Marcin Kruszyński

---

Życiorys

Marcina Kruszyńskiego biografia jest pełna osiągnięć naukowych i pedagogicznych. W 2004 roku ukończył studia z zakresu historii na Uniwersytecie Marii Curie Skłodowskiej w Lublinie. Następnie, w 2008 roku, na Wydziale Humanistycznym tego uniwersytetu uzyskał stopień doktora nauk humanistycznych w historii, broniąc pracę zatytułowaną 'Ambasada RP w Moskwie w latach 1921–1939′ pod opieką promotora Marka Mądzyka. Habilitację, którą uzyskał w 2016 roku w Instytucie Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk, stanowiła monografia dotycząca historii uczelni w czasach PRL, zatytułowana 'Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w latach 1944–1989. Zarys dziejów uczelni w warunkach PRL’.

W latach 2008-2010 Kruszyński był związany z Biblioteką Główna UMCS w Lublinie. Równocześnie, w latach 2008-2017, pełnił funkcję nauczyciela w XXIII Liceum Ogólnokształcącym im. Nauczycieli Tajnego Nauczania w Lublinie. Poza tym, w 2010 roku rozpoczął pracę w Oddziale IPN w Lublinie, gdzie od 5 grudnia 2016 do 29 lutego 2020 pełnił rolę naczelnika Oddziałowego Biura Badań Historycznych.

Od 1 października 2017 roku pracuje jako profesor nadzwyczajny w Wyższej Szkole Oficerskiej Sił Powietrznych w Dęblinie, a od 1 października 2018 w Lotniczej Akademii Wojskowej. W latach 2018-2019 był kierownikiem Zakładu Historii i Wychowania Patriotycznego, a później, od 2019 do 2021, Zakładu Kształcenia Ogólnego. Od 2022 roku kieruje Pracownią Historii Polski i Historii Powszechnej oraz zasiada w Senacie WSOSP/LAW w latach 2018–2020. Na stanowisku profesora uczelni jest zatrudniony w Instytucie Historii Uniwersytetu w Siedlcach od 17 października 2022 roku.

Kruszyński prowadzi badania nad dyplomacją II Rzeczypospolitej, historią lotnictwa, codziennym życiem w XX wieku, a także losami szkolnictwa wyższego i inteligencji po 1944 roku. Jest autorem bądź współautorem dziesięciu książek oraz ponad stu artykułów naukowych, a także współredaktorem wielu prac zbiorowych. W latach 2017-2023 pełnił rolę redaktora naczelnego rocznika 'Komunizm: system – ludzie – dokumentacja’. W tym samym czasie uczestniczył w redakcji czasopisma 'Pamięć i Sprawiedliwość’, gdzie był redaktorem tematycznym numerów przybliżających setną rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości oraz walki o granice II RP. W 2023 roku objął stanowisko redaktora naczelnego rocznika 'Tempus’.

Od 2007 do 2008 roku był kierownikiem projektu badawczego finansowanego przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, pt. 'Ambasada polska w Moskwie w latach 1921–1939′. Brał aktywny udział w pracach nad Interaktywnym Atlasem Historycznym 'Szlakami Polski Niepodległej 1914–1922′, realizowanym przez zespół naukowy pod kierownictwem prof. Jana Pomorskiego w UMCS.

W latach 2018-2020 był kierownikiem grantu badawczego Ministerstwa Obrony Narodowej dotyczącego relacji pomiędzy społeczeństwem i wojskiem oraz kierował zespołem w ramach grantu badawczego Narodowego Centrum Nauki, który dotyczył wystąpień z okazji 95-lecia Szkoły Orląt. Ponadto stał na czoła projektu badawczo-wydawniczego IPN pt. 'Polacy w walkach o niepodległość i granice państwa polskiego 1914–1922′. Od grudnia 2022 roku piastuje funkcję prezesa Oddziału Polskiego Towarzystwa Historycznego w Siedlcach oraz jest członkiem Towarzystwa Nauki i Kultury 'Libra’, gdzie został wybrany do zarządu na kadencję 2019-2023.

Publikacje

W dorobku Marcina Kruszyńskiego znajduje się szereg cennych publikacji, które wnikliwie opisują różnorodne aspekty historii Polski oraz współczesnych wydarzeń. Jego prace odnoszą się zarówno do zagadnień związanych z okresem międzywojennym, jak i do realiów PRL, przyczyniając się tym samym do lepszego zrozumienia przełomowych momentów w historii naszego kraju.

Oto przegląd jego prac:

• Ambasada RP w Moskwie 1921–1939, Warszawa 2010,
• Uniwersytet Marii Curie–Skłodowskiej w latach 1944–1989. Zarys dziejów uczelni w warunkach PRL, Lublin 2015,
• Generał Gustaw Orlicz–Dreszer 1889–1936, Warszawa 2018 (współautorstwo z Piotr Kardela),
• Szczepan Ścibior, Warszawa 2019,
• Pułkownik Pilot Szczepan Ścibior, komendant dęblińskiej Szkoły Orląt w latach 1947–1951. Biblioteczka podchorążego, Dęblin 2019 (współautorstwo z Tomasz Osiński, Marek Szczodrak, Monika Gąszczyk, Emilia Ryczkowska),
• Dzieje Lubelszczyzny 1918–1939. Album, Lublin–Warszawa 2020 (współautorstwo z Justyna Dudek, Agnieszka Skura, Tomasz Osiński),
• Szkoła Orląt. Spełnione marzenia, Dęblin 2020 (współautorstwo z Anna Borysewicz, Marta Serafin),
• Szkice o codzienności uchodźców z Królestwa Polskiego w Rosji (1915–1918), Siedlce 2023, ISBN 978-83-67162-97-5,
• Zamek Lubelski 1939–1944. Przypomnienie w 80. rocznicę likwidacji niemieckiego więzienia, Lublin 2024, ISBN 978-83-66925-61-8,
• Terroryzm po iracku a polityka międzynarodowa. Ujęcie retrospektywne, Płock 2024, ISBN 978-83-66277-65-6 (współautorstwo z Remigiusz Wiśniewski),
• W kręgu londyńskiej samotności. Działalność Koła Generałów i Pułkowników Byłych Wyższych Dowódców (1948–1984), Siedlce 2024, ISBN 978-83-67922-94-4.

W zakresie edycji źródłowych, jego wkład jest równie znaczący:

• Pułkownik pilot Szczepan Ścibior, przedstawiciel pokolenia II Rzeczypospolitej. Wybór materiałów źródłowych: rozpracowanie, śledztwo i proces przed Najwyższym Sądem Wojskowym (1950–1952). Wybór, wstęp i opracowanie: Marcin Kruszyński, Tomasz Osiński, Dęblin 2019,
• Awantura afrykańska. Listy Marii i Michała Zamoyskich do bliskich 1929–1935, opracowanie: Katarzyna Kot i Marcin Kruszyński, Siedlce 2024, ISBN 978-83-67922-91-3.

Książki pod redakcją Marcina Kruszyńskiego są kolejnym ważnym elementem jego kariery:

• Klio na wolności. Historiografia dziejów najnowszych w Polsce po 1989 r., red. Marcin Kruszyński, Sławomir Łukasiewicz, Mariusz Mazur, Sławomir Poleszak, Piotr Witek, Lublin 2016,
• Szkice o codzienności PRL, red. Marcin Kruszyński, Tomasz Osiński, Lublin 2016,
• „Ojczyzna obrońcy swemu”. Weterani i kombatanci jako problem polityczny i społeczny w Polsce w XX wieku, red. Marek Kornat, Marcin Kruszyński, Tomasz Osiński, Lublin–Warszawa 2017,
• 100 lat polskiego lotnictwa wojskowego, red. Marcin Kruszyński, Marcin Paluch, Adam Radomyski, Dęblin 2018,
• Życie codzienne w PRL, red. Małgorzata Choma–Jusińska, Marcin Kruszyński, Tomasz Osiński, Warszawa–Lublin 2019,
• Dzieje biurokracji. Ziemiaństwo i biurokracja, tom XI (2020), red. Marcin Kruszyński, Tomasz Osiński, Lublin 2020,
• 95 lat Szkoły Orląt na tle rozwoju lotnictwa polskiego, red. Marcin Kruszyński, Tomasz Osiński, Marcin Paluch, Dęblin 2020,
• Społeczeństwo i wojsko. Relacje i procesy w perspektywie historycznej: XIX–XX w., red. Marcin Kruszyński, Tomasz Osiński, Marek Kornat, Dęblin 2020,
• Dzieje Lubelszczyzny 1918 – 1939. Aspekty polityczne, red. Marcin Kruszyński, Robert Litwiński, Waldemar Kozyra, Dariusz Magier, Tomasz Osiński, Lublin–Warszawa 2020,
• Sojusz Piłsudski–Petlura w kontekście politycznej i militarnej walki o kształt Europy Środkowej i Wschodniej, red. Tomasz Stępniewski, Artur Górak, Marcin Kruszyński, Warszawa 2020,
• Ziemianie w walce i pracy na rzecz polskości i niepodległości w XIX i XX w. Materiały VII sesji naukowej „Historia pisana życiorysami. Ziemiaństwo w walce o Niepodległą” zorganizowanej w Muzeum Zamoyskich w Kozłówce w dniach 11–13 października 2018 r., red. Tomasz Osiński, Marcin Kruszyński, Sławomir Grzechnik, Katarzyna Kot, IPN, Muzeum Zamoyskich w Kozłówce, Lublin–Warszawa 2021,
• Edukacja patriotyczna młodzieży. Społeczna świadomość obronna – diagnoza, red. Marcin Kruszyński, Remigiusz Wiśniewski, Dęblin 2022, ISBN 978-83-665144-3-0,
• Społeczeństwo w wojsku, wojsko w społeczeństwie w XIX i XX wieku. Relacje i procesy w ujęciu interdyscyplinarnym T. 2, red. Tomasz Osiński, Paweł Orłowski, Marcin Kruszyński, Dariusz Bogusz, Dęblin 2022, ISBN 978-83-665145-6-0,
• Traktat ryski – konteksty, red. Artur Górak, Marcin Kruszyński, Warszawa 2022 (tom wydany jako nr 1 czasopisma „Wschodni Rocznik Humanistyczny”, 2022),
• Z dziejów emigracji polskiej w XX wieku, red. Marcin Kruszyński, Agata Fijuth–Dudek, Siedlce 2023, ISBN 978-83-67922-21-0,
• Dzieje Lubelszczyzny 1918–1939. Aspekty społeczne, gospodarcze, oświatowe i kulturalne, red. Marcin Kruszyński, Tomasz Osiński, Robert Litwiński, Waldemar Kozyra, Dariusz Magier, Lublin–Warszawa 2023, ISBN 978-83-8229-897-0.

Wybrane nagrody, nominacje i odznaczenia

Marcin Kruszyński zdobył liczne wyróżnienia i nagrody na przestrzeni swojej kariery, potwierdzające jego znaczący wkład w historiografię oraz działalność naukową. Jego osiągnięcia prezentują się następująco:

• 2009 – Nagroda główna w ogólnopolskim konkursie Najlepszy Debiut Historyczny Roku 2008 im. Władysława Pobóg-Malinowskiego w kategorii prac doktorskich, za pracę zatytułowaną Ambasada RP w Moskwie w latach 1921–1939,
• 2015 – Nagroda przyznana przez Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej,
• 2016 – Wawrzyn Pawła Konrada, przyznawany dla pierwszego drukarza lubelskiego, w konkursie Książka Roku 2015, Lublin – Lubelszczyzna, w kategorii: Lublin – wydawnictwo monograficzne, za publikację Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w latach 1944–1989. Zarys dziejów uczelni w warunkach PRL,
• 2016 – Nominacja do tytułu Książki Historycznej Roku, Nagrody im. Oskara Haleckiego, w kategorii najlepsza książka naukowa poświęcona dziejom Polski i Polaków w XX wieku, za książkę Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w latach 1944–1989. Zarys dziejów uczelni w warunkach PRL,
• 2021 – Wawrzyn Pawła Konrada, w konkursie Książka Roku 2020, Lublin – Lubelszczyzna, w kategorii: Lubelszczyzna – wydawnictwo albumowe, za książkę Dzieje Lubelszczyzny 1918–1939. Album,
• 2022 – Srebrny Krzyż Honorowy Związku Piłsudczyków Rzeczypospolitej Polskiej,
• 2024 – Medal Komisji Edukacji Narodowej,
• 2024 – Wyróżnienie za zasługi dla Wydziału Lotnictwa Lotniczej Akademii Wojskowej, w związku z 30-leciem powstania Wydziału.

Te nagrody i odznaczenia odzwierciedlają nie tylko osobiste osiągnięcia Marcina Kruszyńskiego, ale również jego zaangażowanie w projekty badawcze oraz edukacyjne, które mają na celu promowanie wiedzy o historii Polski.

---

Oceń: Marcin Kruszyński

---