Ignacy Baranowski

---

Życiorys

Ignacy Baranowski przyszedł na świat w Lublinie, w rodzinie związanej z prawnictwem. W 1851 roku zakończył naukę w gimnazjum, a następnie rozpoczął studia medyczne na Uniwersytecie w Dorpacie. Ukończył je w 1858 roku, zdobywając dyplom doktora medycyny. Wszedł w skład Konwentu Polonia i w latach 1859-1860 udał się na dalsze kształcenie. Swoje edukacyjne kroki stawiał w Berlinie, gdzie wszedł pod opiekę Rudolfa Virchowa, a także w Wiedniu, pod kierunkiem Karla von Rokitansky’ego i w Paryżu.

Pierwsze kroki w karierze zawodowej stawiał pod wpływem Włodzimierza Dybeka oraz Aleksandra Antoniego Le Bruna, przy czym największy wpływ na niego wywarł Tytus Chałubiński. Po przeniesieniu się do Warszawy, Baranowski objął stanowisko asystenta w Akademii Medyko-Chirurgicznej, współpracując z Chałubińskim oraz rozwijając idee analizy przypadków medycznych w szerokim kontekście biologicznym.

Jako wybitny naukowiec przyczynił się do wzrostu kultury, nauki i oświaty w Warszawie. Od 1862 roku pełnił funkcję adiunkta na Szkole Głównej Warszawskiej, a w 1869 roku uzyskał tytuł docenta w dziedzinie diagnostyki i terapii ogólnej. Po kilku latach pracy podjął wykłady z semiotyki chorób układu moczowego oraz z diagnostyki i terapii ogólnej w Cesarskim Uniwersytecie Warszawskim, gdzie w 1871 roku uzyskał tytuł profesora nadzwyczajnego.

W 1870 roku Baranowski założył prywatne seminarium dla nauczycielek, a sześć lat później stworzył czasopismo „Ateneum”, w którym brał aktywny udział jako współnakładca w latach 1876-1905. Został również członkiem honorowym Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk w 1891 roku. Jego podejście do medycyny łączyło nowoczesne metody z tradycyjnymi, stosując między innymi cupping oraz pijawki.

Jednak z powodu swojej patriotycznej postawy, w 1882 roku otrzymał naganę od rektora uczelni, co doprowadziło do pominięcia go w nadaniu tytułu profesora zwyczajnego i odebrania prawa do wykładania. W 1885 roku, na żądanie rosyjskiego kuratora Aleksandra Apuchtina, został zmuszony do przejścia na emeryturę i opuszczenia uniwersytetu. W 1900 roku na Uniwersytecie Jagiellońskim odbyła się ceremonia uhonorowania go tytułem doktora honoris causa medycyny.

Był aktywnie zaangażowany w rozwój Towarzystwa Naukowego Warszawskiego w jego wczesnych etapach, udostępniając lokal w swoim mieszkaniu przy Krakowskim Przedmieściu 7, które stało się pierwszą siedzibą TNW. W roku 1908 został honorowym członkiem tej instytucji, a w 1912 roku na jego cześć wybito okolicznościowy medal. W swoim testamencie przekazał znaczne fundusze (105 tys. rubli) na rzecz TNW, mając na celu rozwój funduszy imienia Jędrzeja Śniadeckiego oraz imienia Adama Naruszewicza.

Będąc członkiem Stronnictwa Polityki Realnej w 1914 roku, odpowiedział na telegram od wielkiego księcia Mikołaja Mikołajewicza Romanowa, potwierdzając, że wspólne poświęcenie krwi narodu polskiego oraz rosyjskiego stanie się fundamentem dla nowego życia w pokoju i przyjaźni obu narodów słowiańskich. Swą działalność kontynuował w Komisji Słownikowej Tymczasowej Rady Stanu, a także aktywnie uczestniczył w życiu społecznym.

Był kluczową postacią w tworzeniu Muzeum Tatrzańskiego, sanatorium przeciwgruźliczego w Zakopanem, a także przyczynił się do budowy Politechniki Warszawskiej. Był prominentnym działaczem Czytelni Zakopiańskiej, która po przekształceniu w 1904 roku stała się Biblioteką Publiczną. Pośród jej zostawców wyróżniali się tacy jak Piotr Chmielowski, Kazimierz Dłuski oraz Tadeusz Miciński, Wacław Tokarz, a także Marcin Woyczyński oraz Stefan Żeromski.

Ignacy Baranowski był postrzegany jako przedstawiciel „starszej” szkoły w polskiej filozofii medycyny. W jego życiu osobistym, był żonaty z Julią Bąkowską, znaną jako „Entuzjastka”, a także był stryjem Ignacego Tadeusza Baranowskiego. Po śmierci został uhonorowany tytułem profesora honorowego Uniwersytetu Warszawskiego, a jego księgozbiór trafił do Lublina: do Towarzystwa Lekarskiego oraz Biblioteki Publicznej imienia Hieronima Łopacińskiego. Na kamienicy przy Rynku 17, miejscu jego narodzin, umieszczono tablicę pamiątkową.

Ciekawostki

– W pięknym Zakopanem, w miejscu, gdzie dzisiaj krzyżują się ulice Jagiellońska i Kościuszki, zlecił w 1877 roku budowę domu Gustawowi Fingerowi.

– Wyjątkowa sława doktora Ignacego Baranowskiego jako medyka została uwieczniona przez Bolesława Prusa w jego znakomitej powieści „Anielka”.

– W Lublinie, w tej samej kamienicy, gdzie mieszkał Baranowski, przyszedł na świat Henryk Wieniawski (1835–1880) – uznawany za wybitnego skrzypka, kompozytora oraz pedagoga.

Publikacje

Ignacy Baranowski był autorem wielu znaczących dzieł, których tematyka dotyczyła istotnych kwestii społecznych i politycznych. Oto wybrane publikacje, które wpłynęły na myślenie o Polsce:

• Sprawa polska (1878),
• Obrachunki polityczne (1895),
• Równouprawnienie narodowości (1907),
• Pomnik na placu Zielonym w Warszawie (1917),
• Pamiętniki (1923).

Literatura uzupełniająca

W kontekście literatury uzupełniającej, istotnym źródłem informacji jest opracowanie Adama Wrzoska zawarte w Polskim Słowniku Biograficznym. Publikacja ta została wydana przez Polską Akademię Umiejętności w Krakowie w 1935 roku, na stronach 277–279.

Warto również wspomnieć o reprintcie tejże pracy, który ukazał się w 1989 roku dzięki Zakładowi Narodowemu im. Ossolińskich w Krakowie. Publikacja ta oznaczona jest numerem ISBN 83-04-03484-0.

---

Oceń: Ignacy Baranowski

---