Zygmunt Puławski

---

Życiorys

Zygmunt Puławski, syn Wojciecha, który pracował jako robotnik w fabryce maszyn rolniczych oraz Kazimiery z Szumiłłów, pochodził z licznej rodziny, mając trójkę rodzeństwa. Wyróżniał się jako uczeń, kończąc Szkołę Handlową Męską im. A. i J. Vetterów w Lublinie z doskonałymi wynikami. W czasie nauki wspierał się finansowo, udzielając korepetycji. W 1920 roku ukończył maturę, a latem, w trakcie wojny polsko-radzieckiej, podjął decyzję o dobrowolnym zgłoszeniu się do batalionu harcerskiego.

Jesień 1920 roku zastała go na studiach na Wydziale Mechanicznym Politechniki Warszawskiej. Tam angażował się w Sekcję Lotniczą przy Kole Mechaników Studentów PW, skupiając się na konstrukcji szybowców. Jego pierwszym samodzielnym projektem był szybowiec SL-3, który miał zaszczyt wziąć udział w II Wszechpolskim Konkursie Szybowców, odbywającym się na Oksywiu w Gdyni. Jego pracowitość i techniczne umiejętności szybko zwróciły na siebie uwagę. W 1924 roku, projekt samolotu stworzony przez Puławskiego zdobył uznanie w konkursie ogłoszonym przez Ministerstwo Spraw Wojskowych. Ukończenie studiów miało miejsce w 1925 roku, po czym rozpoczął praktyki w słynnych zakładach Breguet we Francji.

Po powrocie do kraju, rozpoczął swoją karierę wojskową w lotnictwie, kończąc Szkołę Podchorążych Rezerwy Lotnictwa w Poznaniu oraz Szkołę Pilotów w Bydgoszczy. Mimo szkoleń, nigdy nie był uznawany za utalentowanego pilota. Od 1927 roku pełnił rolę głównego konstruktora w Centralnych Warsztatach Lotniczych w Warszawie, które później przekształcono w PZL. W tym okresie nowy rząd zadecydował o krajowej produkcji samolotów, rezygnując z zakupów w Francji. Puławski był również aktywnym członkiem Aeroklubu Warszawskiego, co dodatkowo potwierdzało jego oddanie dziedzinie lotnictwa.

Na zlecenie polskich władz wojskowych opracował nowoczesny samolot myśliwski PZL P.1, który był metalowym górnopłatem wyposażonym w silnik rzędowy chłodzony cieczą. W tej konstrukcji wprowadził innowacyjne rozwiązania, takie jak skrzydło pocienione przy kadłubie oraz załamane w formie skrzydła mewy, które umożliwiało doskonałą widoczność z kokpitu. Dodatkowo, lżejsza i bardziej wytrzymała konstrukcja była znana jako „polski płat” lub płat Puławskiego. Innym istotnym innowacyjnym rozwiązaniem było podwozie nożycowe z amortyzatorami ukrytymi w kadłubie, co znacznie zmniejszało opór aerodynamiczny. PZL P.1 był pierwszym samolotem, który zjechał z taśmy nowo powstałych zakładów PZL oraz jednym z niewielu całkowicie metalowych samolotów myśliwskich na świecie.

Prototyp, który oblatano w 1929 roku, zyskał wielkie zainteresowanie na międzynarodowej arenie, jednak nie przeszedł do produkcji, ustępując miejsca kolejnym modelom myśliwców Puławskiego, które były przystosowane do silnika gwiazdowego. Rozwinięciem P.1 był model PZL P.6, który oblatano w 1930 roku i z powodzeniem prezentowano m.in. we Francji oraz USA, gdzie odniósł znaczące sukcesy w zawodach lotniczych. Szeroko opisano go jako jeden z najlepszych myśliwców swoich czasów na świecie. Ulepszona wersja, PZL P.7, zostały wyprodukowane w liczbie 150 egzemplarzy dla polskiego lotnictwa wojskowego. W latach 1930-1931 Puławski rozpoczął prace nad nowym modelem PZL P.8, który powrócił do silników rzędowych, jednak jego produkcja nie została zrealizowana, gdyż polski przemysł lotniczy skupił się na silnikach gwiazdowych.

W 1930 roku Puławski otrzymał zlecenie na dalszy rozwój P.6 z silnikiem o większej mocy, co doprowadziło do prac nad PZL P.11. Jego życie dobiegło końca tragicznie 21 marca 1931 roku, kiedy to zginął w katastrofie samolotu amfibii PZL.12, który był jego prywatnym projektem realizowanym w wolnym czasie. W czasie testów, pilotowany przez Puławskiego samolot, po wykonaniu zakrętu przy silnym wietrze, spadł na ulicę w warszawskiej dzielnicy Ochota, w okolicy zbiegu ulic Sękocińskiej i Kaliskiej. Jego śmierć była wielką stratą dla polskiego lotnictwa, gdyż utracono jednego z najzdolniejszych inżynierów konstrukcji lotniczych.

Po jego odejściu, projekt PZL P.11 został zakończony i zmodyfikowany przez Wsiewołoda Jakimiuka, tworząc podstawowy myśliwiec dla polskiego lotnictwa w drugiej połowie lat 30., niestety nie doczekał się on należytej kontynuacji. Na podstawie serii myśliwców opracowanych przez Puławskiego powstał także model eksportowy PZL P.24, charakteryzujący się jednak następującymi lepszymi osiągami.

Dalszy los konstrukcji Puławskiego

Na początku litera P w projektach realizowanych przez Państwowe Zakłady Lotnicze była zarezerwowana wyłącznie dla inżyniera Zygmunta Puławskiego. Istniały jednak wskazania, że symbol ten mógł być także związany z samolotami myśliwskimi, co potwierdzają różne źródła. Jednak bardziej prawdopodobne jest, że litera ta odnosiła się bezpośrednio do nazwiska wybitnego konstruktora.

Po zakończeniu II wojny światowej zasada ta była kontynuowana, wówczas samoloty zaprojektowane przez prof. inż. Tadeusza Sołtyka były oznaczane literami TS, co odzwierciedlało jego inicjały.

Konstrukcje Zygmunta Puławskiego

W niniejszym fragmencie przedstawiamy znaczące konstrukcje Zygmunta Puławskiego, które miały duże znaczenie w historii polskiego lotnictwa.

PZL P.1	prototyp myśliwca, górnopłat z jednym silnikiem, 1929/-
PZL P.2	projekt myśliwca, górnopłat z jednym silnikiem, 1930/-
PZL P.6	prototyp myśliwca, górnopłat z jednym silnikiem, 1930/-
PZL P.7	myśliwiec, górnopłat z jednym silnikiem, 1930/1932
PZL P.8	prototyp myśliwca, górnopłat z jednym silnikiem, 1931/-
PZL P.9	projekt myśliwca, górnopłat z jednym silnikiem, 1931/-
PZL P.10	projekt myśliwca, górnopłat z jednym silnikiem, 1929/-
PZL P.11	myśliwiec, górnopłat z jednym silnikiem, 1931/1934
PZL.12	samolot-amfibia, górnopłat z jednym silnikiem, 1931

---

Oceń: Zygmunt Puławski

---