UWAGA! Dołącz do nowej grupy Lublin - Ogłoszenia | Sprzedam | Kupię | Zamienię | Praca

Leon Berbecki

Wojsko i służby mundurowe

Leon Piotr Berbecki to postać, która zasługuje na szczegółowe przybliżenie. Urodził się 28 lipca 1874 roku w folwarku Kalinowszczyzna, a swoją ziemską podróż zakończył 23 marca 1963 roku w Gliwicach.

Był nie tylko polskim inżynierem, ale także generałem broni Wojska Polskiego w czasie II Rzeczypospolitej, co świadczy o jego znaczącej roli w historii Polski.

Życiorys

Leon Berbecki urodził się w rodzinie o głębokich tradycjach patriotycznych. Jego ojciec, Feliks Mikołaj, walczył w powstaniu styczniowym w oddziale Michała Kruk-Heydenreicha i doznał ran w trakcie obrony Szczebrzeszyna. Co ciekawe, jego matka Aniela, wówczas piętnastoletnia, również była częścią tego oddziału, pełniąc służbę kurierską. Dziadek Mikołaja był walecznym żołnierzem powstania listopadowego, został ranny w bitwie o Olszynkę Grochowską. Leon miał czworo rodzeństwa, w tym starszą siostrę oraz trzech młodszych braci.

W latach 1881–1883 kształcił się w Szkole Ludowej w Grzybowicy, a następnie uczęszczał do progimnazjum w Hrubieszowie. W 1891 roku zdecydował się na zaciągnięcie do 44 Kamczackiego Pułku Piechoty w Łucku, gdzie pełnił służbę w kompanii kapitana Marzeckiego. Rok później rozpoczął naukę w Szkole Junkrów w Czugujewie (ros. Чугуевское пехотное юнкерское училище). W 1893 roku wrócił do swojego pułku, gdzie przez kolejne trzy lata pełnił role młodszego oficera w kompanii kapitana Lwowa.

W 1896 roku Leon awansował na porucznika, a następnie został wykładowcą taktyki w pułkowej szkole podoficerskiej. Dwa lata później zyskał miano kwatermistrza pułku, a w tym samym roku złożył maturę w II Gimnazjum w Żytomierzu. W 1901 roku opuścił armię i rozpoczął studia w Charkowskim Instytucie Technologicznym, które ukończył z wyróżnieniem w 1911 roku.

W dniu 3 stycznia 1903 roku został powołany do Armii Imperium Rosyjskiego i 2 lutego tego samego roku skierowany do Nikolska Ussuryjskiego, gdzie stacjonowała II Brygada 31. Dywizji Piechoty. Tego samego miesiąca brygada przeniosła się do Liaoyang w Mandżurii, a następnie w lipcu nad rzekę Yalu Jiang. Leon pełnił wtedy obowiązki młodszego oficera 11. kompanii 124. Woroneżskiego Pułku Piechoty, a później dowodził 10. kompanią w tym samym pułku. Podczas wojny rosyjsko-japońskiej, współdziałając z szer. Mandrykiem, zabił japońskiego oficera z rodziny cesarskiej.

Był oficerem rezerwy rosyjskiej piechoty, aktywnie działał w działalności skautingowej, Polskiej Partii Socjalistycznej oraz Związku Walki Czynnej na Ukrainie. Po wybuchu I wojny światowej, aby uniknąć wcielenia do armii rosyjskiej, Berbecki przedostał się do Krakowa. W 1914 roku wstąpił do Legionów Polskich, gdzie służył jako dowódca batalionu uzupełnień I Brygady, a później jako dowódca 5 Pułku Piechoty Legionów. Jego zasługi zostały dostrzegane, szczególnie w trakcie walk pod Raśną w sierpniu 1915 roku.

Od listopada 1916 do lipca 1917 roku był szefem sztabu Komendy Legionów, a po kryzysie przysięgowym, w Polskiej Sile Zbrojnej działał jako inspektor wyszkolenia oraz zyskał tytuł pułkownika. Wkrótce został szefem sztabu Polskiego Korpusu Posiłkowego. Na początku 1918 roku został mianowany, przez Tymczasową Radę Stanu, komendantem Szkoły Podchorążych, stworzonej przez władze niemieckie w Ostrowie Łomżyńskim. Brał również udział w pracach Komisji Przygotowującej Ustawę oraz Programu Szkoły Rycerskiej im. Tadeusza Kościuszki.

Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę, Berbecki wstąpił do Wojska Polskiego. 29 listopada mianowany został dowódcą I Brygady Piechoty, zachowując również stanowisko inspektora szkół wojskowych. W końcu 1918 roku objął dowództwo Grupy Operacyjnej „Bełz”, prowadzącej walki z Ukraińcami, w tym długotrwałe obrony Bełza w styczniu-marcu 1919. Dowodził także Grupą operacyjną „Bug” oraz piechotą dywizyjną 3 Dywizji Piechoty Legionów. W czasie konfliktu z bolszewikami, od 7 sierpnia 1920 roku, dowodził 3 Dywizją Piechoty Legionów, aż do 25 września 1921 roku, otrzymując tytuł generała podporucznika.

Po demobilizacji i przejściu na stopę pokojową, Leon Berbecki został zastępcą dowódcy Okręgu Korpusu Nr VIII w Toruniu. Prezydent RP Stanisław Wojciechowski awansował go na generała brygady 3 maja 1922 roku. 7 listopada 1922 roku objął stanowisko zastępcy Inspektora Armii Nr I w Wilnie, na którym to stanowisku zastąpił go generał dywizji Edward Śmigły-Rydz. Berbecki miał również staż w Francji w latach 1923-1924, a następnie został dowódcą Okręgu Korpusu Nr III w Grodnie, gdzie dowodził do lipca 1926 roku.

31 marca 1924 roku Prezydent RP, na wniosek Ministra Spraw Wojskowych, generała dywizji Władysława Sikorskiego, awansował go na generała dywizji. Po zamachu majowym w 1926 roku, Prezydent RP Ignacy Mościcki mianował go na dowódcę Okręgu Korpusu Nr VIII w Toruniu. 9 października 1928 roku został zwolniony z dowództwa OK VIII i mianowany inspektorem armii z siedzibą w Warszawie. W czerwcu 1933 roku powierzono mu także funkcję prezesa Zarządu Głównego Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej.

28 lipca 1935 roku obchodził swoje 61 urodziny, co powinno zwiastować jego przeniesienie w stan spoczynku, jednak mimo to został w służbie. 18 marca 1937 roku wprowadzono nową pragmatykę oficerską, która pozwalała mu pozostać w szeregach owych. Jego bliskim współpracownikiem na stanowisku inspektora armii był pułkownik dyplomowany Leon Mitkiewicz-Żołłtek, który po trzech latach wspólnej służby opisał Berbeckiego jako generała, który łączył w sobie zasady starej szkoły wojskowej z osobistym zrozumieniem potrzeb swoich żołnierzy.

5 września 1936 roku prezydent Ignacy Mościcki powołał Berbeckiego do Kapituły Orderu Odrodzenia Polski. W 1938 roku marszałek Edward Śmigły-Rydz mianował pułkownika Mitkiewicza attaché wojskowym w Kownie, a po kolejnych przeniesieniach, Berbecki postanowił zakończyć swoją aktywną służbę i prosił o przejście w stan spoczynku. Został zwolniony ze stanowiska inspektora armii w obliczu narastających napięć w stosunkach z generałem Stachiewiczem.

– 19 marca 1939 roku został awansowany na generała broni, a 28 marca tego samego roku mianowany przez Ministra Skarbu Eugeniusza Kwiatkowskiego na komisarza generalnego Pożyczki Obrony Przeciwlotniczej.

W międzywojniu był jednym z inicjatorów budowy nowoczesnego Obserwatorium Astronomiczno-Meteorologicznego im. Marszałka Józefa Piłsudskiego. Zgłosił się do Naczelnego Dowództwa 1 września 1939, lecz nie otrzymał przydziału. Opuścił Warszawę 8 września, udając się do Brześcia, gdzie przebywał Naczelny Wódz. Przenosił się w kolejnych dniach z Naczelnym Dowództwem przez Włodzimierz, Młynów, Kołomyję, aż do Kosowa Huculskiego, gdzie 17 września wydano mu rozkaz, aby porządkował szeregi Wojska Polskiego.

20 stycznia 1940 roku w Băile Herculane w Rumunii sporządził „Uwagi i spostrzeżenia dotyczące przygotowań i działań wojennych”. Internowano go w Rumunii, a następnie przewieziono do Niemiec, gdzie przebywał w oflagach Dorsten i Dössel. Po zakończeniu II wojny światowej osiedlił się we Francji, a następnie, 7 lutego 1946 roku, powrócił do Polski. Pracował w szkołach technicznych w Zabrzu i Sławięcicach, zaś w 1946 roku był świadkiem w procesie pułkownika Wacława Kostek-Biernackiego.

Berbecki zmarł w Gliwicach, gdzie także został pochowany. Jego grób znajduje się na Cmentarzu Centralnym przy ul. Kozielskiej. Generał jest znanym autorem kontrowersyjnych „Pamiętników generała broni”, które zostały wydane w 1959 roku przez Wydawnictwo „Śląsk”. Generał broni Leon Berbecki pozostaje patronem wielu jednostek Wojska Polskiego, w tym 3 Batalionu Dowodzenia w Lublinie oraz 5 Batalionu Obrony Przeciwchemicznej w Tarnowskich Górach, który został przekształcony w 5 Pułk Chemiczny w 2010 roku.

Życie prywatne

W roku 1906 Leon Berbecki połączył swoje życie małżeństwem z Zofią z Jacyna-Jatelnickich, która urodziła się w 1884 roku, a zmarła w 1970. Zofia była siostrą Bolesława, który w przyszłości zdobył stopień generała brygady w Wojsku Polskim. Z tego zwiazku urodziła się ich córka Wanda.

Zofia Berbecka była nie tylko żoną, ale również wybitną osobowością, znaną lingwistką oraz zwolenniczką literatury francuskiej, co świadczy o jej szerokich umiejętnościach i wiedzy w tym zakresie.

Awanse

Leon Berbecki osiągnął szereg znaczących awansów wojskowych w trakcie swojej kariery. Poniżej przedstawiono chronologię jego awansów:

  • podporucznik – 1 sierpnia 1895,
  • porucznik – 1 sierpnia 1899,
  • kapitan – 1915,
  • major – 2 lipca 1915,
  • podpułkownik – 1 kwietnia 1916,
  • pułkownik – 1917,
  • generał podporucznik – zatwierdzony 1 maja 1920 z dniem 1 kwietnia 1920 „z grupy byłych Legionów Polskich”,
  • generał brygady – zweryfikowany 3 maja 1922 ze starszeństwem z dnia 1 czerwca 1919,
  • generał dywizji – 31 marca 1924 ze starszeństwem z dnia 1 lipca 1923 i 3. lokatą w korpusie generałów,
  • generał broni – 19 marca 1939 ze starszeństwem z dnia 19 marca 1939 i 1. lokatą w korpusie generałów.

Ordery i odznaczenia

Leon Berbecki, jako wybitny uczestnik wielu konfliktów zbrojnych, posiadał szereg prestiżowych odznaczeń, które świadczą o jego zasługach oraz odwadze na polu bitwy. Poniżej przedstawiamy listę najważniejszych odznaczeń, które zdobył w trakcie swojej kariery wojskowej:

  • Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari (1921),
  • Wielka Wstęga Orderu Odrodzenia Polski (1938),
  • Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (11 listopada 1936),
  • Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (29 grudnia 1921),
  • Krzyż Niepodległości z Mieczami (12 maja 1931),
  • Krzyż Walecznych (siedmiokrotnie),
  • Złoty Krzyż Zasługi (pięciokrotnie: po raz pierwszy 17 marca 1930),
  • Krzyż Zasługi Wojsk Litwy Środkowej,
  • Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921,
  • Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości,
  • Złota Odznaka Honorowa Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej I stopnia,
  • Odznaka Honorowa Polskiego Czerwonego Krzyża I stopnia (1935),
  • Odznaka za Rany i Kontuzje,
  • Odznaka Pamiątkowa Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych (12 maja 1936),
  • Odznaka „Za wierną służbę”,
  • Odznaka „Znak Pancerny”,
  • Odznaka ZHP „Wdzięczności”,
  • Krzyż Wielki Orderu Świętego Sawy (Jugosławia, 1929),
  • Krzyż Wielki Orderu Gwiazdy Rumunii (Rumunia),
  • Order Zasługi I klasy (Węgry),
  • Wielki Oficer Orderu Legii Honorowej (Francja, 1934),
  • Oficer Orderu Legii Honorowej (Francja, 1922),
  • Kawaler Orderu Legii Honorowej (Francja),
  • Order Pogromcy Niedźwiedzia III klasy (Łotwa),
  • Medal 10 Rocznicy Wojny Niepodległościowej (Łotwa, 6 sierpnia 1929),
  • Order Leopolda III klasy (Austro-Węgry, 1916),
  • Order Korony Żelaznej III klasy (Austro-Węgry, 1915),
  • Odznaka za Służbę Wojskową dla Oficerów III klasy (Austro-Węgry),
  • Krzyż Żelazny II klasy (Prusy),
  • Order Świętej Anny II i IV klasy (Imperium Rosyjskie),
  • Order Świętego Stanisława III klasy (Imperium Rosyjskie),
  • Order Świętego Włodzimierza IV klasy (Imperium Rosyjskie, 1904).

Te odznaczenia są dowodem na jego niezwykłe umiejętności wojskowe oraz niezłomną determinację w służbie ojczyźnie.

Przypisy

  1. Piotr Stawecki, Generałowie polscy w wojnie obronnej 1939 roku i ich dalsze losy wojenne: cz. 2, w: Przegląd Historyczno-Wojskowy 15 (66)/3 (249) 2014, s. 93-94.
  2. Dziennik Urzędowy MON Nr 6 z 8 kwietnia 2011 roku, poz. 78.
  3. Tadeusz M. Płużański, Bestie Mordercy Polaków, 3S Media, Warszawa 2012, s. 173.
  4. Tajny Dziennik Personalny nr 2 z 19 marca 1939.
  5. Odznaczenie. „Kurjer Warszawski–Niedzielny Dodatek Ilustrowany”, s. 58, Nr 228 z 21 sierpnia 1938.
  6. Odznaczenia P. Prezydenta za zasługi na polu organizacji obrony przeciwlotniczej. „Gazeta Lwowska”, s. 1, Nr 185 z 18 sierpnia 1938.
  7. Piętnastolecie L.O.P.P.. Warszawa: Wydawnictwo Zarządu Głównego Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej, 1938, s. 295.
  8. Piętnastolecie L. O. P. P.. Warszawa: Wydawnictwo Zarządu Głównego Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej, 1938, s. 279.
  9. M.P. z 1936 r. nr 263, poz. 468 „za wybitne zasługi w służbie wojskowej”.
  10. Zarządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”. Nr 2, s. 17, 11 listopada 1936.
  11. Nowa Kapituła Orderu „Odrodzenia Polski”. „Gazeta Lwowska”, s. 1, Nr 221 z 26 września 1936.
  12. Dekret Prezydenta RP z dnia 12 marca 1937 roku o służbie wojskowej oficerów (Dz.U. z 1937 r. nr 20, poz. 128).
  13. Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 14 z 5 listopada 1928 roku, s. 301.
  14. „Polska Zbrojna” Nr 328 z 25 listopada 1928 roku, s. 5.
  15. Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 28 z 22 marca 1924 roku, s. 138.
  16. Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 32 z 2 kwietnia 1924 roku, s. 165.
  17. Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 30 z 31 lipca 1926 roku, s. 235.
  18. Art. 72 ustawy z dnia 23 marca 1922 roku o podstawowych obowiązkach i prawach oficerów Wojsk Polskich (Dz.U. z 1922 r. nr 32, poz. 256).
  19. Dekret Wodza Naczelnego L. 2980 z 17 maja 1921 r. Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 21, poz. 820.
  20. Dziennik Rozporządzeń Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 9 z 7 grudnia 1918 roku, poz. 176.
  21. Leon Berbecki, „Uwagi i spostrzeżenia dotyczące przygotowań i działań wojennych”, Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, sygn. B.I.2a, k. 150-160. Odpis pisma generała broni inżyniera Leona Berbeckiego z dnia 30.05.1940 r.

Oceń: Leon Berbecki

★★★★★
Średnia ocena:4.72 Liczba ocen:6