Stanisław Krzykała

---

Życiorys

Stanisław Krzykała, syn Antoniego i Antoniny, swoje edukacyjne kroki stawiał w I Liceum Ogólnokształcącym im. Stanisława Staszica w Lublinie, gdzie w 1929 roku ukończył szkołę. Następnie w latach 1930–1931 pełnił służbę wojskową w Szkole Podchorążych Rezerwy Piechoty w Zambrowie. W okresie 1931–1936 studiował polonistykę na KUL, jednocześnie zdobywając doświadczenie zawodowe w Urzędzie Skarbowym w Chełmie.

W 1935 roku zaangażował się w działalność Organizacji Młodzieżowej (OM) Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego (TUR) oraz przystąpił do Komunistycznego Związku Młodzieży Polskiej (KZMP). W lubelskim oddziale Ligi Obrony Praw Człowieka i Obywatela sprawował funkcję sekretarza. W 1936 roku obronił pracę magisterską pod tytułem O mowie ludowej wsi Bychawka. Niestety, 24 czerwca 1937 roku został aresztowany i skazany na 3 lata więzienia za swoją działalność komunistyczną, a na wolność wyszedł dopiero 9 września 1939, po czym w czasie okupacji ukrywał się i prowadził tajne nauczanie.

Po wyzwoleniu Lublina włączył się w struktury władz komunistycznych. W sierpniu 1944 roku brał udział w pierwszej naradzie partyjnej. 8 sierpnia 1944, w stopniu porucznika, został skierowany przez kierownika Resortu Bezpieczeństwa Publicznego, Stanisława Radkiewicza, do Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego (WUBP) jako funkcjonariusz etatowy. Do 5 listopada 1944 roku pełnił funkcję kierownika Wydziału Personalnego w WUBP w Lublinie. Po opuszczeniu służby wojskowej, na mocy rekomendacji PPR, objął stanowisko wiceprezydenta Lublina, a w 1948 roku został prezydentem miasta.

W latach 1950–1954 sprawował funkcję prezydenta oraz przewodniczącego Miejskiej Rady Narodowej (MNR) w Lublinie. Od 1951 roku był pracownikiem naukowym na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej (UMCS) w Lublinie. W 1960 otrzymał tytuł doktora na podstawie pracy pt. Studenci Instytutu Rolniczo-Leśnego w Puławach w walce z caratem (1869–1914), a w 1962 roku uzyskał stopień docenta. W 1971 roku został profesorem nadzwyczajnym. Od 1948 roku prowadził wykłady w dziedzinie nauk społecznych, a także marksizmu-leninizmu. W 1952 roku odbył kurs dla wykładowców tej ideologii w Instytucie Kształcenia Kadr Naukowych przy KC PZPR.

Stanisław Krzykała był organizatorem oraz kierownikiem Katedry Marksizmu-Leninizmu UMCS w 1951 roku. W latach 1964–1969 był dziekanem Wydziału Humanistycznego, a później, aż do 1972 roku, pełnił rolę prorektora, natomiast od 1972 do 1975 roku był dyrektorem Instytutu Historii UMCS.

Był członkiem Polskiej Partii Robotniczej (PPR), a później Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR), gdzie zajmował między innymi stanowisko zastępcy sekretarza Komitetu Miejskiego PPR w Lublinie oraz członka Komitetu Uczelnianego PZPR przy UMCS w Lublinie. Stanisław Krzykała był ojcem koszykarza Wojciecha Krzykały oraz dziadkiem znanego sportowca, Jacka Krzykały.

Na zakończenie swojego życia, Stanisław Krzykała został pochowany w Alei Zasłużonych na cmentarzu przy ul. Lipowej w Lublinie (kwatera P3AZ-1-6).

Działalność społeczna

W latach 1947–1948 Stanisław Krzykała pełnił kluczową rolę jako przewodniczący Zarządu Miejskiego Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej, co pozwoliło mu aktywnie wpływać na lokalną politykę i życie społeczne.

Jako wiceprzewodniczący Komitetu Miejskiego Obrońców Pokoju, jego działalność obejmowała również przynależność do Froncie Jedności Narodu oraz Związku Bojowników o Wolność i Demokrację, co wskazuje na jego zaangażowanie w ruchy społeczne i polityczne tamtych czasów.

Poza tym, piastował funkcję sekretarza redakcji „Rocznika Lubelskiego”, co podkreśla jego wkład w dziedzinie kultury oraz historiografii.

Warto również zaznaczyć, że był prezesem Zarządu Wojewódzkiego Towarzystwa Wiedzy Powszechnej, wiceprezesem Lubelskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Historycznego oraz członkiem Lubelskiego Towarzystwa Naukowego, co świadczy o jego dużej aktywności w środowisku akademickim.

Jego zaangażowanie nie ograniczało się tylko do organów zarządzających. Jako członek egzekutywy Komitetu Miejskiego brał udział w wielu inicjatywach mających na celu rozwój społeczności lokalnej.

Pełnił funkcję wykładowcy w Wojewódzkiej Szkole Partyjnej, także w Wojewódzkim Ośrodku Propagandy Partyjnej oraz Wieczorowym Uniwersytecie Marksizmu-Leninizmu. Jego dyspozycje i wpływy w partii widać było także jako lektora Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w Lublinie.

Oprócz tego, czynnie działał w Związku Nauczycielstwa Polskiego, co dowodzi jego zaangażowania w edukację oraz poprawę warunków pracy nauczycieli.

Ordery i odznaczenia

Stanisław Krzykała, uznawany za znaczącą postać w swojej dziedzinie, otrzymał wiele prestiżowych odznaczeń, które podkreślają jego zasługi i zaangażowanie w pracę na rzecz kraju oraz regionu.

Wśród jego wyróżnień znajdują się:

• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1969),
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1959),
• Złoty Krzyż Zasługi (1953),
• Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego,
• Zasłużony dla Lubelszczyzny,
• Zasłużony dla miasta Lublina.

Dodatkowo, w latach 1966 oraz 1972, otrzymał nagrody II stopnia przyznawane przez Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki, a w roku 1975 zdobył nagrodę zespołową II-go stopnia.

---

Oceń: Stanisław Krzykała

---