Bohdan Stefanowski

---

Życiorys

Bohdan Stefanowski, syn inżyniera gubernialnego Adama Stefanowskiego oraz Zofii z Kamińskich, rozpoczął swoją edukację w 1893 roku w rosyjskim gimnazjum w Lublinie. Następnie kontynuował naukę w Lwowie w szkole realnej, gdzie w 1901 roku zyskał świadectwo dojrzałości z odznaczeniem. W 1905 roku ukończył studia na Wydziale Budowy Maszyn Szkoły Politechnicznej we Lwowie.

Po zakończeniu nauki nauczył się praktycznych umiejętności w przemyśle, specjalizując się w zagadnieniach związanych z gospodarką cieplną. Dążył do pogłębiania swej wiedzy, spędzając kilka lat pod patronatem prof. Molliera w Dreźnie oraz prof. Jossego na Politechnice Berlińskiej w Charlottenburgu.

W 1910 roku powrócił do Lwowa, dołączając do pracy naukowej w Katedrze Teorii Maszyn Cieplnych, kierowanej przez prof. Tadeusza Fiedlera. W tym miejscu doktorował się, a jako docent wykładał pomiary maszynowe i młynarstwo. W 1913 roku prof. Fiedler powierzył mu odpowiedzialność za budowę planowanego Laboratorium Maszynowego, jednakże wybuch I wojny światowej pokrzyżował te plany oraz przerwał jego działalność naukową. Okres wojenny spędził na terenie Rosji.

W 1918 roku przeniósł się do Warszawy, gdzie objął kierownictwo w Katedrze Termodynamiki Technicznej oraz Laboratorium Maszyn na Politechnice Warszawskiej. Pod jego przewodnictwem laboratorium zdobyło uznanie i wysokie standardy europejskie. 15 sierpnia 1923 roku uzyskał tytuł profesora zwyczajnego. Katedra oraz Laboratorium stały się dynamicznymi ośrodkami działalności naukowej. W latach 1928-1929 pełnił funkcję dziekana Wydziału Mechanicznego, a następnie wielokrotnie był wybierany na reprezentanta swojego wydziału w Senacie Politechniki Warszawskiej.

W 1933 roku wstąpił do Tymczasowego Komitetu Doradczo-Naukowego. Stefanowski był też uznawanym wykładowcą, a w okresie międzywojennym pisał podręczniki z zakresu termodynamiki, gospodarki cieplnej oraz chłodnictwa. Jego prace były jednymi z pierwszych publikacji w tej tematyce w języku polskim. Publikował wiele artykułów dotyczących teorii spalania, właściwości paliw oraz krążenia chłodniczego. Angażował się w działalność w organizacjach technicznych, uzyskując członkostwo w 66 rzeczywistej Akademii Nauk Technicznych w Warszawie, jak również w Polskiej Akademii Umiejętności w Krakowie.

W trakcie okupacji kontynuował działalność edukacyjną w tajnych kompletach oraz na Staatliche Technische Fachkurse. Podczas powstania warszawskiego odniósł rany, a po częściowej rekonwalescencji osiedlił się w Częstochowie, gdzie doczekał zakończenia wojny.

W 1945 roku został organizatorem i rektorem Politechniki Łódzkiej, gdzie powołał Katedrę Techniki Cieplnej oraz Laboratoryjny podobieństwo. W 1949 roku wrócił do Warszawy, gdzie zrewitalizował Laboratorium Techniki Cieplnej, a w 1951 roku rozpoczął budowę gmachu Instytutu Techniki Cieplnej, której planowanie zaczął już w 1939 roku. Budowa zakończyła się w 1954 roku, a sam Instytut powołano dopiero w 1961 roku, po jego odejściu na emeryturę.

Po powołaniu Polskiej Akademii Nauk, Stefanowski został jej członkiem rzeczywistym. Aktywnie wspierał wielu doktorantów, a także nadzorował procesy habilitacyjne. Politechniki Warszawska oraz Łódzka nadały mu tytuł doktora honoris causa. W uznaniu jego wkładu w dziedzinę nauki, otrzymał Państwową Nagrodę Naukową.

Od 10 września 1918 roku był w związku małżeńskim z Marią Gabrielą z Jaxa-Kwiatkowskich, z którą miał troje dzieci: Jerzego, Marię oraz Adama. Zmarł w 1976 roku i spoczywa na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 185-3-16).

Publikacje (wybór)

Oto wybór publikacji autorstwa Bohdana Stefanowskiego, które miały istotny wpływ na rozwój dziedziny inżynierii i technologii cieplnej.

• Chłodnictwo, 1949,
• Termodynamika techniczna, 1949,
• Gospodarność cieplna siłowni, 1948,
• Pojęcie ciepła w rozwoju historycznym, 1963,
• Podstawy techniki cieplnej, 1977.

Ordery i odznaczenia

Bohdan Stefanowski, znany z licznych osiągnięć, został uhonorowany różnorodnymi odznaczeniami i medalami za swoją działalność.

• Order Sztandaru Pracy I klasy, przyznany 22 lipca 1949,
• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, nadany 11 grudnia 1958,
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, otrzymany 11 listopada 1936,
• Medal 30-lecia Polski Ludowej,
• Medal 10-lecia Polski Ludowej,
• Medal Komisji Edukacji Narodowej,
• Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego,
• Złota Odznaka Honorowa „Za Zasługi dla Warszawy”,
• Medal im. Mikołaja Kopernika Polskiej Akademii Nauk, przyznany 12 marca 1974,
• Medal Politechniki Warszawskiej,
• Odznaka „Zasłużony Nauczyciel Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej”,
• Złota Odznaka ZNP – Związku Nauczycielstwa Polskiego,
• Odznaka „Zasłużony dla Politechniki Łódzkiej”,
• Złota Odznaka Honorowa NOT – Naczelnej Organizacji Technicznej,
• Złota Odznaka Honorowa SIMP – Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Mechaników Polskich,
• Złota Odznaka Honorowa SEP – Stowarzyszenia Elektryków Polskich,
• Honorowa Odznaka miasta Łodzi.

Upamiętnienie

Nazwisko Bohdana Stefanowskiego znalazło swoje miejsce na pomniku poświęconemu akcji V1 i V2, który został odsłonięty w 1991 roku przed gmachem Wydziału Elektroniki i Technik Informacyjnych Politechniki Warszawskiej.

Profesor Bohdan Stefanowski jest również patronem jednej z ulic w Łodzi, przy której od 1983 roku stoi jego pomnik, stworzony przez uznaną artystkę Krystynę Fałdygę-Solską.

---

Oceń: Bohdan Stefanowski

---