Aleksander Ładnowski, noszący herb Ślepowron, to postać, która swoje życie związane z teatrem rozpoczęła w 1815 roku w Lublinie, a zakończyła w Krakowie w 1891 roku. Był nie tylko aktorem komicznym, ale także dramaturgiem i reżyserem teatralnym.
W ciągu swojego życia Aleksander Ładnowski brał udział w wielu grupach teatralnych, które działały na terenie Królestwa Polskiego oraz w Galicji w XIX wieku. Od 1842 do 1850 roku występował na scenach krakowskich. Jego kariera zawodowa obejmowała także funkcję reżysera w Teatrze Borkowskiego w Stanisławowie w 1851 roku, a w 1856 roku miał zaszczyt wystąpić w Wiedniu w zespole teatralnym Juliusza Pfeiffera.
W latach 1857-1865 Ładnowski kontynuował swoją karierę artystyczną w Galicji, grając m.in. w Tarnowie, Nowym Sączu, Rzeszowie oraz Czerniowcach. W 1865 roku postanowił założyć własną grupę teatralną, a później osiedlił się na stałe w Krakowie, gdzie występował w Teatrze Miejskim. Jego prace reżyserskie obejmowały współpracę z uznanymi osobistościami, takimi jak Adam Skorupka oraz Stanisław Koźmian.
Oprócz bycia aktorem i reżyserem, Aleksander Ładnowski również pisał dramaty, z których większość miała charakter komiczny (krotochwil). Chociaż jego utwory nie zawsze cechowały się wysokim poziomem literackim, zdobyły dużą popularność dzięki znakomitym interpretacjom, w które zaangażowani byli aktorzy tacy jak Helena Modrzejewska czy Józef Dams.
Interesował się również tematyką historyczną, co oddawało szeroki wachlarz jego twórczości. Aleksander Ładnowski był żonaty z aktorką Rosalie Brzozowską. Ich syn, Bolesław Ładnowski, również związał swoje życie z teatrem, pełniąc funkcje aktora oraz reżysera w teatrach w Krakowie, Warszawie i Lwowie. Córka Aleksandra Rakiewicz również podążała śladami ojca w świecie sztuki.
Po śmierci Aleksandra Ładnowskiego, jego ostatnim miejscem spoczynku stał się krakowski cmentarz Rakowicki, gdzie został pochowany z należnymi honorami, pozostawiając po sobie богатą dziedzictwo w polskim teatrze.
Wybrane utwory
Oto wybór znaczących dzieł Aleksandra Ładnowskiego, które pokazują jego twórczość i różnorodność form artystycznych:
- Kimedja pod tytułem Żiwy i umarły, czyli Powstanie na Kuszer albo Psy wilka pożarły lub Tajfel Lorbe Fuszer,
- Stach i Zośka. Komedjo-opera w 1 akcie,
- Lokaj za pana. Monodram w 1 akcie ze śpiewami i tańcami,
- Wesele na Prądniku. Obrazek ludowy w 2 odsłonach ze śpiewami i tańcami,
- Eudoxja Czartoryjska. Księżniczka na Klewaniu, czyli Tatarzy na Podolu. Powieść historyczna udramatyzowana wierszem w 6 obrazach,
- Wiesław. Dramat historyczny w 5 aktach,
- Barbara Rusinowska, czyli Zbójcy Gór Święto-Krzyzkich. Dramat historyczny w 5 aktach,
- Zosia druhna. Monodram w 1 akcie ze śpiewami,
- Sukcessja. Krotochwila w jednym akcie.
Przypisy
- AleksanderA. Ładnowski AleksanderA., Sukcessja : krotofilla w 1 akcie, wyd. 1862 [online], polona.pl [dostęp 24.10.2020 r.]
- AleksanderA. Ładnowski AleksanderA., Zosia druchna : monodram w 1 akcie ze śpiewkami, wyd. 1866 [online], polona.pl [dostęp 24.10.2020 r.]
- AleksanderA. Ładnowski AleksanderA., Barbara Rusinowska czyli Zbójcy Gór Święto-Krzyzkich : dramat historyczny w 5 aktach, wyd. 1862 [online], polona.pl [dostęp 24.10.2020 r.]
- AleksanderA. Ładnowski AleksanderA., Wiesław : dramat historyczny w 5 aktach, wyd. 1862 [online], polona.pl [dostęp 24.10.2020 r.]
- AleksanderA. Ładnowski AleksanderA., Eudoxya Czartoryjska, księżniczka na Klewaniu czyli Tatarzy na Podolu : powieść historyczna udramatyzowana wierszem w 6 obrazach, wyd. 1860 [online], polona.pl [dostęp 24.10.2020 r.]
- AleksanderA. Ładnowski AleksanderA., Wesele na Prądniku : obrazek ludowy w 2. odsłonach ze śpiewkami, wyd. 1868 [online], polona.pl [dostęp 24.10.2020 r.]
- AleksanderA. Ładnowski AleksanderA., Lokaj za pana : monodram w jednym akcie ze śpiewkami, wyd. 1859 [online], polona.pl [dostęp 24.10.2020 r.]
- AleksanderA. Ładnowski AleksanderA., Kimedja pod tytułem Żiwy i umarły czyli Powstanie na Kuszer albo Psy wilka pożarły lub Tajfel Lorbe Fuszer, wyd. 1848 [online], polona.pl [dostęp 24.10.2020 r.]
- Spis osób pochowanych na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie (osoby pochowane do 1939 r.). archive.is. [dostęp 06.05.2015 r.]
- Rakiewiczowa, Aleksandra Kazimiera. www.baza-nazwisk.de. [dostęp 06.05.2015 r.]
- Ładnowski Aleksander. www.gutenberg.czyz.org. [dostęp 06.05.2015 r.]
Pozostali ludzie w kategorii "Kultura i sztuka":
Piotr Suchora | Basia Stępniak-Wilk | Włodzimierz Kotarba | Wiesław Sawczuk | Marcin Wroński | Marian Rułka | Ryszard Kulm | Karolina Chełchowska | Lechosław Litwiński | Helena Bolińska-Gloksin | Efraim Mandelbaum | Stanisław Mazuś | Andrzej Turczyński | Milena Wójtowicz | Waldemar Malicki | Jacek Giszczak | Łukasz Rodakiewicz | Barbara Kowalska | Tallib | Małgorzata KrasowskaOceń: Aleksander Ładnowski