January Grzędziński

---

Życiorys

January Konstanty Grzędziński przyszedł na świat 19 września 1890 roku w Lublinie. Był synem Józefa, który pełnił funkcję sędziego, oraz Bolesławy z Filipowiczów. Jako starszy brat Mariana, który walczył w Legionach Polskich pod pseudonimem „Jacek Cekiera”, Grzędziński od najmłodszych lat był związany z historią i tradycją wojskową.

Ukończył edukację w szkole średniej w Taszkencie, a następnie kształcił się na prestiżowych uczelniach w Paryżu. W 1911 roku zdobył dyplom na Sorbonie w zakresie nauk fizyczno-chemiczno-przyrodniczych, a w 1914 roku ukończył Państwową Wyższą Szkołę Aeronautyki ENSA.

W swoim życiu doświadczył wielu trudności, w tym aresztowania. Po raz pierwszy trafił do więzienia w Taszkencie w 1906 roku za działalność związaną z nielegalnym wydawaniem rosyjskiego pisma szkolnego, a drugi raz w 1916 roku w Austrii za próby dezercji z Legionów Polskich.

W trakcie I wojny światowej Grzędziński służył w Legionach, osiągając stopień kapitana. Po wojnie, 5 listopada 1919 roku, uzyskał dyplom pilota we Francji, co otworzyło przed nim nowe możliwości zawodowe.

W czasie międzywojennym zajmował wiele ważnych stanowisk. Był adiutantem Naczelnego Wodza, szefem sztabu brygady lotniczej oraz kierownikiem lotnictwa cywilnego w Ministerstwie Komunikacji. W 1920 roku awansowano go do stopnia podpułkownika w Wojskach Lotniczych. W 1922 roku dokonano jego weryfikacji z tym samym stopniem, a w 1923 roku był związany z 1 pułkiem lotniczym w Warszawie.

W ciągu swojej kariery wojskowej, został przeniesiony pomiędzy różnymi jednostkami, w tym do 58 pułku piechoty w Poznaniu i 42 pułku w Białymstoku, gdzie pełnił rolę dowódcy. W 1929 roku awansował do rangi pułkownika. Od 1932 roku dowodził 30 pułkiem strzelców kaniowskich w Warszawie, a w 1937 roku został przydzielony do Dowództwa Okręgu Korpusu Nr X. W wyniku konfliktu z marszałkiem Edwardem Rydzem-Śmigłym w 1938 roku zdecydował się odejść na emeryturę.

Po zakończeniu służby wojskowej, January Grzędziński poszedł na ścieżkę dziennikarstwa. Był redaktorem i wydawcą pierwszego polskiego czasopisma lotniczego „Lot Polski” oraz tygodnika „Czarno na Białem”. W 1938 roku, został wybrany radnym Warszawy. Angażował się w działalność polityczną i pełnił rolę wiceprezesa Aeroklubu RP, a także był inicjatorem Ligi Obrony Powietrznej Państwa (LOPP).

W czasie II wojny światowej, od września 1939 roku do listopada 1939 roku, pełnił funkcję komendanta Obozu Wojska Polskiego w Coëtquidan we Francji, a później był oficerem sztabu gen. Władysława Sikorskiego. W roku 1940 przyłączył się do francuskiego ruchu oporu, zaś pod koniec wojny przebywał w Casablance, gdzie wydawał miesięcznik lotniczy En Vol i zakładał marokański aeroklub.

Powrócił do Polski w 1956 roku, a w 1957 roku podjął próbę wznowienia czasopisma „Czarno na Białem”. Jego zaangażowanie w działalność opozycyjną poskutkowało represjami ze strony władz PRL. Ostatecznie, odmówił podpisania się pod Kontrlistem 600, co zaowocowało oskarżeniem o zdradę państwa.

W 1965 roku został pozbawiony renty specjalnej oraz praw członka Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich i zakazano mu publikacji. Mimo licznych przesłuchań i spraw sądowych, pozostawał aktywnym członkiem Oddziału Warszawskiego Związku Literatów Polskich, gdzie walczył o swobodę w wyrażaniu myśli literackiej.

W 1968 roku ze względu na stan zdrowia, przyjęto go na oddział wewnętrzny Mariana Tulczyńskiego w Szpitalu Grochowskim, gdzie unikał przejęcia przez służby. Zmarł 26 lutego 1975 roku i został pochowany na Cmentarzu Komunalnym na Powązkach (kwatera A19-8-19). Grzędziński był autorem wspomnień pod tytułem: Maj 1926 r. – Kartki z pamiętnika, Warszawa 1936.

Ordery i odznaczenia

W uznaniu za jego wybitne osiągnięcia, January Grzędziński został odznaczony licznymi wyróżnieniami. Poniżej przedstawiamy szczegółowy wykaz jego odznaczeń:

• Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari nr 6021,
• Krzyż Niepodległości – 20 stycznia 1931 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”,
• Złota Odznaka Honorowa Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej I stopnia.

---

Oceń: January Grzędziński

---