Józef Szanajca

---

Życiorys

Józef Szanajca był niezwykle utalentowanym architektem, który pochodził z rodziny aptekarskiej. Jego ojcem był Ludwik Szanajca, a matką Maria Szczurkowska. W 1919 roku ukończył Szkołę Handlową Zgromadzenia Kupców Miasta Lublina, gdzie zdał maturę, a następnie podjął studia na Politechnice Warszawskiej.

W okresie międzywojennym, Szanajca był aktywnym członkiem grupy architektonicznej Praesens, w której wyrażał swoje fascynacje funkcjonalizmem, konstruktywizmem oraz ideami związanymi z Bauhasem. W 1927 roku uzyskał tytuł inżyniera architekta na warszawskiej politechnice. Był również filistrem Polskiej Korporacji Akademickiej Welecja. W latach 1929-1939 pełnił funkcję starszego asystenta w Katedrze Projektowania Hal Przestrzennych na Politechnice Warszawskiej.

W latach 1929-1933 działał jako projektant w ZUS, a później, od 1935 roku do 1939 roku, pracował na stanowisku rzeczoznawcy w Towarzystwie Kredytowym miasta Warszawy. Współpracował z wieloma znamienitymi postaciami polskiej architektury, w tym na stałe z Bohdanem Lachertem oraz dorywczo z Stanisławem Brukalskim, Lechem Niemojewskim oraz Włodzimierzem Winklerem.

Pomimo wady kręgosłupa, która uniemożliwiła mu pełną mobilizację w 1939 roku, Józef Szanajca zgłosił się jako ochotnik do wojska, by pełnić rola kierowcy. Niestety, zginął 24 września 1939 roku w rejonie Płazowa, niedaleko Tomaszowa Lubelskiego. Jego ciało spoczywa w Rudzie Różanieckiej, a później przeniesiono go do zbiorowej mogiły wojskowej w Zamościu, w obrębie Rotundy Zamojskiej.

O życiu i twórczości Józefa Szanajcy można przeczytać w biografii, która ukazała się w 2015 roku nakładem wydawnictwa Czarne. Książka, zatytułowana Lachert i Szanajca. Architekci awangardy, została napisana przez Beatę Chomątowską i skupia się na współpracy Szanajcy z Bohdanem Lachertem.

Dyplomy i wyróżnienia

Józef Szanajca zdobył szereg wyróżnień oraz dyplomów za swoje osiągnięcia w dziedzinie sztuki i architektury.

• 1928 w Warszawie,
• 1929 na I Państwowej Wystawie Krajowej w Poznaniu,
• 1930 w Budapeszcie,
• 1937 w Paryżu.

Współpracując przy różnorodnych projektach, Szanajca zyskał uznanie w formie nagród, których łączna liczba wygląda następująco: pierwsza – 17, druga – 10, trzecia – 4, czwarta – 3. Dodatkowo, siedem projektów zostało zakupionych, a jedna praca otrzymała „wzmiankę zaszczytną”.

Główne dzieła

Józef Szanajca to niezwykle uznawany architekt, którego działalność przyczyniła się do kształtowania architektury Warszawy w okresie międzywojennym. Jednym z jego najbardziej znaczących projektów była rola głównego architekta biura projektów Centralnego Dworca Pocztowego w latach 1933-1939.

Wśród jego kluczowych realizacji w Warszawie znajdują się:

• dom mieszkalny BGK przy Frascati 3,
• dom mieszkalny Państwowego Zakładu Emerytalnego oraz szpital PCK na Solcu,
• wille na Saskiej Kępie i Żoliborzu.
• współpraca w zakresie pawilonu polskiego na wystawie w Paryżu w 1937 roku (przy współpracy z B. Pniewskim, S. Brukalskim oraz B. Lachertem).

Upamiętnienie

Na warszawskiej Pradze-Północ znajduje się ulica oraz popiersie upamiętniające Józefa Szanajcę. To ważne miejsce dla mieszkańców, które przypomina o wkładzie architekta w rozwój Warszawy.

W roku 2016, dzięki inicjatywie Stowarzyszenia ŁADna Kępa, powstała Nagroda im. Bohdana Lacherta i Józefa Szanajcy, mająca na celu wyróżnienie najlepszych realizacji architektonicznych na Saskiej Kępie. To przedsięwzięcie podkreśla znaczenie, jakie miała ta dzielnica w twórczości Szanajcy oraz jej wpływ na polską architekturę.

---

Oceń: Józef Szanajca

---