Jan Maria Józef Rostworowski, znany również pod pseudonimami „Mat” oraz „Karo”, to postać, której życie i działalność stanowią ważny element historii Polski. Urodził się 3 października 1915 roku w Lublinie, gdzie spędził swoje wczesne lata. Jako podporucznik piechoty w Polskich Siłach Zbrojnych oraz Armii Krajowej, Rostworowski odegrał znaczącą rolę w walce o wolność Polski podczas II wojny światowej.
Rostworowski był nie tylko wojskowym, ale również cichociemnym, co podkreśla jego zaangażowanie w działalność konspiracyjną. Poza swoją rolą w wojsku, był także twórczym duchem, zajmującym się dziennikarstwem i poezją. Jego twórczość literacka, choć może mniej znana, odzwierciedlała ducha jego czasów oraz tęsknotę za wolnością.
Jego tragiczne losy zakończyły się 22 września 1944 roku, gdy zmarł w obozie koncentracyjnym Groß-Rosen. Jego życie i poświęcenie dla sprawy niepodległości Polski są przykładem odwagi i determinacji, jakie towarzyszyły cichociemnym w trudnych czasach wojny.
Życiorys
Jan Rostworowski, cichociemny i odważny żołnierz, przyszedł na świat w okresie przedwojennym, a jego życie było nierozerwalnie związane z historią Polski. Ukończył Gimnazjum Męskie Spółki Cywilnej Szkoły Średniej w Lublinie, a maturę zdał w 1934 roku.
Rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie Warszawskim, jednak po dwóch latach zdecydował się na przerwanie nauki, związał się z koncernem prasowym „ABC”. W roku 1936 został wysłany jako korespondent prasowy do Berlina, gdzie reprezentował „ABC” oraz Polską Agencję Telegraficzną. Jego prace publikowane były w „Wieczorze Warszawskim” oraz „Czasie”. Z kolei w 1937 roku objął stanowisko korespondenta „Wieczoru Warszawskiego” w Rzymie.
W momencie wybuchu II wojny światowej, 14 września 1939 roku, opuścił Włochy i wstąpił do Wojska Polskiego we Francji. Tam odbył szkolenie w Szkole Podchorążych Piechoty w Camp de Coëtquidan, które zakończył 9 marca 1940 roku. Następnie przydzielono go do 2 Batalionu Samodzielnej Brygady Strzelców Podhalańskich, gdzie brał udział w walkach o Narwik, za co otrzymał Krzyż Walecznych.
W czerwcu 1940 roku, po upadku Francji, Jan dowodził Centrum Ewakuacyjnym przy Polskiej Organizacji Wojskowej w Andorze aż do 20 sierpnia 1941 roku. Po dotarciu do Wielkiej Brytanii, został skierowany do 1 Batalionu Strzelców Podhalańskich.
Decydując się na kontynuację służby w kraju, przeszedł szkolenie w polskiej szkole wywiadu, korzystając z opcji przejścia pod kamuflażem Oficerskiego Kursu Doskonalącego Administracji Wojskowej. Po zakończeniu przeszkolenia, 29 grudnia 1942 roku został zaprzysiężony w Oddziale VI Sztabu Naczelnego Wodza. Zrzut, w którym brał udział, miał miejsce w nocy z 13 na 14 marca 1943 roku, w ramach akcji „Tile”, prowadzonej przez porucznika Karola Gębika, na placówkę odbiorczą „Olcha”, znajdującą się 9 km na południowy wschód od Kielc.
W kwietniu 1943 roku przydzielono go do Referatu „Zachód” w Oddziale II Informacyjno-Wywiadowczym Komendy Głównej AK, gdzie pełnił funkcję oficera ośrodka wywiadowczego „1 AW” i brał udział w licznych misjach wywiadowczych, m.in. w Berlinie i Monachium.
Jednak w wyniku działań przeciwnika, 6 czerwca 1943 roku został aresztowany przez niemiecki kontrwywiad w Monachium. Przechodził brutalne przesłuchania, był torturowany i więziony w Berlinie oraz Warszawie, w tym na Pawiaku. Na mocy decyzji z 28 marca 1944 roku, został wywieziony do obozu koncentracyjnego Groß-Rosen. Tam wziął udział w konspiracji obozowej, a następnie został przeniesiony do kompanii karnej (Strafkommando), gdzie niestety został zamęczony przez blokowego Kurta Vogela. Po jego śmierci, zwłoki Jana Rostworowskiego zostały spalone w krematorium.
Odznaczenia
Jan Rostworowski, znany w historii jako cichociemny, otrzymał wiele wyróżnień za swoją odwagę i zaangażowanie w działania wojenne. Najważniejszym z nich jest Krzyż Walecznych, który został mu przyznany czterokrotnie. Jego pierwsza nagroda w tej kategorii miała związek z heroicznie stoczoną bitwą o Narwik.
Życie rodzinne
Jan Rostworowski był synem Antoniego Rostworowskiego oraz Marii z domu Breza. Jego ojciec, Antoni, pełnił rolę ziemianina, a także był właścicielem majątków w Milejowie oraz w Kębłach. Dodatkowo, Antoni był szambelanem papieża Piusa XI oraz współzałożycielem KUL-u. Warto zaznaczyć, że Antoni miał również brata, Wojciecha Rostworowskiego.
Jan był najmłodszym synem Antoniego i Marii, a w skład jego rodziny wchodziło osiem rodzeństwa. Jego siostrą była Maria Klara Józefa (1899–1996), a pozostali bracia i siostry to: Antoni Bogusław Maria (1900–1938), Stanisław Kostka (1901–1977), Anna Maria Józefa (1902–1976), Konstancja Maria (1907–1944), Justyna Zofia (1910–1941), która później przyjęła nazwisko Wysocka-Woyszkiewicz, oraz Mikołaj Maria (1914–).
Pomimo bogatej historii rodziny, Jan sam nie założył własnego gospodarstwa domowego. Był osobą wierzącą, a jego duchowe zainteresowania skłoniły go do uczestnictwa w obozowym seminarium z myślą o wstąpieniu do zgromadzenia salezjanów.
Upamiętnienie
W lewej nawie kościoła św. Jacka, który znajduje się przy ul. Freta w Warszawie, w 1980 roku odsłonięto tablicę upamiętniającą żołnierzy Armii Krajowej. Warto zaznaczyć, że na tablicy widnieje nazwisko 110 poległych cichociemnych, którzy byli spadochroniarzami wyszkolonymi w Anglii i Włoszech. Wśród nich znajduje się również Jan Rostworowski, który oddał życie za niepodległość Polski.
Przypisy
- Jan Rostworowski – Cichociemny. elitadywersji.org. [dostęp 09.08.2022 r.]
Pozostali ludzie w kategorii "Wojsko i służby mundurowe":
Barbara Zmysłowska | Józef Szamota | Adam Litwiński | Motel Lewinson | Ryszard Wilson | Józefat Barszczewski | Jan Gilas | Jicchak Sade | Henryk Orski | Władysław Poderni | Bolesław Piotrowski | Edward Gruszecki | Marian Domagała (pilot) | Jan Marcińczyk | Bolesław Kopyciński | Sergiusz Noss | Dariusz Działo | Tadeusz Zieliński (pułkownik WP) | Mieczysław Cholewa (żołnierz) | Mieczysław ZajączkowskiOceń: Jan Rostworowski (cichociemny)