Wanda Półtawska

---

Życiorys

Wanda Półtawska spędziła znaczną część swojego młodzieńczego życia w Szkole Sióstr Urszulanek Unii Rzymskiej w Lublinie, w której kształtowała swoje poglądy oraz zainteresowania. Przed wybuchem II wojny światowej angażowała się w działalność harcerską, będąc członkinią IV Lubelskiej Drużyny Żeńskiej im. Orląt Lwowskich. Już w wieku 15 lat objęła odpowiedzialną rolę drużynowej.

Okres II wojny światowej

Po wybuchu konfliktu zbrojnego, współpracując z grupą harcerek, Półtawska włączyła się w działalność pomocniczą oraz konspiracyjną, pełniąc rolę łączniczki i aktywnie uczestnicząc w tajnym nauczaniu. Niestety, jej działalność została przerwana, kiedy 17 lutego 1941 roku została aresztowana przez Gestapo i osadzona na zamku w Lublinie. Tam poddawana była brutalnym przesłuchaniom i torturom w lubelskim areszcie „Pod Zegarem”. 21 września 1941 roku, osądzona na wyrok śmierci, została przewieziona do obozu koncentracyjnego Ravensbrück, gdzie stała się ofiarą niehumanitarnych eksperymentów medycznych, które prowadzone były przez niektórych niemieckich lekarzy. Krakowska akta dotycząca jej przetrzymywania zakończyła się w obozie Neustadt-Glewe, gdzie przebywała aż do 7 maja 1945 roku.

Działalność naukowa i medyczna

W 1951 uzyskała dyplom medyczny na Uniwersytecie Jagiellońskim, a później zrealizowała obie specjalizacje oraz doktorat z psychiatrii w 1964 roku. W latach 1952-1969 pełniła funkcję adiunkta w Klinice Psychiatrycznej Akademii Medycznej w Krakowie. Równocześnie, w okresie 1955–1997, uczyła medycyny pastoralnej na Papieskim Wydziale Teologicznym w Krakowie, a w latach 1964-1972 pracowała w Poradni Wychowawczo-Leczniczej przy Katedrze Psychologii UJ. W 1967 roku założyła Instytut Teologii Rodziny, który kierowała przez 33 lata, jednocześnie będąc profesorem. W latach 1981–1984 prowadziła wykłady w Instytucie Studiów nad Małżeństwem i Rodziną im. Jana Pawła II w Rzymie.

W lutym 1966 roku badała przypadek Karola Kota, mordercy, który zyskał miano „Wampira z Krakowa”, stawiając mu diagnozę „nałogowego onanizmu”. Później zaleciła mu przyjmowanie witaminy B. Prowadziła także badania na temat tzw. dzieci oświęcimskich, osób, które jako dzieci znajdowały się w obozach koncentracyjnych. W kwietniu 1969 roku zdecydowała się opuścić Klinikę, aby skoncentrować się na poradnictwie małżeńskim i rodzinnym. W bazie danych medycznych Medline zarejestrowano pięć jej publikacji w języku polskim oraz jedną w angielskim.

Działalność społeczna

W 1995 roku, z okazji pięćdziesiątej rocznicy wyzwolenia obozu Ravensbrück, Półtawska zaangażowała się w kampanię dotyczącą tablicy pamiątkowej dla Polek, które były więźniarkami obozu oraz ofiarami niemieckich lekarzy. Tablica ta została odsłonięta w 1997 roku. Uczestniczyła także w pracach Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce oraz w działalności Zespołu Wspierania Radia Maryja w Służbie Bogu, Kościołowi i Ojczyźnie. Była redaktorką „Źródła. Tygodnika Rodzin Katolickich” oraz autorką licznych prac pedagogicznych. Przez dekadę zasiadała w radzie miasta Krakowa, a w 2010 roku podpisała list otwarty do rządu RP w obronie tradycyjnych wartości rodzinnych, sprzeciwiając się legalizacji związków homoseksualnych oraz adopcji dzieci przez pary jednopłciowe. Jej zdanie na ten temat opisywało, że takie działania stanowią atak na wolność słowa i przekonań.

W maju 2014 roku była autorką Deklaracji wiary lekarzy katolickich oraz studentów medycyny dotyczącej płciowości i płodności ludzkiej. Półtawska stanowczo opowiadała się za nierozerwalnością małżeństwa oraz wyrażała przeciwko aborcji i antykoncepcji, porównując działania lekarzy wykonujących te zabiegi do wydarzeń, które miały miejsce podczas Holocaustu. W swoich kontrowersyjnych wypowiedziach stwierdziła, że pacjentki korzystające z metody in vitro są porównywalne do krów. W czasie pandemii COVID-19 krytykowała wprowadzone środki ochrony, stwierdzając, że maski nie są w stanie ochronić ludzi przed wirusami.

Przyjaźń z Karolem Wojtyłą

Półtawska jest znana z bliskiej przyjaźni z Karolem Wojtyłą, o czym świadczy korespondencja, jaka miała miejsce w 1962 roku. Arcybiskup poprosił włoskiego zakonnika, Ojca Pio, o modlitwę w intencji uzdrowienia Wandy z choroby nowotworowej, a późniejsze podziękowania papieża za wkład w jej zdrowie stanowiły dowód na skuteczność tej modlitwy. Ich korespondencja trwała aż do śmierci Jana Pawła II i miała kluczowe znaczenie w procesie beatyfikacyjnym. W związku z jej przyjaźnią z papieżem Półtawska mogła także przedstawić mu sprawy dotyczące arcybiskupa poznańskiego Juliusza Paetza.

O jej relacji z Karolem Wojtyłą opowiada książka „Beskidzkie rekolekcje”, która zawiera zbiór ich korespondencji sięgającej niemal 50 lat. Rękopis został przedstawiony do zgody w Procesie Beatyfikacyjnym Jana Pawła II w Rzymie, gdzie komisja nie zgłosiła żadnych obiekcji.

Życie prywatne

Półtawska była córką Adama Franciszka Wojtasika oraz Anny z domu Chaber. Jej mąż, Andrzej Półtawski, (1923–2020) był profesorem filozofii, wykładającym na Uniwersytecie Jagiellońskim oraz na Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie. Para wychowywała cztery córki.

Wanda Półtawska zmarła 24 października 2023 roku w Krakowie, w wieku prawie 102 lat. Jej pogrzeb miał charakter państwowy i rozpoczął się 31 października 2023 roku mszą św. w bazylice Mariackiej, pod przewodnictwem kard. Stanisława Dziwisza, po czym została pochowana obok swojego męża na krakowskim Cmentarzu Salwatorskim.

Członkostwo w organizacjach

Wanda Półtawska aktywnie uczestniczyła w różnych organizacjach, co świadczy o jej zaangażowaniu oraz wpływie na życie społeczne i kulturalne.

• od 1983 członkini Papieskiej Rady ds. Rodziny,
• od 1994 członkini Papieskiej Akademii Życia,
• konsultantka Papieskiej Rady ds. Pracowników Służby Zdrowia,
• członkini Unii Pisarzy Medyków,
• członkini Katolickiego Stowarzyszenia Dziennikarzy,
• była wieloletnia członkini Zespołu Wspierania Radia Maryja w Służbie Bogu, Kościołowi, Ojczyźnie i Narodowi Polskiemu.

Publikacje

Publikacje naukowe

W literaturze naukowej, Wanda Półtawska ma na swoim koncie szereg ważnych publikacji, które bezpośrednio przyczyniły się do badań związanych z ludzką psychiką oraz doświadczeniami wojennymi. Wśród nich można wyróżnić:

• (1978) Stany hipermnezji napadowej u byłych więźniów obserwowane po 30 latach,
• (1967) Stany hipermnezji napadowej (Na marginesie badań tzw. „dzieci oświęcimskich”),
• (1966) Wyniki badań psychiatrycznych osób urodzonych lub więzionych w dzieciństwie w hitlerowskich obozach koncentracyjnych,
• (1957) Dr Władysław Stryjeński ur. 1889 r., zm. 1956 r.,
• (1956) Clinical observations on agenesis of the pellucid septum,
• (1996) The responsibility of the medical doctor and the life of the patient.

Książki

Wanda Półtawska jest również autorką wielu książek, które łączą w sobie tematy zdrowia psychicznego, miłości oraz relacji międzyludzkich. Poniżej przedstawiamy niektóre z jej znaczących dzieł:

• I boję się snów. Wyd. Edycja Świętego Pawła Częstochowa 1998 (wydanie IV). ISBN 83-7168-202-6,
• Homoseksualizm – sprawa prywatna?. Wyd. Jedność 1998; praca zbiorowa: Wanda Półtawska, Bogdan Gierdziewicz, Wiesław Kryczka, Krystyna Kluzowa. ISBN 83-7224-056-6,
• And I am afraid of my dreams (tłum. I boję się snów). New York: Hippocrene Books, 1989. ISBN 0-87052-745-2,
• Samo życie Wyd. Edycja Świętego Pawła Częstochowa 1994, 2004,
• Z prądem i pod prąd. Wyd. Edycja Świętego Pawła Częstochowa 2001. ISBN 83-7168-178-X,
• Jestem odpowiedzialny za swój kwiat. (wyd. kasetowe),
• Stare Rachunki Wyd. Edycja Świętego Pawła, Częstochowa 2001. ISBN 83-7168-447-9,
• By rodzina była Bogiem silna… Wyd. Edycja Świętego Pawła, Częstochowa 2004. ISBN 83-7168-643-9,
• Przygotowanie do małżeństwa WAM Kraków, wydania: 1988, 1993, 1996, 1998, 2000 (ISBN 83-7097-678-6), 2002. Nowe wydanie pod tytułem: Eros et iuventus!, Wyd. Edycja Świętego Pawła, Częstochowa 2009, ISBN 978-83-7424-698-9,
• Przed nami miłość. Wyd. Edycja Świętego Pawła, Częstochowa 2001. ISBN 83-7168-466-5,
• Ekspertyza sądowo-psychiatryczna w postępowaniu spadkowym testamentowym. Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1974,
• I boję się snów (audiobook mp3). Czyta Czesława Monczka, Wyd. Edycja Świętego Pawła Częstochowa 2008,
• Beskidzkie rekolekcje. Dzieje przyjaźni księdza Karola Wojtyły z rodziną Półtawskich, Wyd. Edycja Świętego Pawła, Częstochowa 2009, ISBN 978-83-7424-572-2,
• Miłość, Małżeństwo, Rodzina, w pracy zb. pod red. F. Adamskiego, Wydawnictwo PETRUS, Kraków 2010,
• Wychowanie w rodzinie, w pracy zb. pod red. F. Adamskiego, Wydawnictwo PETRUS, Kraków 2010,
• „Duśka” Filmowa opowieść o wyjątkowej kobiecie (DVD) – film dokumentalny o Wandzie Półtawskiej. reż. Wanda Różycka-Zborowska, Wyd. Edycja Świętego Pawła, Częstochowa 2011,
• Jeden pokój. Rozmowy na podstawie filmu Pawła Zastrzeżyńskiego „Jeden pokój” (książka + DVD). Wyd. Edycja Świętego Pawła, Częstochowa 2011,
• Uczcie się kochać, wydawnictwo Edycja Świętego Pawła, 2015. ISBN 978-83-7797-483-4.

Ordery, odznaczenia, nagrody i wyróżnienia

Wanda Półtawska to wybitna postać, której działalność została doceniona poprzez szereg wyróżnień i nagród. Jej osiągnięcia w różnych dziedzinach są dowodem na zaangażowanie w pracę na rzecz innych.

• Złota Odznaka „Za pracę dla miasta Krakowa” (1964),
• Medal „Pro Ecclesia et Pontifice” (1981),
• Doctor honoris causa Notre Dame Pontifical Catechetical Institute w Arlington, Wirginia (1987),
• Krzyż Komandorski Orderu Świętego Grzegorza Wielkiego (1999),
• Medal Senatu Rzeczypospolitej Polskiej (1999),
• Medal Świętej Jadwigi Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie (1999),
• Medal Prezydenta Miasta Lublin (2006),
• Nagroda im. Eugena Bolza (2006),
• Honorowy Obywatel Siedlec (26.10.2007),
• Doctor honoris causa KUL (9.06.2008),
• Nagroda im. Antona Neuwirtha Słowackiego Stowarzyszenia Forum Życia za obronę życia w kategorii osobowość zagraniczna (27 marca 2009),
• Honorowy Obywatel Świdnika (28.06.2009),
• Honorowy Obywatel Lublina (19.11.2009),
• Fides et ratio – za konsekwentną obronę życia,
• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski – w uznaniu wybitnych zasług w upamiętnianiu prawdy o wojennych losach Polaków, za ogromny wkład w rozwój katolickiej nauki społecznej oraz osiągnięcia w pracy naukowo-badawczej w dziedzinie psychiatrii, za dawanie świadectwa miłości do człowieka i niesienie pomocy osobom potrzebującym (2012),
• Medal Kochaj i Służ – przyznawany przez Parafię Rzymsko-Katolicką św. Maksymiliana Kolbe w Lublinie „tym, którzy przejawiają wyjątkową aktywność w czynieniu dobra, niosą pomoc, krzewiąc idee chrześcijańskie” (2014),
• Medal i tytuł Honorowy Obywatel Miasta Limanowej (13.02.2016),
• Order Orła Białego (28 kwietnia 2016),
• Honorowy Obywatel Miasta Zakopane (5 czerwca 2017),
• Medal 700-lecia Miasta Lublin (19 października 2017),
• Tytuł i nagroda Kustosz Pamięci Narodowej (2019),
• Złota Odznaka Honorowa Województwa Małopolskiego – Krzyż Małopolski (2019),
• Wielka Nagroda Honorowa im. Witolda Hulewicza (25 listopada 2020),
• „Świadek Historii” (2018),
• Odznaka Honorowa za Zasługi dla Ochrony Praw Dziecka (2019),
• Medal „Pro Bono Poloniae” (2021),
• Honorowa Obywatelka Stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa (2022),
• Złoty Medal „Zasłużony dla Nauki Polskiej Sapientia et Veritas” (2023) pośmiertnie.

Upamiętnienie

W marcu 2023 Oddział Noworodkowy Szpitala na Siemiradzkiego im. R. Czerwiakowskiego w Krakowie został nazwany imieniem Wandy Półtawskiej. Patronka miała zaszczyt oficjalnie otworzyć nową placówkę.

---

Oceń: Wanda Półtawska

---