Lublin Główny

---

Położenie

Stacja Lublin Główny jest usytuowana na południowej stronie Starego Miasta, tuż obok placu Dworcowego. Znajduje się na pograniczu dzielnic Za Cukrownią oraz Dziesiąta.

W przedniej części dworca znajduje się pętla komunikacji miejskiej oraz postój taksówek, co czyni to miejsce łatwo dostępnym dla podróżnych. Dodatkowo, w bliskim sąsiedztwie stacji ulokowany jest Dworzec Południowy PKS, z którego regularnie odjeżdżają autobusy oraz busy prywatnych przewoźników. Połączenia te prowadzą między innymi do takich miejscowości jak Biłgoraj, Bychawa, Krzczonów, Żółkiewka, Zakrzówek oraz Świdnik.

Na terenie sąsiadującym z dworcem swoją siedzibę ma także Lubelski Zakład Przewozów Regionalnych, a obok znajduje się Urząd Pocztowy Lublin 2, co zapewnia dodatkowe udogodnienia dla podróżnych.

Historia

XIX wiek

Dworzec główny w Lublinie to zabytkowy gmach, którego historia sięga 1877 roku, kiedy to powstał w ramach budowy Kolei Nadwiślańskiej, która miała połączyć Warszawę z Kowlem. Warto podkreślić, że zanim zdecydowano o ostatecznej lokalizacji stacji, trwały długotrwałe dyskusje. Zajmowano się tym przez ponad dekadę, z różnymi lokalizacjami na początku, na przykład w rejonie wsi Ponikwoda oraz Tatary, które były proponowane na północ od Lublina. W 1863 roku inżynier gubernialny Feliks Bieczyński zaproponował umiejscowienie stacji na południe od miasta, na terenach Bronowic.

Ostatecznie, wybrano południową lokalizację, a budowa rozpoczęła się 10 sierpnia 1875 roku na przedmieściu Piaski. Projektantem obiektu był Witold Lanci, a prace budowlane prowadziły ekipy z guberni kałuskiej. W marcu 1877 roku stacja była już przygotowana z wszystkimi torami oraz mostami. Przeprowadzono testy, a 30 sierpnia 1877 roku dworzec został oficjalnie otwarty. Zainteresowanie tym wydarzeniem wyraziła lokalna prasa, podkreślając znaczenie kolei dla rozwoju Lublina, mimo krytyki dotyczącej rozmiaru obiektu uznanego za zbyt mały.

Pierwszorzędne połączenie do Warszawy trwało łącznie 7 godzin. Ciekawostką jest, iż pociąg osobowy poruszał się z prędkością wynoszącą 35 wiorst na godzinę (co odpowiada 37,3 km/h), a podróżni mogli wybierać spośród trzech klas. Opłaty za podroż na trasie Lublin-Warszawa wynosiły od 2 rubli i 4 kopiejek za trzecią aż do 4 rubli i 89 kopiejek za klasę pierwszą. Odjazdy pociągów były sygnalizowane trzema dzwonkami.

W latach 1893–1894 miał miejsce pierwszy etap rozbudowy dworca, podczas którego dobudowano zachodnie skrzydło, co powiększyło budynek o około 100 m². W okolicy stworzono także brukowany plac, który zastąpił nasadzenia i trawniki. 28 marca 1898 roku uruchomiono linię kolejową prowadzącą przez Łuków do Brześcia, co przyczyniło się do modernizacji mostu na Bystrzycy, podnosząc prędkość pociągów do 45 wiorst na godzinę.

XX wiek

W okresie od 1924 do 1925 roku dworzec przeszedł istotną przebudowę, która zrealizowana została zgodnie z eklektycznym projektem architekta Jerzego Müllera oraz inżyniera Romualda Millera. Następne modernizacje miały miejsce w latach 1967 oraz w latach 1984–1986. W 1974 roku gmach został wpisany do rejestru zabytków.

Warto wspomnieć, że od 16 do 19 lipca 1980 roku, w Lublinie miały miejsce strajki kolejarzy określane jako Lubelski Lipiec 1980. Wydarzenia te upamiętnia „Krzyż kolejarskiej niedoli”, który stoi w pobliżu lokomotywowni, a jego konstrukcja wykonana została z białych szyn.

Ta sekcja wymaga dalszej rozbudowy.

XXI wiek

W roku 2004 miała miejsce modernizacja dworca, a także otwarcie nowej części budynku, wschodniego skrzydła. Od 2018 roku obiekt przechodzi jedną z największych renowacji w swojej historii. Przeprowadzono modernizację wiaduktu nad ulicą Kunickiego, a przejście podziemne zostało zmodernizowane i wydłużone aż do skweru przy ulicy Kunickiego. Obecnie trwa remont wszystkich peronów, przy czym peron pierwszy zyska nowe krawędzie peronowe, z których będą odjeżdżać pociągi do lotniska oraz Lubartowa. Tereny wokół dworca zostały również zagospodarowane i przeszły rewitalizację, a wszystkie prace zakończono w 2021 roku.

Warto zauważyć, że stacja na chwilę obecną nie ma wyświetlaczy peronowych SDIP, które według zapowiedzi PKP PLK S.A. mają zostać zainstalowane w 2023 roku. Przygotowywane są obecnie dokumenty przetargowe.

26 kwietnia 2019 roku, Rada Miasta Lublin, w odpowiedzi na wniosek PKP PLK oraz Ministra Infrastruktury, jednogłośnie przegłosowała zmianę nazwy stacji na „Lublin Główny”. Nowa nazwa zaczęła obowiązywać od 15 grudnia 2019 roku. Dodatkowo, 16 lipca 2023 roku nadano dworcowi imię Lubelskiego Lipca 1980, aby uczcić pamięć o strajkach kolejarzy z lipca 1980 roku. Ta data nie była przypadkowa, bowiem przypadała na 43. rocznicę wybuchu protestów. Lublin Główny stał się 13. dworcem w Polsce, który ma przypisanego swojego patrona.

Infrastruktura

Dworzec

Budynek kolejowy, a także perony, usytuowane są w rejonie wschodniego skraju stacji, przy placu Dworcowym, na pograniczu dzielnic administracyjnych Za Cukrownią oraz Dziesiąta. W głównym atrium dworca można znaleźć kasy biletowe, a także stację SOK, miejsce do przechowywania bagażu, punkty z jedzeniem oraz kiosk. W przejściu łączącym z nową sekcją znajduje się poczekalnia dla podróżnych. Po przeprowadzeniu modernizacji usunięto antresolę, na której wcześniej znajdowały się usługi komercyjne. Natomiast piętro zostało zachowane w nowo zbudowanej części budynku. W hali dworca znajduje się bezpośrednie połączenie z peronem 1. Dodatkowo, przejście podziemne łączy frontową część dworca z peronami, oraz ulicą Kunickiego. Budynek dworca jest umieszczony na liście Wojewódzkiej Ewidencji Zabytków.

Perony

Na stacji funkcjonują pięć peronów, przy czym peron 1 jest bezpośrednio przylegający do dworca, natomiast perony 2 i 3 mają układ wyspowy, a perony 1a i 1b kończą się na kozle oporowym.

• Peron 1 (tor 52) – jest to przylegający tor przelotowy, który obsługuje ruch kolejowy ze wschodu (Chełm/Zamość/Kijów) w kierunku Warszawy oraz pociągi opuszczające Lublin. Obsługuje głównie długie oraz dalekobieżne składy,
• Peron 1a (tor 82) – jest to peron z przylegającym torem oporowym, stanowiący zachodnią część peronu 1, przeznaczony dla składów pasażerskich w kierunku Dęblina oraz Warszawy,
• Peron 1b (tor 54) – przylega do peronu pierwszego od strony wschodniej i obsługuje ruch pociągów osobowych w kierunku Portu Lotniczego (przystanek Lublin Airport), Chełma, Lubartowa, Parczewa oraz Zamościa; w przyszłości przewiduje się dalsze połączenia na północ,
• Peron 2 – dedykowany przede wszystkim dla pociągów dalekobieżnych, głównie w kierunkach wschodnich, jak również dla dłuższych składów opuszczających Lublin oraz w stronę Portu Lotniczego Lublin,
• Peron 3 – o skróconej długości, obsługujący krótsze składy, głównie regionalne pociągi do Dęblina, Stalowej Woli, Rzeszowa i Chełma oraz na lotnisko; wcześniej także kierunek Łuków.
• Peron 4 (nieczynny) – na stacji istniał również temporarny peron 4 (tor 113), który został zamknięty po zmianie rozkładu jazdy w grudniu 2020 roku, a następnie rozebrany.

Pozostała infrastruktura

Na stacji we Lublinie funkcjonuje lokomotywownia (dawniej parowozownia) z obrotnicą oraz liczne tory postojowe dla składów pasażerskich i zespołów trakcyjnych (EZT). Lublin Główny jest wyposażony w nowoczesne semafory świetlne, a stacja obsługiwana jest przez nastawnie LbA (najbardziej na zachód; grupa postojowa), LbB oraz LbC (po stronie wschodniej stacji). Wschodnia część stacji wyposażona jest w nastawnię Lokalnego Centrum Sterowania (LCS), która ma obsługiwać wszystkie grupy stacji w obrębie Lublina Głównego oraz stacje Lublin Północny, Motycz, Sadurki oraz Nałęczów.

Na terenie stacji można też zobaczyć dwa (niesprawne) żurawie wodne, które niegdyś były używane do napełniania wody parowozów. Regularna obsługa parowozów na stacji Lublin Główny została zawieszona w 1988 roku. W Lublinie były stacjonowane modele takich jak Pt47, Ty2 i Ol49.

W bezpośrednim sąsiedztwie obecnego dworca powstaje nowy budynek dworca autobusowego, który razem z Lublinem Głównym stanie się częścią Zintegrowanego Intermodalnego Dworca Metropolitalnego w Lublinie, stanowiącego centrum komunikacyjne umożliwiające swobodne przesiadanie się między różnymi środkami transportu.

Ruch pociągów

Ruch towarowy w Lublinie realizowany jest przede wszystkim przez stację Lublin Tatary, co sprawia, że mają one większe znaczenie niż stacja Lublin Główny. Na tej ostatniej zatrzymują się, a także rozpoczną i zakończą swój bieg pociągi osobowe kategorii Regio (R), jak również dalekobieżne, w tym ekspresowe oraz pospieszne obsługiwane przez linie InterCity (IC) i Twoje Linie Kolejowe (TLK).

Z Lublina Głównego prowadzą linie kolejowe w różnych kierunkach:

• do Warszawy Wschodniej, mijając Nałęczów, Puławy Miasto oraz Dęblin. W Dęblinie odchodzi trasa do Radomia Głównego, Skarżysk-Kamiennej, Kielc przez Pionki,
• do Przeworska, przebiegając przez Lublin Zemborzyce, Niedrzwicę, Wilkołaz, Kraśnik, Rzeczycę, Zaklików, Stalową Wolę Rozwadów oraz Leżajsk,
• do przejścia granicznego w Dorohusku (i dalej do Jahodyn i Kyiv-Pasazhyrskyi), mijając Lublin Północny, Świdnik, Rejowiec i Chełm,
• w Jaszczowie możliwe jest odgałęzienie do Zawadowa i Puchaczowa (linia do LW Bogdanka),
• w Rejowcu można skręcić do Zawady, skąd pociągi zmierzają w kierunku:
• Zamościa oraz Hrubieszowa,
• do przejścia granicznego w Hrebennem przez Zawadę, Szczebrzeszyn, Zwierzyniec (gdzie linia styka się z LHS), Susiec oraz Bełżec (w tym miejscu łączy się z linią kolejową Munina – Hrebenne),
• w Chełmie istnieje możliwość odgałęzienia do Włodawy.
• do Świdnika prowadząc przez stację towarową Lublin-Tatary,
• do Łukowa, z przystankami w Lubartowie, Parczewie oraz Radzyniu Podlaskim. Ruch pociągów osobowych do Łukowa został wznowiony w liczbie jednego połączenia, a zmiany w rozkładzie mają miejsce 10 grudnia 2023 roku. Połączenia do Łukowa zapewniają także pociągi pospieszne z Lublina do Warszawy, które łączą się tam z linią z Warszawy do Terespola.

Ruch pasażerski

W kontekście ruchu pasażerskiego, stacja Lublin Główny odgrywa istotną rolę w systemie transportu kolejowego w Polsce. Poniżej znajduje się tabela przedstawiająca dane dotyczące wymiany pasażerskiej oraz liczby pasażerów obsługiwanych na dobę w kolejnych latach.

Rok	Roczna wymiana	Pasażerowie na dobę	Lokalizacja w Polsce
2017	24 126 000	6 200	38
2018	1 680 000	5 100	51
2019	1 900 000	5 200	55
2020	1 280 000	3 500	51
2021	1 830 000	5 000	40
2022	N/A	8 700	33

Pomniki i tablice pamiątkowe

Lubelskie maszyny zachowane jako pomniki

W regionie lubelskim można podziwiać cenne pomniki historyczne związane z kolejnictwem. Na grupie postojowej stacji Lublin Główny, znajdują się nie tylko szeregi lokomotyw, ale także mini-muzeum, które jest poświęcone bogatej historii lokomotywowni w Lublinie. W jego skład wchodzi m.in.:

• Pt47-157, która została odstawiona w 1983 roku,
• Pt47-13, znajdująca się w lokomotywowni PKP Cargo w Krakowie Płaszowie,
• Pt47-93, wystawiona w Skansenie Taboru Kolejowego Zduńska Wola Karsznice, ul. Kolejowa 6,
• Pt47-104, która można zobaczyć w Muzeum Kolejnictwa w Warszawie,
• Pt47-152, eksponowana w Skansenie Taboru Kolejowego w Chabówce,
• Ty2-949, będąca częścią Muzeum Przemysłu i Kolejnictwa na Śląsku w Jaworzynie Śląskiej, ul. Towarowa 4,
• Ol49-8, umiejscowiony jako pomnik przy stacji kolejowej w Przeworsku.

Tablice pamiątkowe

W regionie znajdują się także liczne tablice pamiątkowe, które dokumentują istotne wydarzenia oraz bohaterów związanych z historią kolejnictwa w Lubelszczyźnie. Są one nie tylko atrakcyjne dla miłośników historii, ale również dla wszystkich odwiedzających ten piękny region Polski.

---

Oceń: Lublin Główny

---