Dom Słów

---

Historia miejsca

W sercu Lublina znajduje się kamienica przy Żmigród 1, która sąsiaduje z budynkiem oznaczonym numerem 17 przy ulicy Królewskiej. Ten drugi obiekt to dawna siedziba pałacu Pociejowskiego, zbudowanego w XVII wieku przez Ludwika Pocieja, będącego wojewodą wileńskim.

Drukarnia „Popularna”

W latach 1932–1951 w tej historycznej lokalizacji funkcjonowała drukarnia znana jako „Popularna”. Jej założycielami byli dwaj drukarze, Aleksander Michalski oraz Józef Rybiński. W tym miejscu swoje utwory publikowali m.in. Franciszka Arnsztajnowa oraz Józef Łobodowski.

W okresie II wojny światowej, drukarnia była zmuszona do realizacji zamówień dla niemieckich władz okupacyjnych. Jednak w 1943 roku, dzięki odwadze drukarzy, rozpoczęto współpracę z organizacjami Polski Podziemnej. Niestety, w marcu 1944 roku, po donosie córki jednego z pracowników, większość drukarzy została aresztowana. Osadzono ich w więzieniu na Zamku i 3 czerwca tego samego roku zostali straceni na terenie Majdanka.

Po przybyciu Armii Czerwonej, Zofia Michalska, wdowa po Aleksandrze Michalskim, postanowiła przywrócić działalność drukarni i zarządzała nią aż do 1951 roku. Wówczas władze komunistyczne przekształciły „Popularną” w „Spółdzielnię Pracy Drukarzy Introligatorów”, a następnie, w 1951 roku, w „Intrograf”, który funkcjonował do 1972 roku.

Izba Tradycji Drukarstwa Lubelskiego

Historia Izby Tradycji Drukarstwa Lubelskiego sięga przełomu roku 1972/1973. Wtedy to Franciszek Pawelski, który kierował drukarnią „Intrograf”, wraz ze swoim zastępcą ds. technicznych Władysławem Bieleckim, postanowili utworzyć tę instytucję na bazie dostępnego, zabytkowego sprzętu drukarskiego.

Jednakże z czasem, z powodu problemów finansowych, placówka popadła w ruinę. W nieogrzewanych i wilgotnych pomieszczeniach zalęgło się robactwo oraz szczury. W 2007 roku, Izba została przekazana Ośrodkowi „Brama Grodzka – Teatr NN”. Po tym wydarzeniu, zapadły decyzje o pozyskaniu funduszy na remont i w 2008 roku powstała Izba Drukarstwa.

3 października 2014 roku, na podstawie utworzonej Izby, powstał Dom Słów, który kontynuuje tradycje drukarskie i kulturalne tego miejsca.

Działania

Izba Drukarstwa

Izba Drukarstwa to miejsce, które w Lublinie ma na celu propagowanie wiedzy o historii tej wyjątkowej sztuki. Zgromadzono tutaj bogatą kolekcję zabytkowych maszyn drukarskich. W skład Izby wchodzi sześć pracowni, gdzie odbywają się interesujące warsztaty dla zwiedzających:

• drukarnia z unikalnymi, zabytkowymi maszynami, w tym częścią historyczną pochodzącą z „Popularnej”,
• zecernia, gdzie wytwarzane są matryce drukarskie, ze szczególną maszyną Planeta Fixia,
• pracownia introligatorska, odpowiedzialna za oprawę i finalizację materiałów drukarskich,
• papiernia, gdzie wytwarzany jest papier czerpany,
• pracownia litografii, poświęcona historiom tej formy sztuki, chociaż obecnie, według danych z 2019 roku, jej działalność jest zawieszona,
• pracownia miedziorytu.

Wystawy

W Domu Słów zorganizowana jest stała ekspozycja maszyn drukarskich, a także wystawa o nazwie „Siła wolnego słowa”, która eksponuje czasopisma, książki, fragmenty filmów oraz relacje drukarzy i osób angażujących się w podziemne drukarstwo. Poza tym prowadzone są również wystawy czasowe. Wspaniałym projektem edukacyjno-kulturowym jest „Podwórko”, które co roku zdobi przestrzeń przy kamienicach Żmigród 1 i Królewska 17, utrzymując klimat różnych bajek i literackich opowieści.

Festiwale

Miasto Poezji to coroczny festiwal, który ma na celu promowanie literatury, szczególnie dzieł poetów z Lublina. Patronem festiwalu jest Józef Czechowicz. Wydarzenia odbywają się na ulicach i placach miasta, jak również w prywatnych mieszkaniach, najczęściej w formie spotkań autorskich, warsztatów oraz dekoracji przestrzeni miejskiej wierszami na stopniach schodów i murach budynków. Kolejnym interesującym wydarzeniem jest Festiwal Małych Opowieści, który ma na celu promowanie sztuki opowiadania. Przed festiwalem odbywa się kilka miesięcy Akademii Opowieści, a każda edycja festiwalu jest podsumowaniem tematycznego konkursu na krótką opowieść. Gośćmi festiwalu są znane postacie, takie jak dziennikarze, reportażyści, pisarze czy aktorzy.

Międzynarodowy Festiwal „Spotkania z opowiadaczami świata” jest stałym elementem kalendarza od 2012 roku. To seria corocznych prezentacji narracji z różnych zakątków Europy i świata, oferująca spektakle w rozmaitych językach oraz spotkania z mistrzami opowiadania historii.

Wydawnictwo

Integralną częścią Domu Słów oraz Ośrodka „Brama Grodzka-Teatr NN” jest program wydawniczy. W jego ramach powstają publikacje historyczne, literackie oraz monografie, które mają na celu zachowanie dziedzictwa kulturowego Lublina i Lubelszczyzny. Pierwszym projektem wydawniczym był „Scriptores”, będący kontynuacją kwartalnika „Scriptores Scholarum”, wydawanego do 2000 roku. Wydawnictwo korzysta z zasobów i warsztatów Izby Drukarstwa, co szczególnie podkreśla ich rolę w tworzeniu okolicznościowych akcydensów, które najczęściej używane są do promocji kulturalnych wydarzeń organizowanych przez Dom Słów oraz Ośrodek „Brama Grodzka-Teatr NN”.

---

Oceń: Dom Słów

---