rdzenia.

Ze względu na swoje pochodzenie i przynależność do Kościoła katolickiego, Orłowski napotkał na przeszkody w dalszym rozwoju kariery naukowej w Moskwie, co skłoniło go do przeniesienia się do Warszawy w 1899 roku. Tam pracował w różnych szpitalach i ambulatoriach, równocześnie publikując naukowe analizy dotyczące sugestii i hipnozy. W 1906 roku wydał pierwszy w języku polskim oryginalny podręcznik neurologii, który wyróżniał się zastosowaniem mikrofotografii oraz autorskich rycin. Za swoją pracę otrzymał w roku 1909 nagrodę im. Tytusa Chałubińskiego Towarzystwa Lekarskiego Warszawskiego.

Podczas I wojny światowej pełnił funkcję konsultanta chorób nerwowych i umysłowych w Warszawskim Lazarecie Miejskim, co umożliwiło mu zebrane i opracowanie materiałów dotyczących psychicznych urazów frontowych i ich wpływu na ludzi. Dodatkowo, wykładał anatomię i fizjologię na Wydziale Przyrodniczym w latach 1916–1918 oraz wprowadzał studentów w świat psychologii na Wydziale Humanistycznym od 1914 do 1918 roku na Towarzystwie Kursów Naukowych w Warszawie.

W 1918 roku Orłowski uzyskał habilitację na Uniwersytecie Jagiellońskim. Jednak w 1920 roku, na decyzję Wydziału Lekarskiego, jego habilitacja została przeniesiona do Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie zyskał uznanie jako specjalista w dziedzinie neurologii i psychiatrii. Jego wkład w planowanie oraz odbudowę Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Warszawskiego był nieoceniony, a po ewakuacji rosyjskich władz zaborczych, aktywnie angażował się w pracę Sekcji Szpitalnej Komitetu Obywatelskiego, później przekształconej w Sekcję Szpitalnictwa i Dobroczynności Publicznej. Ta sekcja miała na celu organizowanie służby zdrowia w odrodzonej Polsce.

Wszystkie te osiągnięcia miały miejsce w kontekście jego życia osobistego. Był żonaty z Haliną Marcinkowską, która zmarła w 1939 roku. Orłowski spoczywa na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera T, rząd 4, miejsce 10).

Dorobek naukowy

Stanisław Orłowski, znany ze swojego wkładu w dziedzinach neurologii, psychiatrii i psychologii, pozostawił po sobie imponujące 32 prace naukowe, które są wynikiem jego intensywnej pracy badawczej. Jego osiągnięcia publikowane były częściowo w renomowanych czasopismach rosyjskich i francuskich, co świadczy o międzynarodowym zasięgu jego dokonań.

Oprócz prac naukowych, Orłowski napisał liczne recenzje oraz wspomnienia dotyczące zmarłych lekarzy, co dodatkowo wzbogaciło jego dorobek. Jego pasje badawcze obejmowały m.in. problematykę sarkomatozy opon i rdzenia, syringomieli, zawiłych obrazów padaczki oraz surowiczego zapalenia opon mózgowych. Ponadto, poświęcał uwagę zagadnieniu anozognozji, co w szczególności podkreśla jego szerokie zainteresowania w obszarze neurologicznym.

Twórczość Orłowskiego wyróżniała poprawność i estetyka języka polskiego, co czyniło jego prace naukowe nie tylko wartościowymi pod względem merytorycznym, ale również stylistycznym. W ten sposób przyczynił się do podniesienia standardów w polskiej terminologii medycznej.

Wybrane prace

Stanisław Orłowski, wybitny przedstawiciel nauki, pozostawił po sobie szereg ważnych publikacji, które znacząco wpłynęły na rozwój medycyny i psychologii w Polsce. Oto niektóre z jego wybranych prac:

• „К учению о сифилисе спинного мозга”. Санкт-Петербург: тип. Я. Трей, ценз. 1896,
• „Syfilis rdzenia. Monografia”. Warszawa, 1898,
• „Suggestya i hypnotyzm”. Warszawa, 1902,
• „O hypnotyzmie leczniczym”. Warszawa, 1902,
• „Cierpienia układu nerwowego. Choroby nerwów obwodowych. Choroby rdzenia kręgowego”. Warszawa, 1906,
• „W sprawie instytutów Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Warszawskiego. Uwagi i dezyderaty”. Warszawa, 1915,
• „Przyczynek do oceny materyału psychopatologicznego z wojny obecnej”. „Medycyna i Kronika Lekarska”, 1916,
• „Psychozy urazowe w Lazarecie Miejskim (1914–1915)”. Warszawa, 1917,
• „Prądy objektywizmu w psychologii nowoczesnej”. Warszawa, 1917.

---

Oceń: Stanisław Orłowski (1868–1923)

---