Janusz Optołowicz

W 1936 roku, po ukończeniu gimnazjum w Lublinie, zdał maturę i zaczął pracować w administracji miejskiej, co kontynuował także w trudnych latach okupacji. Po zakończeniu II wojny światowej, w 1950 roku, ukończył studia etnograficzne na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej. W trakcie tych studiów nawiązał bliską współpracę z profesorem Józefem Gajkiem, który docenił jego talent i powierzył mu obowiązki zastępcy asystenta w Katedrze Etnografii i Etnologii. Dzięki temu Optołowicz miał okazję prowadzić zajęcia dla młodszych studentów jeszcze przed uzyskaniem dyplomu.

Po rozpoczęciu pracy w Muzeum Okręgowym w Lublinie w 1951 roku, od 1952 roku objął kierownictwo nad Działem Etnograficznym. W ramach swoich obowiązków był również odpowiedzialny za kierowanie różnymi placówkami muzealnymi, takimi jak te w Kozłówce i Zamościu. Od 1952 do 1968 roku pełnił funkcję zastępcy dyrektora muzeum, wykazując się aktywnością w organizacji działalności danej instytucji.

Optołowicz z zaangażowaniem prowadził badania terenowe, przemierzając Lubelszczyznę w poszukiwaniu wartościowych eksponatów. Był autorem scenariuszy do ponad 20 wystaw i organizatorem licznych konkursów dotyczących regionalnej sztuki ludowej, dla których opracowywał katalogi oraz informatory. Jego współpraca z twórcami oraz dotychczasowe realizacje miały istotne znaczenie dla zakupu eksponatów i kreacji nowoczesnych wystaw.

W dziedzinie badań naukowych szczególnie interesowały go zagadnienia związane z budownictwem i przemysłem ludowym. Opracował m.in. publikacje takie jak „Przemysł ludowy Lubelszczyzny” (1952) oraz „Garncarstwo południowo-wschodniej Lubelszczyzny” (1957, wspólnie z Teresą Karwicką). Inne jego znaczące prace to „Budownictwo wiejskie w powiecie lubelskim” (1962) oraz „Sitarstwo, łubiarstwo i włosiankarstwo biłgorajskie” (1968). Działał również jako redaktor ”Studiów i Materiałów Lubelskich” oraz na łamach lokalnej prasy.

Jako członek Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego, Optołowicz zasiadał także w zarządzie głównym i miał istotny wpływ na rozwój etnografii w regionie. Ukoronowaniem jego zasług były liczne odznaczenia, w tym odznaka „Za opiekę nad zabytkami” i tytuł „Zasłużony Działacz Kultury”.

W życiu prywatnym Janusz Optołowicz był mężem Janiny Piżewicz i ojcem dwojga dzieci. Odszedł z tego świata 14 września 1972 roku w Lublinie, a jego miejsce spoczynku znajduje się na cmentarzu przy ulicy Lipowej, gdzie nagrobek zaprojektował znany lubelski plastyk i etnograf Henryk Zwolakiewicz.