Tadeusz Cyprian Fopp

---

Życiorys

Wczesne lata i edukacja

Tadeusz Cyprian Fopp, pochodzący z rodziny z tradycjami cukierniczymi, był synem Jakuba Foppa, który prowadził cukiernię w Warszawie. Jakub, urodzony w 1841 roku w Davos w Szwajcarii, w 1873 roku wziął ślub z Pauliną Niewiarowską. Swoje życie zakotwiczył w Lublinie, gdzie otworzył drugą cukiernię.

Tadeusz był jednym z dwojga dzieci Foppów, które osiągnęły dorosłość, obok swojej starszej siostry Joanny Alicji. Dom rodzinny był miejscem, gdzie język polski był na porządku dziennym. Do roku 1924 Tadeusz miał jedynie obywatelstwo szwajcarskie, co w przyszłości wiązało się z koniecznością zapłaty podatku za nieodbytą służbę wojskową. Śmierć ojca w 1892 roku przyniosła rodzinie trudności finansowe, a pomoc oferowało Szwajcarskie Towarzystwo Dobroczynności oraz gmina Davos.

W 1890 roku rozpoczął swoje formalne wykształcenie, które początkowo odbywało się w domu. Następne lata spędził w szkole niemieckiej oraz w Lublinie, gdzie uczęszczał do Szkoły Konstantina Kapitonowa. Wykazując się dużymi zdolnościami, w 1904 roku ukończył Gimnazjum Męskie uzyskując świadectwo maturalne.

Po maturze wstąpił na Wydział Prawa Uniwersytetu Warszawskiego, ale po krótkim czasie przeniósł się na Wydział Medyczny. W czasie studiów miał okazję obserwować burzliwe wydarzenia rewolucji 1905 roku, co skłoniło go do zmiany uczelni. W 1906 roku podjął studia na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie uzyskał tytuł magistra 31 lipca 1910 roku.

Początki kariery zawodowej

Już podczas nauki interesował się pisarstwem, publikując artykuły w czasopismach katolickich. Po ukończeniu studiów w 1910 roku podjął pracę jako sekretarz redakcji dziennika „Polak-Katolik” w Warszawie, gdzie pozostał do 1912 roku, w międzyczasie osiedlając się w stolicy.

W latach 1912-1916 był redaktorem „Kuriera Zagłębia”, a także nauczycielem w szkole w Wyższej Szkole Realnej w Sosnowcu, gdzie prowadził lekcje z różnych przedmiotów, w tym geografii, historii oraz języka polskiego i rosyjskiego.

Dwudziestolecie międzywojenne

W 1917 roku biskup Stanisław Zdzitowiecki zaprosił Tadeusza do Włocławka, aby nauczał w Gimnazjum Humanistycznym im. ks. Jana Długosza. Początkowo pracował jako inspektor, jednak szybko awansował na nauczyciela historii Polski oraz geografii. Uczył przez dekadę, w pełnym wymiarze godzin do 1920 roku.

Równolegle z działalnością w szkole, w czasie I wojny światowej prowadził wykłady dla dorosłych i młodzieży, a w roku szkolnym 1917/18 wykładał historię w Liceum im. Piusa X we Włocławku, gdzie jednym z jego uczniów był późniejszy prymas Stefan Wyszyński.

W 1920 roku podjął pracę w Gimnazjum Żeńskim Janiny Steinbokówny oraz w Gimnazjum Filologicznym Spółdzielczego Stowarzyszenia Szkolnego, które później przekształciło się w Gimnazjum im. Marii Konopnickiej. W 1924 roku zdobył obywatelstwo polskie, co umożliwiło mu uzyskanie dyplomu nauczycielskiego.

Okres okupacji

Po wybuchu II wojny światowej, 24 września 1939 roku, Tadeusz Fopp został aresztowany przez gestapo. W obliczu zagrożenia musiał zmienić miejsce zamieszkania z ulicy Starodębskiej na Zduńską. Dzięki obywatelstwu szwajcarskiemu uniknął deportacji.

W latach 1940-1945 pracował w różnych zawodach, a w 1940 roku nawiązał kontakt z ruchem oporu. Poprzez łączników, w tym swojego syna Tadeusza Marię Foppa, związał się z żołnierzami Narodowej Organizacji Wojskowej oraz z innymi działaczami konspiracyjnymi. Oprócz prowadzenia tajnych kompletów, prowadził również klasy historyczne, obejmując inicjatywy tajnego nauczania.

Przez długi czas prowadził korespondencję ze swoimi uczniami, wspierając ich w edukacji podczas trudnych dni okupacji.

Ostatnie lata

Po wojnie Tadeusz Fopp zaangażował się w odbudowę szkolnictwa w regionie. W styczniu 1945 roku rozpoczął zabezpieczenia mienia szkolnego, a w lutym został członkiem nowo powstałej Komisji Szkolnej i komitetu organizacyjnego Gimnazjum i Liceum Koedukacyjnego. Regularnie również wykładał w Gimnazjum im. Marii Konopnickiej oraz w Liceum im. ks. Jana Długosza do 1949 roku.

W 1948 roku, z racji swej działalności, stał się obiektem zainteresowania Urzędu Bezpieczeństwa, co wpłynęło na jego rodzinę oraz syna Andrzeja, który był nękany podczas studiów na Politechnice Warszawskiej.

Z powodu problemów zdrowotnych, na początku maja 1954 roku, Tadeusz Fopp trafił do szpitala św. Antoniego we Włocławku, gdzie zmarł na skutek powikłań pooperacyjnych. Jego miejsce spoczynku znajduje się na Cmentarzu Komunalnym we Włocławku, w którym jego grób jest regularnie odwiedzany przez Samorząd Uczniowski Liceum im. Marii Konopnickiej.

Działalność społeczna i polityczna

Tadeusz Cyprian Fopp wyróżniał się swoją działalnością w różnych organizacjach społecznych i politycznych. Od 1919 roku był aktywnym członkiem Chrześcijańskiej Demokracji, co stanowiło ważny etap w jego zaangażowaniu społecznym. Dodatkowo, uczestniczył w pracach Polskiego Czerwonego Krzyża oraz Koła Przyjaciół Harcerstwa. Już w latach 30. XX wieku stał się jednym z członków Ligi Przeciwlotniczej.

Fopp należał do wielu katolickich organizacji. W szczególności aktywnie uczestniczył w Akcji Katolickiej oraz III Zakonie św. Franciszka z Asyżu, a swoją drogę do tego ostatniego rozpoczął w 1917 roku jako tercjarz we Włocławku. W okresie międzywojennym pełnił funkcję mistrza nowicjatu dla mężczyzn we włocławskiej kongregacji, a później stał na czele nowicjatu. Ponadto, był członkiem Rady Głównej III Zakonu. Na początku pełnił rolę korespondenta prasowego, a potem wziął udział w trzech ogólnopolskich zjazdach III Zakonu, które odbyły się we Włocławku w 1919 roku, Krakowie w 1921 roku oraz w Częstochowie w 1939 roku.

Po zakończeniu II wojny światowej, w 1945 roku, Tadeusz Fopp dołączył do Stronnictwa Demokratycznego oraz Towarzystwa Przyjaciół Żołnierza, kontynuując swoją działalność polityczną.

W 1923 roku, podczas obchodów Święta 3 Maja, Tadeusz Fopp wygłosił przemówienie do zgromadzonej ludności pod gmachem Sądu Okręgowego na Starym Rynku, w którym proklamował zmianę nazwy ulicy Żabiej na ul. ks. Butkiewicza. Ta inicjatywa spotkała się z dużym entuzjazmem ze strony mieszkańców, którzy reagowali radosnymi okrzykami. Niemniej jednak, do ostatecznej zmiany nazwy ulicy nie doszło.

Działalność publicystyczna

Wykorzystując swoje bogate doświadczenie zawodowe, Tadeusz Fopp przez całe swoje życie angażował się w działalność publicystyczną. Już w latach dwudziestych, będąc nauczycielem, publikował prace dotyczące stanu zakładów pracy oraz ich historii. W okresie od 1918 do 1929 roku prowadził literacki kącik w gazecie Słowo Kujawskie. Dodatkowo, w latach 1917–1922 współpracował z katolickim pismem Głos Św. Franciszka Serafickiego. W roku 1945, jego artykuły na temat historii pojawiały się na łamach Wiadomości Włocławskich.

Po odejściu Stefana Żeromskiego, które miało miejsce 20 listopada 1925 roku, Tadeusz Fopp zamieścił w Słowie Kujawskim kontrowersyjny artykuł podsumowujący osiągnięcia zmarłego pisarza, w którym określił go jako twórcę pozbawionego idei. Jego opinia wywołała oburzenie wśród czytelników i stała się przedmiotem publicznej dyskusji. W odpowiedzi, w tym samym piśmie, opublikowano protest Zarządu Oddziałów Włocławskich Towarzystwa Nauczycieli Szkół Średnich i Wyższych oraz Związku Zawodowego Nauczycielstwa Polskich Szkół Średnich.

Polemikę z Foppem podjął także inny publicysta z Włocławka, Roman Ściślak. Z jego własnych relacji wynika, że Fopp rozważał podanie Ściślaka do sądu. Wydany przez Tadeusza Foppa artykuł stał się nawet tematem interpelacji sejmowej posła z Polskiej Partii Socjalistycznej, Zygmunta Kazimierza Piotrowskiego.

Życie prywatne

Tadeusz Cyprian Fopp poślubił Wieńczysławę Janinę Ciemniewską w 1909 roku, która była urzędniczką i córką Andrzeja Piotra Pawła Benedykta Ciemniewskiego, dziedzica dóbr Ślipcze. Ich związek przyniósł na świat trójkę dzieci: Antoniego Marię Józefa, Barbarę Marię Helenę, znaną później jako Kaszubska, oraz Andrzeja Marię Jakuba. Niestety, Wieńczysława odeszła 19 października 1916 roku, zmagając się z chorobą płuc, co postawiło Tadeusza w trudnej sytuacji, jako że opiekę nad dziećmi przejęła jego teściowa, Marianna Stanisława Teofila.

Po kilku latach, w 1921 roku, Tadeusz zawarł małżeństwo z Bronisławą Wanierowską, która była jego byłą uczennicą. Z tego połączenia urodziło się pięcioro dzieci: Tadeusz Maria Bronisław, Bronisława Maria Wieńczysława (późniejsza Mikołajczyk), Antoni Maria Franciszek, Joanna Maria Stanisława oraz Maria Józefa Paulina. Niestety, Bronisława zmarła przy porodzie ich najmłodszej córki, co jeszcze bardziej obciążyło Tadeusza, którego rodzina podjęła decyzję o wzięciu części jego dzieci na wychowanie.

Zarówno córka Barbara, jak i syn Andrzej wspominają Tadeusza Cypriana Foppa jako osobę pełną pozytywnej energii, która przekazywała swoim dzieciom wartości patriotyczne oraz religijne. Regularnie uczestniczył w mszy świętej, co miało kluczowy wpływ na kształtowanie ich światopoglądu.

Fopp był także pasjonatem literatury, posiadając bibliotekę liczącą około 2 tysięcy woluminów, której główny nacisk kładł na historię Polski oraz literaturę kościelną. Niestety, ogromna część jego zbioru została utracona podczas zawirowań II wojny światowej, co było dla niego tragicznym doświadczeniem. Oprócz tego prowadził także zbiór dokumentów oraz osobisty dziennik, który mógłby posłużyć jako cenne źródło wiedzy.

W obliczu wybuchu II wojny światowej, Tadeusz stał się świadkiem zaangażowania swoich synów, Andrzeja Marii i Tadeusza Marii, którzy z harcerzami udali się do Warszawy, aby pomóc w obronie stolicy. Po powrocie do Włocławka, obaj zostali aresztowani, lecz na szczęście wkrótce zwolniono ich. Działalność Tadeusza Marii zaprowadziła go na ścieżkę długiej kariery wojskowej, od NOW przez ZWZ-AK, w tym udział w Akcji Koppe oraz podczas powstania warszawskiego, aż do profesji w Ludowym Wojsku Polskim. Jego młodszy syn, Antoni Maria, również wstąpił do NOW, kontynuując rodzinną tradycję aktywności patriotycznej.

---

Oceń: Tadeusz Cyprian Fopp

---